Đổi mới hoạt động chất vấn tại các kỳ họp HĐND

Mặc dù vậy, việc chất vấn và trả lời chất vấn vẫn còn những hạn chế cần được khắc phục và tiếp tục đổi mới hơn nữa.

Nhiều đại biểu HĐND còn ít chất vấn, thậm chí có tình trạng không chất vấn qua nhiều kỳ họp HĐND, nhất là một số đại biểu đang công tác trong các cơ quan hành chính nhà nước. Những đại biểu này đã bỏ quên, đánh mất quyền chất vấn - một quyền cơ bản của đại biểu HĐND, một hình thức giám sát trực tiếp quan trọng và hiệu quả. Một số người có chất vấn song nêu câu hỏi còn chung chung, chưa trúng vấn đề đông đảo cử tri quan tâm, không hỏi rõ về trách nhiệm của người bị chất vấn. Tại nhiều phiên họp, việc chất vấn và trả lời chất vấn còn mang nặng tính hỏi - đáp, ít đại biểu HĐND tái chất vấn, truy vấn, tranh luận với người bị chất vấn. Còn tình trạng ở số ít HĐND cấp xã, Thường trực HĐND phải giao khoán câu hỏi chất vấn cho đại biểu để bảo đảm phiên chất vấn có nội dung; việc chất vấn mang nặng tính hình thức, kém hiệu quả.

Tình trạng nêu trên chủ yếu do người chất vấn còn nể nang, ngại va chạm; chưa nêu cao trách nhiệm đại biểu HĐND; trình độ, năng lực còn hạn chế, ít am hiểu các vấn đề để chất vấn.

Nhiều người bị chất vấn còn trả lời chung chung, nặng kể lể thành tích, trả lời vòng vo, né tránh trách nhiệm hoặc đổ lỗi do khách quan, do ngành khác... Có người còn không nắm chắc vấn đề quản lý thuộc lĩnh vực, ngành mình phụ trách, cá biệt có người không cầu thị, thiếu bình tĩnh khi bị chất vấn. 

Một số chủ tọa kỳ họp HĐND điều hành phiên chất vấn chưa hợp lý, chưa tạo được không khí cởi mở, tranh luận sôi nổi; có vấn đề "nóng", còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng không được gợi ý, phân tích sự việc, truy vấn để đi tới cùng, chưa làm rõ trách nhiệm của người trả lời chất vấn; kết luận chất vấn còn chung chung, chưa rõ việc, rõ người, rõ tiến độ, rõ trách nhiệm, rõ hiệu quả. 

Tại nhiều kỳ họp HĐND, thời gian dành cho phiên chất vấn còn chưa thỏa đáng. Việc đôn đốc, giám sát thực hiện kết luận phiên chất vấn, vấn đề tái chất vấn chưa thực sự được quan tâm. HĐND ban hành nghị quyết về chất vấn còn ít.

Muốn nâng cao hiệu quả hoạt động chất vấn, cần nâng cao trách nhiệm, năng lực của các đại biểu HĐND. Các đại biểu HĐND là người đại diện cho cử tri, thay mặt cử tri thực hiện quyền lực nhà nước nên phải phát huy vai trò, trách nhiệm trong việc nói lên tiếng nói, nguyện vọng của đông đảo cử tri. Mỗi đại biểu HĐND phải dũng cảm phản ánh những bức xúc, kiến nghị của cử tri; thường xuyên nâng cao trình độ, tìm hiểu sâu kỹ các vấn đề chất vấn để đặt câu hỏi có giá trị; thể hiện rõ bản lĩnh để chất vấn lại, làm rõ trách nhiệm, nâng cao tính chiến đấu vì quyền lợi chính đáng của cử tri.

Những người trả lời chất vấn cần nắm chắc ngành, lĩnh vực quản lý, thể hiện rõ trách nhiệm khi trả lời chất vấn, không né tránh, nhất là thực hiện tốt "5 rõ" để giải quyết các vấn đề được đại biểu đặt ra.

Thường trực HĐND các cấp cần làm tốt việc chuẩn bị cho phiên chất vấn. Quy chế hoạt động của HĐND cần nêu rõ về thời gian hỏi và trả lời trong phiên chất vấn. HĐND dành nhiều thời gian hơn cho hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. Trong điều hành phiên chất vấn, chủ tọa phải tạo được không khí cởi mở, tranh luận thẳng thắn, sôi nổi. Những đại biểu hỏi dài hoặc người trả lời chất vấn vòng vo cần được chủ tọa nhắc nhở kịp thời. Kết luận phiên chất vấn cũng cần theo tinh thần "5 rõ". HĐND thường xuyên đôn đốc, giám sát thực hiện kết luận chất vấn; quan tâm ban hành nghị quyết về các nội dung chất vấn để nâng cao hiệu quả chất vấn, kiên quyết xử lý những trường hợp chậm hoặc không thực hiện nghị quyết chất vấn.

Các ban HĐND cần tăng cường cung cấp thông tin để lựa chọn nội dung chất vấn sát thực và cung cấp thông tin làm căn cứ giúp đại biểu tranh luận trong chất vấn.

Việc tiếp tục giảm số lượng đại biểu HĐND khối hành chính, đại biểu không chuyên trách để tăng đại biểu chuyên trách sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động HĐND, trong đó có hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. 

TUẤN NGUYÊN (TP Hải Dương)