Sức sống của Chủ nghĩa Mác trong thời đại ngày nay

Các Mác đã để lại cho nhân loại một di sản tư tưởng đồ sộ, sâu sắc

Ngày 5.5.2021, giai cấp công nhân, nhân dân lao động Việt Nam và nhân loại toàn thế giới tưởng nhớ tới Karl Heinrich Marx (Các Mác), một trong những nhà tư tưởng vĩ đại trên thế giới nhân kỷ niệm 203 năm ngày sinh của ông (5.5.1818 - 5.5.2021). 

Cuộc đời và những cống hiến

Sinh ngày 5.5.1818, trong một gia đình trung lưu ở TPRhineland, Trier - Đức. Năm 18 tuổi ông và bà Jenny von Westphalen (1814 - 1881) đính hôn. Ông bắt đầu chịu ảnh hưởng bởi triết lý của G.W.F Hegel mà sau đó chi phối phong trào Chủ nghĩa duy tâm Đức.

Sau khi hoàn thành luận án tiến sĩ, ông chuyển sang báo chí và bắt đầu cộng tác với tờ Rheinische Zeitung. Khi ở Paris ông đã phát triển hiệp hội lâu dài với Friedrich Engels (Ph.Ăng-ghen), đặt ra những suy luận về chủ nghĩa cộng sản mà ngày nay được biết đến cái được gọi là “Các bản thảo ở Paris”. Sau khi bị trục xuất khỏi Pháp, ông chuyển đến Brussels và ghi chép lại những tư tưởng triết học phát triển trong “Luận cương về Feuerbach”.

Vào năm 1846, Các Mác đã cùng Ph.Ăng-ghen viết “Hệ tư tưởng Đức”. Đây là văn bản đặt nền móng cho “Tuyên ngôn Đảng Cộng sản”. Năm 1848, ông cùng Ph.Ăng-ghen xuất bản “Tuyên ngôn Đảng Cộng sản”.

Trước Chiến tranh thế giới thứ I, các tác phẩm của Các Mác làm nổi lên một số phản hồi tích cực từ bên ngoài Đông Âu. Sự hỗ trợ nhiệt tình từ Lênin là nhân tố chủ chốt ảnh hưởng đến những cuộc cách mạng ở Nga và một phần hệ tư tưởng chính thống của Liên Xô được hướng theo bởi ảnh hưởng thời kỳ hậu chiến. 

Chủ nghĩa Mác đã trở thành một lực lượng chủ chốt trong giới tri thức Tây Âu và những nước nói tiếng Anh trong những năm 1930. Ảnh hưởng trí tuệ của chủ nghĩa Mác đạt đỉnh điểm vào những năm 1970, nhưng sau đó bị từ chối. Những di sản trí tuệ còn sót lại của Mác bị giới hạn trong các nguyên lý của triết học. 

Những cơ sở lý luận khoa học

Trọn đời vì lý tưởng giải phóng giai cấp, giải phóng loài người thoát khỏi mọi hình thức áp bức, bóc lột, bất công và mọi sự tha hóa, Các Mác đã để lại cho nhân loại một di sản tư tưởng đồ sộ, sâu sắc.

Trong những thành tựu của Các Mác có ba thành tựu có thể coi là ba phát minh vĩ đại mà ông để lại cho chúng ta và thế hệ mai sau là: Tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người; tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện đại và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra - quy luật giá trị thặng dư; tìm ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản”.

Với việc tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người, Các Mác đã tiến hành phê phán và cải tạo căn bản phép biện chứng duy tâm của Hê-ghen, chủ nghĩa duy vật siêu hình của Phoi-ơ-bắc; đồng thời kế thừa những thành tựu trong lịch sử tư tưởng của nhân loại trước đó, xây dựng nên một triết học mới - triết học duy vật biện chứng, trong đó chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng thống nhất với nhau một cách hữu cơ, đồng thời khẳng định triết học phải lấy sinh khí của mình từ thực tiễn, không chỉ giải thích thế giới mà còn phải cải tạo thế giới.

Trên quan điểm đó, khi nghiên cứu lịch sử xã hội, Các Mác khẳng định, lịch sử chính là lịch sử hoạt động của những con người hiện thực, nó không phải là thần bí, tự phát mà hoàn toàn có thể nhận thức được. Các Mác đã thực hiện một cuộc cách mạng triệt để trong triết học, sáng lập ra chủ nghĩa duy vật lịch sử, vạch ra quy luật phát triển của xã hội loài người.

Lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, những quy luật cơ bản chi phối sự vận động và phát triển của xã hội đã được Các Mác tìm ra là: Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với tính chất, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; cơ sở kinh tế - xã hội quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội; tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội…

Các Mác cũng tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện đại và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra - quy luật giá trị thặng dư. Với phát hiện này, Các Mác đã làm nên cuộc cách mạng trong lĩnh vực kinh tế chính trị học. 

Đặc biệt, Các Mác đã làm sáng tỏ sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản - giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến; giai cấp có đủ điều kiện khách quan quy định sứ mệnh của mình, có đủ năng lực, phẩm chất để thực hiện sứ mệnh giải phóng chính bản thân mình tiến tới giải phóng toàn thể nhân loại. 

Với những thành tựu, phát minh vĩ đại, suốt cuộc đời nghiên cứu khoa học và hoạt động cách mạng, Các Mác cùng Ph.Ăng-ghen xây dựng nên chủ nghĩa Mác, một học thuyết, một hệ thống lý luận khoa học và cách mạng, bao gồm triết học Mác-xít, kinh tế chính trị học Mác-xít và chủ nghĩa xã hội khoa học.

Giá trị thời đại

Học thuyết Mác, chủ nghĩa Mác đã được V.I.Lênin kế thừa, bổ sung và phát triển, trở thành chủ nghĩa Mác-Lênin. Những nguyên lý nền tảng của chủ nghĩa Mác được V.I.Lênin vận dụng sáng tạo để giải quyết những vấn đề của cách mạng vô sản thế giới trong tình hình mới, đem lại sự thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại và một hệ thống xã hội chủ nghĩa ra đời; đóng vai trò to lớn trong tiến trình phát triển của thế giới hiện đại và của xã hội loài người.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa chủ nghĩa xã hội khoa học về cho dân tộc Việt Nam, sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam, thúc đẩy sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam và các dân tộc bị áp bức. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị của thực dân và phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, đưa dân ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do; thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lược, mà đỉnh cao là Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước từng bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Thực tiễn đất nước cho thấy, trải qua hơn 35 năm đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng ta, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng, Việt Nam đã gặt hái được những thành quả to lớn.

PHƯƠNG CHI