Cha mẹ làm gì để giải quyết những mâu thuẫn với con trong gia đình?

Có con trai học lớp 8, chị Quỳnh Hoa (Đống Đa, Hà Nội) tâm sự, càng lớn con càng có những suy nghĩ khác với bố mẹ, con không còn gần gũi với mẹ như trước, thay vào đó thường dành thời gian nhiều hơn cho điện thoại, game, tụ tập bạn bè, thậm chí hay có những cách để phản kháng lại bố mẹ từ những điều nhỏ nhất, cha mẹ và con cái cũng từ đó thường xuyên nảy sinh những mâu thuẫn, cãi vã to tiếng.

Bảo Anh, học sinh lớp 10 tại Hà Nội cũng chia sẻ rằng, càng lớn, những mâu thuẫn với bố mẹ càng nhiều hơn. “Bố mẹ thường áp đặt suy nghĩ của người lớn vào em, từ chuyện học hành, bạn bè đến những chuyện vặt trong gia đình hàng ngày. Một trong những câu mẹ em thường nói là "mẹ chưa nói xong con đã cãi xong", nhưng em cũng có nhu cầu được nói ra suy nghĩ của bản thân. Nếu phải kìm nén em sẽ thấy rất khó chịu. Em chỉ hy vọng bố mẹ có thể đặt mình vào vị trí của em để thấu hiểu hơn".

Ở bất kỳ độ tuổi nào, người lớn hay trẻ em ít nhiều cũng sẽ gặp những rắc rối, mâu thuẫn xoay quanh các mối quan hệ trong cuộc sống hằng ngày. Việc giải quyết mâu thuẫn với người lớn đã là thách thức, đối với trẻ em việc này còn khó khăn hơn rất nhiều.

Giải quyết mâu thuẫn trong gia đình, rất cần sự lắng nghe của cha mẹ

Với hơn 20 năm kinh nghiệm làm công việc lắng nghe, tiếp nhận và gỡ rối những tâm sự của lứa tuổi trẻ em, vị thành niên, nhà báo Hoàng Anh Tú cho rằng, mâu thuẫn trong các mối quan hệ gia đình là điều rất phổ biến. Dù ở thời đại nào, kể cả ngày xưa hay ngày nay, mâu thuẫn trong gia đình đều rất giống nhau. Có nhiều bậc phụ huynh chia sẻ rằng những mâu thuẫn họ gặp với cha mẹ ngày trước nay cũng lặp lại như vậy với con.

 “Cũng có nhiều bạn đã gửi thư đến tôi chia sẻ rằng tại sao bố mẹ không nghe con, tại sao bố mẹ không tin con, tại sao bố mẹ không hiểu con?... Chúng ta từng là trẻ con, từng bức xúc khi có những khúc mắc với cha mẹ, nhưng giờ lại gặp phải vấn đề đó với con mình.

Điều này bắt nguồn từ tình yêu thương, tuy nhiên chính yêu thương khiến nhiều cha mẹ lo sợ quá, áp đặt, kìm kẹp con, quên mất việc lắng nghe còn. Chúng ta nói muốn con được hạnh phúc, nhưng chỉ khi bố mẹ hạnh phúc thì con cái mới hạnh phúc được. Chính cách bố mẹ hạnh phúc với những gì đang có thì con mới có thể hạnh phúc. Nhiều người không biết rằng, đôi khi đứa trẻ không cần gì nhiều ngoài sự lắng nghe của bố mẹ mình”.

Bà Phan Thị Kim Liên, Quản lý Chương trình Bảo vệ Trẻ em, Tổ chức World Vision Việt Nam cũng cho rằng: "Cha mẹ đừng coi những mâu thuẫn của con là số 0, là không đáng gì vì thực tế trẻ em nhạy cảm hơn chúng ta rất nhiều.

Việc đầu tiên là chúng ta hãy quan tâm khi con trẻ có vấn đề, phát hiện và hỗ trợ xem vấn đề của con là gì để cùng tìm hiểu và giúp đỡ con. Sau đó, khi đã rõ về vấn đề thì mới xét đến chuyện bố mẹ cùng con xử lý mâu thuẫn hay để con tự xử lý.

Cha mẹ hãy xây dựng mối quan hệ thân thiết với con cái bằng những hành động nhỏ như việc nói lời yêu thương, lời xin lỗi, hỏi thăm. Những việc làm này tuy rất nhỏ và đơn giản nhưng lại có tác động rất phi thường vì sẽ tạo nên sự thân thiết, niềm tin của con cái với bố mẹ, là động lực lớn với trẻ”.

Bà Liên cũng nhấn mạnh, những lúc bố mẹ nóng nảy, hãy khoan xử lý mâu thuẫn mà hãy bình tĩnh lại, chờ thời điểm thích hợp để cùng lắng nghe và giải quyết vấn đề. Bố mẹ hãy xem cảm xúc của con như thế nào để tìm cách nói chuyện với con kĩ hơn, sâu hơn.

Ông Khuất Văn Quý, Phó Vụ trưởng, Vụ Gia đình, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cho rằng, việc làm cha mẹ giống như thả diều, nếu giữ quá chặt thì diều không thể bay lên, nhưng nếu thả tay ra thì diều sẽ bay đi mất. Giữ từng nào, thả ra sao chính là điều mà cha mẹ cần học hỏi và thực hành mỗi ngày, đặc biệt là khi có mâu thuẫn xảy ra.

Bà Nguyễn Phương Linh, Viện Trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) cho rằng, bố mẹ phải chấp nhận mâu thuẫn trong gia đình, quan điểm, khoảng cách giữa các thế hệ là hoàn toàn tự nhiên, bình thường, có mâu thuẫn mới có phát triển.

"Khi đồng hành cùng con không nên lảng tránh mâu thuẫn coi là chuyện tẹp nhẹp không quan trọng, nhưng cũng không xử lý một cách thái quá, mà bình tĩnh đồng hành cùng con tìm giải pháp. Là những cha mẹ, bí kíp để đồng hành cùng con rất bình dị, đó là việc dành thời gian cho con, trao đổi tương tác, lắng nghe con và hỏi ý kiến con và khi có mâu thuẫn, cùng con phân tích và tìm giải pháp. Những việc bình dị ấy có thể có tác động phi thường đối với con cái, giúp con noi theo và hướng dẫn con xử lý những tình huống mâu thuẫn con gặp phải trong gia đình và trong các mối quan hệ xã hội”, bà Linh nói.

Làm bạn cùng con ngay từ khi còn nhỏ

Nhà báo Hoàng Anh Tú nhấn mạnh: “Trong khi nhiều cha mẹ xem chuyện của con là “chuyện trẻ con”, một số người lại xem những chuyện nhỏ của con là “chuyện người lớn”, dẫn đến việc nhiều bố mẹ hành xử, xử lý vấn đề của các con một cách không sáng suốt. Khi chúng ta giải quyết mâu thuẫn bằng thái độ bực tức, nóng nảy, bằng những lời lẽ không phù hợp hay thậm chí dùng bạo lực thì liệu các con sẽ học được điều tốt đẹp gi? Con cái chính là bản sao, là tấm gương phản chiếu hình ảnh của chúng ta".

Từ đó, ông Hoàng Anh Tú đưa ra lời khuyên, các bậc phụ huynh nên để tâm đến con cái, đừng để mất sợi dây kết nối với các con. Chỉ khi thật sự để tâm, cha mẹ mới có thể nhận thấy những vấn đề con cái đang phải đối mặt, ngay cả khi chưa được nói ra, từ đó gia đình sẽ không chỉ đơn thuần là "nơi trú ẩn an toàn" nữa mà còn là nơi nuôi dưỡng tình thương yêu, trang bị kỹ năng để trẻ em phát triển toàn diện nhất. Yêu thương và tôn trọng con chính là chìa khoá của vấn đề đồng hành cùng con.

Ông Khuất Văn Quý gợi ý thêm cho các cha mẹ, nếu muốn thực sự đồng hành cùng con, cha mẹ hãy đặt bản thân ngang hàng với trẻ thì trẻ sẽ thoải mái chia sẻ những vấn đề của bản thân cả ngoài đời thực và trên môi trường mạng. Việc làm bạn, đồng hành với con trên mạng xã hội tuy khó và cần thời gian, nhưng có thể bắt đầu bằng cách giữ hình ảnh của bản thân không phản cảm, tiêu cực, tương tác, bình luận với con và cả bạn con, tìm hiểu những chương trình, ứng dụng trên mạng mà con thích, học hỏi ngôn ngữ mà độ tuổi con hay sử dụng, đồng thời cũng nên tâm sự với con về những việc nên làm hay không nên trên mạng. Quan trọng hơn cả, chính bản thân bố mẹ cũng cần xây dựng đời sống số chuẩn mực cho bản thân để truyền động lực cho con trở thành người dùng Internet văn minh.

Bà Nguyễn Phương Linh gửi gắm thông điệp: “Hãy làm bạn cùng con ngay khi con còn nhỏ, và ngay khi có thể. Tôn trọng, lắng nghe, chia sẻ, và sẵn sàng xin lỗi, học hỏi từ con  là rất cần thiết để tạo nền tảng yêu thương và sự tin tưởng, kết nối giữa con cái cha mẹ".

Theo VOV