Đổi mới và bất biến

Phỏng vấn cán bộ trên tàu KN490 trong chuyến thăm, tặng quà Tết tại quần đảo Trường Sa đầu năm 2018. Ảnh: Tiến Mạnh

Gần đây, nhiều hội thảo, diễn đàn bàn luận sôi nổi về chủ đề cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ ảnh hưởng tới báo chí như thế nào. Các ý kiến chỉ ra rằng báo chí vừa chịu tác động tích cực, vừa bị ảnh hưởng tiêu cực bởi cuộc cách mạng này. 

Với sự kết hợp những thành tựu đột phá trong nhiều lĩnh vực như vật lý, sinh học, công nghệ thông tin… cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ cung cấp những nền tảng công nghệ mới, làm thay đổi cách thức sản xuất và truyền phát thông tin của các cơ quan báo chí. Báo chí được tiếp cận và phải xử lý một lượng thông tin khổng lồ, mà điều dễ nhận thấy nhất hiện nay là thông tin từ các mạng xã hội. 

Tiếp xúc với nguồn thông tin phong phú hơn, có điều kiện đưa tin nhanh hơn bằng nhiều hình thức, song nếu không ngừng đổi mới thì nhiều cơ quan báo chí và nhà báo sẽ bị đào thải. Hiện nay, thông tin trên mạng xã hội với ưu thế là cực nhanh đang cạnh tranh gay gắt với thông tin trên báo chí. Nguồn thông tin ngày càng nhiều, song trong đó “vàng thau lẫn lộn”, bên cạnh thông tin tốt cũng có những thông tin chưa được kiểm chứng, sai lệch, mang tính vụ lợi… Nếu nhà báo, cơ quan báo chí không thẩm định, xác minh, sàng lọc kỹ lưỡng thì rất dễ cung cấp các thông tin sai lệch, làm mất uy tín của mình.

Những năm qua, báo chí Việt Nam đã có những đổi mới để theo kịp xu thế thời đại. Nhiều cơ quan báo chí phát triển theo hướng đa phương tiện, cung cấp thông tin bằng cả báo in, báo điện tử, báo hình, báo nói. Người đọc, người nghe, người xem được tiếp cận thông tin bằng nhiều loại hình báo chí, trên nhiều nền tảng như điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop... Trong khi nhiều ấn phẩm báo in phải thu hẹp quy mô xuất bản thì báo điện tử phát triển mạnh mẽ. Báo chí nhanh nhạy khai thác các nguồn thông tin từ mạng xã hội, sử dụng mạng xã hội để quảng bá tin bài. Báo chí coi trọng vai trò của người đọc, người nghe, người xem, có nhiều nỗ lực để thu hút họ cùng tham gia sáng tạo tác phẩm báo chí. Một số cơ quan báo chí kịp thời nắm bắt, ứng dụng xu thế mới của báo chí truyền thông hiện đại như báo chí di động, báo chí đa phương tiện, siêu tác phẩm báo chí…

Báo chí phải liên tục đổi mới để tồn tại, phát triển, song dù ở thời đại nào thì có một giá trị cốt lõi của báo chí không bao giờ thay đổi. Đó là phản ánh trung thực, khách quan về thực tại, hay nói khác là cung cấp chính xác thông tin về sự thật cho mọi người. Đây là yêu cầu cao nhất của bất cứ nền báo chí, loại hình báo chí nào và cũng là thứ vũ khí lợi hại nhất của báo chí trong cuộc cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội. Về tốc độ cung cấp thông tin thì báo chí khó bằng mạng xã hội, song báo chí lại có được uy tín lớn nhờ đưa tin chính xác. Nói như vậy không có nghĩa là báo chí coi nhẹ tiêu chuẩn thông tin nhanh chóng, kịp thời. Dù tốc độ cập nhật thông tin không bằng mạng xã hội nhưng báo chí phải liên tục phấn đấu đưa tin ngày càng nhanh hơn.

Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc phản ánh kịp thời, trung thực, khách quan về sự thật không dễ dàng. Các nhà báo, cơ quan báo chí phải vượt qua nhiều thách thức để củng cố uy tín nghề nghiệp. Chỉ cần một sai sót do thiếu tỉnh táo, cẩn trọng, thiếu khách quan trong thu thập, xử lý thông tin sẽ ảnh hưởng xấu tới uy tín nghề báo. Nhiều cám dỗ về lợi ích đang bủa vây các nhà báo, có người đã bẻ cong ngòi bút vì ý đồ cá nhân. Không ít nhà báo phải vào tù, bị xử lý kỷ luật do mờ mắt bởi đồng tiền bất chính.

Kỷ niệm 93 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam là dịp để mỗi cơ quan báo chí, mỗi nhà báo tự nhìn nhận sứ mệnh của mình trong thời đại mới. Trên hành trang bước vào con đường đổi mới với nhiều cam go, luôn có một “báu vật” mà mỗi nhà báo, mỗi cơ quan báo chí phải gìn giữ, bảo vệ nghiêm ngặt - đó là sự trung thực, khách quan của thông tin.

NINH TUÂN