Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh: Phát huy vai trò của các dòng họ

Dòng họ Nguyễn Bá ở xã Phương Hưng (Gia Lộc) tích cực vận động con cháu thực hiện kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh

Từ lâu, quan niệm phải có con trai để thờ cúng tổ tiên, nối dõi tông đường đã ăn sâu vào nếp nghĩ của nhiều người, đặc biệt là với những người có uy tín trong các dòng họ. Nhưng dần dần, ở nhiều dòng họ, tư tưởng "trọng nam, khinh nữ" không còn nặng nề như trước. Thậm chí, một số dòng họ còn tích cực tuyên truyền chính sách dân số nói chung, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh (GTKS) nói riêng.  

 Dòng họ Nguyễn Bá ở thôn Tó, xã Phương Hưng (Gia Lộc) được chọn để triển khai mô hình dòng họ điểm về an ninh trật tự gắn với thực hiện dân số-KHHGĐ. Dòng họ đã vận động con cháu chấp hành chính sách dân số-KHHGĐ, đăng ký không có người sinh con thứ ba trở lên, không lựa chọn giới tính thai nhi tới từng thành viên. Trong các dịp giỗ chạp, Thanh minh, liên hoan…, dòng họ vận động con cháu xây dựng cuộc sống ấm no, bình đẳng, hạnh phúc, ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền. Nhiều năm qua trong dòng họ Nguyễn Bá không có người sinh con thứ ba. Dòng họ đối xử bình đẳng, không phân biệt trai gái khi xây dựng gia đình và trong việc khuyến học, khuyến tài. Thực tế cho thấy nhiều cặp vợ chồng trẻ đã sinh hai con một bề, tuy muốn dừng lại nhưng nhiều khi chịu sức ép từ ông bà, cha mẹ, buộc phải sinh thêm con. Do đó, việc thay đổi tư tưởng là rất quan trọng. Khi lớp người cao tuổi, có uy tín trong dòng họ  thay đổi tư tưởng sẽ tác động tích cực đến con cháu. Đó đơn giản chỉ là những lời căn dặn được khéo léo nhắc đến khi trao dâu, nhận rể ở đám cưới hoặc trong các buổi gặp mặt, liên hoan... Ở dòng họ này, nhiều gia đình sinh con một bề là gái tích cực đóng góp vào các hoạt động chung của địa phương, được người dân khen ngợi. UBND xã Phương Hưng đã tặng giấy khen cho họ Nguyễn Bá vì có nhiều đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của địa phương. Chị Nguyễn Thị Hoàng Anh (24tuổi) cho biết: "Các ông, các chú bác trong dòng họ thường khuyên nhủ con cháu nên tập trung phát triển kinh tế, nuôi dạy con cho tốt. Vì thế, tôi cảm thấy hoàn toàn thoải mái, không nặng nề chuyện phải có bằng được con trai". 

Ông Hoàng Văn Kính (80 tuổi), Trưởng họ Hoàng Văn ở xã Minh Đức (Tứ Kỳ) cũng dành khá nhiều thời gian để tìm hiểu về các chính sách dân số-KHHGĐ, nhất là việc kiểm soát mất cân bằng GTKS. Theo ông, việc tuyên truyền về mất cân bằng GTKS cần khéo léo, nên thực hiện lồng ghép trong những cuộc gặp gỡ con cháu trong dịp Thanh minh, giỗ tổ hằng năm, trò chuyện thân mật, tại các cuộc họp trưởng chi. Mỗi khi phát biểu ý kiến tại các cuộc họp trong thôn, xã, ông lại lựa theo từng chủ đề họp mà chủ động lồng ghép một cách hợp lý những hệ lụy của việc mất cân bằng GTKS gây ra. Những hệ lụy này được ông cụ thể hóa bằng những câu chuyện rất sinh động, thuyết phục. Đó là những trường hợp điển hình về các gia đình sinh con một bề là gái nuôi dạy con tốt, ổn định về kinh tế; việc dư thừa nam giới sẽ khiến cho nhiều người khó có cơ hội kết hôn. Việc cố sinh con trai do sức ép sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ; kinh tế chậm phát triển; khó tìm việc làm; con cái thiếu sự chăm sóc của bố mẹ; bạo lực gia đình tăng; tình trạng xâm hại phụ nữ, trẻ em... Là một người đam mê thơ ca nên ông Kính còn sáng tác các bài thơ về chủ đề dân số rất dễ nhớ, dễ thuộc.

Ngoài 2 dòng họ trên, trên địa bàn tỉnh còn có nhiều dòng họ khác quan tâm tuyên truyền, kiểm soát mất cân bằng GTKS. Vừa qua, Chi cục Dân số-KHHGĐ tỉnh đã tổ chức 2hội nghị chia sẻ kinh nghiệm của các dòng họ trong tuyên truyền kiểm soát mất cân bằng GTKS tại huyện Tứ Kỳ và Gia Lộc. Dự hội nghị có các đại biểu là lãnh đạo UBND huyện, các ban, ngành, đoàn thể, Trung tâm Dân số-KHHGĐ huyện và đại diện một số dòng họ tại các huyện. Tại hội nghị, đại diện các dòng họ đã chia sẻ cách làm, kinh nghiệm hay trong việc thực hiện các chính sách dân số nói chung và kiểm soát mất cân bằng GTKS nói riêng. 

Theo Kế hoạch hành động thực hiện kiểm soát mất cân bằng GTKS trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2016-2020, trưởng các dòng họ cũng là một trong những đối tượng cần tập trung tuyên truyền về mất cân bằng GTKS nhằm tăng sức thuyết phục, tạo sự lan tỏa. Một trong những mục tiêu mà kế hoạch đặt ra là phấn đấu 100% các thôn, làng, tổ dân phố, cơ quan, tổ chức đưa các nội dung tuyên truyền về bình đẳng giới, không phân biệt vai trò con trai hay con gái trong chăm sóc cha mẹ già, trong các công việc của gia đình, họ tộc; tiếp tục tổ chức các hội nghị, hội thảo chuyên đề cho trưởng các dòng họ.

Khi những người có uy tín trong dòng họ tham gia vào việc kiểm soát mất cân bằng GTKS sẽ tạo sức thuyết phục đối với con cháu. Nếu như suy nghĩ của các thế hệ đi trước đã cởi mở thì thế hệ con cháu cũng giảm bớt áp lực, không còn tư tưởng phải có con trai để nối dõi tông đường. 

HUYỀN TRANG