Đấu thầu vàng miếng, thị trường vàng có bớt “nhảy múa”?

Việc Ngân hàng Nhà nước tổ chức đấu thầu vàng miếng SJC là thông tin được sự quan tâm rất lớn của người dân, doanh nghiệp, nhất là giới đầu tư. Thực tế, điều họ quan tâm không hẳn là sự đặc biệt khi việc đấu thầu vàng được thực hiện trở lại sau hơn 11 năm mà là những vấn đề về thị trường vàng sau những phiên đấu thầu này.

Nói một cách đơn giản, đấu thầu vàng miếng SJC để tăng nguồn cung kim loại quý này ra thị trường, từ đó tăng sự bảo đảm về tỷ lệ điều hòa cung-cầu, tức ảnh hưởng trực tiếp đến giá. Vàng được coi là “nơi trú ẩn” của dòng tiền khi kênh đầu tư khác có vấn đề. Trước những phức tạp của tình hình thế giới, giá vàng quốc tế và trong nước gần như “nhảy dựng” đồng loạt. Chỉ trong 4 tháng, giá vàng thế giới tăng tới 16%, giá vàng nhẫn trong nưóc tăng 25% so với cuối năm 2023. Vàng miếng SJC có thời điểm sát mốc 85 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn đạt ngưỡng 79 triệu đồng/lượng. Mỗi lượng vàng miếng SJC đang có mức giá cao hơn khoảng 10 triệu đồng so với giá vàng thế giới.

Bất kỳ ai theo dõi giá vàng đều nhận thấy càng sát ngày đấu thầu vàng, giá vàng trong nước càng ít “nhảy múa”. Thậm chí trong 3 ngày gần đây, giá vàng gần như “đứng im”, trái ngược hoàn toàn với những biến động mạnh trước đó. Dưới góc độ quan tâm của giới đầu tư vàng, việc đấu thầu sẽ khiến giá vàng SJC giảm xuống, ít nhất trong một khoảng thời gian nhất định. Và sự “tĩnh lặng” giá vàng mấy ngày qua là một trong những tín hiệu.

Mục tiêu đấu thầu vàng miếng nhằm can thiệp, xử lý chênh lệch giá giữa vàng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tài chính cho rằng nhà đầu tư không nên đặt quá nhiều kỳ vọng vào khả năng kéo giảm giá vàng trong nước một cách đáng kể sau phiên đấu thầu đầu tiên hôm nay.

Thứ nhất, mức giá tham chiếu chào thầu vàng 81,8 triệu đồng/lượng. Để trúng thầu, thành viên tham gia phải có mức giá tốt nhất. Điều này có nghĩa là giá vàng SJC trên thị trường sẽ vẫn ở mức cao, có thể trong ngưỡng 82-83 triệu đồng/lượng trong một thời gian nữa. Thứ hai, gần 17.000 lượng vàng, nghe thì có vẻ rất lớn, song chỉ khoảng 700 kg vàng. Nhiều chuyên gia cho rằng số lượng này chưa thể đáp ứng nhu cầu thị trường hiện nay. Do vậy, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới sau phiên đấu thầu hôm nay có thể được thu hẹp, nhưng mức độ thế nào cần chờ phản hồi từ thị trường.

Thực tế, cứ 10 người phân tích về đấu thầu vàng thì cả 10 người đều cho rằng đây chỉ là giải pháp tình thế. Một lý do đơn giản, nguồn dự trữ vàng có hạn, trong khi nhu cầu từ thị trường luôn ở mức cao. Hơn nữa, trong khi các nước đang gia tăng tích trữ vàng thì việc “mở kho” lấy vàng dự trữ ra để đấu thầu về lâu dài có thể phát sinh hệ lụy. Đấu thầu vàng có thể tạo ra tâm lý yên tâm ngắn hạn cho nhà đầu tư, song giải pháp căn cơ nhất, dài hạn nhất và đúng thông lệ quốc tế nhất là cho phép xuất nhập khẩu vàng tự do, cho phép sản xuất, kinh doanh vàng tự do trên cơ sở áp dụng biện pháp quản lý cũng như chính sách thuế phù hợp.

Tuy nhiên, câu chuyện nhập khẩu này cần tính toán kỹ lưỡng, bởi sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn dự trữ ngoại hối, gia tăng áp lực lên tỷ giá ngoại tệ.

Năm 2022, trên diễn đàn Quốc hội, từng có một đại biểu băn khoăn rằng độc quyền thương hiệu vàng SJC có phải nguyên nhân dẫn đến giá loại vàng này luôn ở mức rất cao. Đến ngày hôm nay, khi Ngân hàng Nhà nước thực hiện đấu thầu vàng, vấn đề “độc quyền thương hiệu SJC” lại một lần nữa được nhắc đến. Cũng là vàng miếng, cũng cùng khuôn đúc, song nếu không phải thương hiệu SJC thì giá bán luôn thấp hơn. Do vậy, bình ổn giá vàng miếng cần tính toán đến cả yếu tố này. Tại cuộc họp Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cuối tháng 3/2024, Ngân hàng Nhà nước đã đề xuất bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, thực hiện cấp phép sản xuất vàng miếng cho một số doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện. Nếu đề xuất này được thông qua, thị trường vàng miếng trong nước chắc chắn sẽ có nhiều thay đổi.

Cho phép nhập khẩu vàng hay không, xóa bỏ độc quyền thương hiệu vàng SJC hay không, đó là câu chuyện tương lai. Với việc đấu thầu vàng diễn ra sáng nay, có lẽ ngay trong hôm nay, thị trường sẽ bắt đầu phát đi những tín hiệu hồi đáp.