Giải thưởng thi tuyển phương án kiến trúc liệu đã hấp dẫn?

Gần một tuần trước, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh công bố thông tin thi tuyển phương án kiến trúc công trình Khu liên hợp Văn hóa thể thao tỉnh. Công trình có tổng mức đầu tư dự kiến 790 tỷ đồng. Theo thông tin này, phương án kiến trúc đoạt giải nhất sẽ được thưởng 100 triệu đồng, giải nhì 60 triệu đồng và giải ba 40 triệu đồng.

Cuộc thi tuyển phương án kiến trúc cho công trình xây dựng Đền thờ Liệt sĩ và Công viên Văn hóa tỉnh cũng cùng mức thưởng. Điểm khác ở chỗ, công trình này có kinh phí xây dựng 200 tỷ đồng, chỉ tương đương cỡ 1/4 tổng mức đầu tư công trình khu liên hợp vừa nêu bên trên.

Gần 2 tháng trước, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh đã thông báo mời thi tuyển phương án kiến trúc cầu vượt sông Thái Bình và đường dẫn thuộc tuyến đường vành đai I TP Hải Dương. Phương án kiến trúc nếu đoạt giải nhất được trao thưởng 50 triệu đồng, giải nhì 20 triệu đồng, giải ba 10 triệu đồng.

Ngoài những công trình nói trên, Hải Dương đã thông báo mời thi tuyển phương án kiến trúc với rất nhiều công trình khác. Song không ít người cho rằng mức tiền treo thưởng còn thấp, thậm chí có công trình mà giải nhất phương án kiến trúc chỉ tương đương tiền mà người dân thuê thiết kế nhà riêng.

Ví dụ, một căn nhà dân dụng 3 tầng với tổng diện tích sàn xây dựng chừng 250 m2, tổng kinh phí xây dựng chừng 2 tỷ đồng, chi phí thiết kế đã khoảng 40-45 triệu đồng. Thời gian thiết kế căn nhà khoảng vài tuần lễ, được chỉnh sửa miễn phí nhiều lần. Đây là mức chi phí thiết kế trung bình khi người dân xây dựng nhà có thuê thiết kế trên địa bàn TP Hải Dương.

So sánh như vậy để thấy mức giải thưởng của những phương án kiến trúc đoạt giải như trên còn thấp và liệu có đủ sức mời gọi những phương án kiến trúc chất lượng cao làm đẹp cho Hải Dương?

Việc xác định cơ cấu giải thưởng, mức giải thưởng phương án kiến trúc do cơ quan, tổ chức phê duyệt phương án kiến trúc quyết định bảo đảm phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của cuộc thi.

Quay trở lại việc so sánh với xây nhà dân dụng. Trung bình, nếu một căn nhà dân dụng mất 2 tuần để thiết kế kiến trúc thì công trình nhà nước sẽ mất khoảng 2 tháng vì việc lên phương án phức tạp hơn.

Một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc ở Hải Dương đồng quan điểm cho rằng có hai trường hợp sẵn sàng tham gia vào “sân chơi” thiết kế công trình nhà nước. Một là họ nhắm đến lợi ích to lớn sau khi đoạt giải nhất. Bởi theo điều 22 Nghị định 85/2020/NĐ-CP hướng dẫn Luật Kiến trúc, tổ chức, cá nhân có phương án kiến trúc đoạt giải nhất sẽ được chỉ định thiết kế các bước tiếp theo mà không phải đấu thầu tư vấn thiết kế.

Hai là những đơn vị tạm thời thiếu việc, do vậy mức giải thưởng dù thấp song vẫn là mục tiêu của họ. Vì nếu phương án đủ chất lượng, họ sẽ đoạt giải để đồng thời vừa nâng tầm thương hiệu, vừa có thể phối hợp, liên danh với những đơn vị có năng lực hơn để tham gia các bước tiếp theo.

Đơn vị có phương án kiến trúc đoạt giải nhất sẽ được nhiều đơn vị, tổ chức khác biết đến. Cái danh ấy có thể giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh so với đối thủ cùng ngành, cũng để dễ dàng hơn trong việc nhận thầu những công trình sau này.

Trong các trường hợp nói trên, chất lượng của phương án kiến trúc đều được bảo đảm. Bởi suy cho cùng, không bảo đảm chất lượng sẽ bị loại, tên tuổi cũng sẽ bị đánh giá thấp...

Chỉ có điều, chi phí thi tuyển phương án kiến trúc được tính trong tổng mức đầu tư dự án. Do vậy, đơn vị tổ chức thi tuyển nên rà soát, cân đối mức giải thưởng hấp dẫn hơn. Tiền thưởng cao ắt sẽ có sản phẩm chất lượng tốt hơn.