Nét mới của những cuốn hương ước

Văn phong của các bản hương ước rõ ràng, dễ hiểu, giúp người dân thực hiện tốt các chính sách liên quan đến dân số - KHHGĐ

Từ năm 2014, các nội dung liên quan đến bình đẳng giới, bạo lực gia đình (BLGĐ) và kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) được đưa vào hương ước của các thôn ở 3 xã: Hồng Quang, Chi Lăng Bắc và Thanh Tùng (Thanh Miện). Sau 3 năm triển khai thực hiện, việc chỉnh sửa hương ước đã mang lại những kết quả tích cực.

Tạo sự đồng thuận

Ông Trần Quang Trung, cán bộ tư pháp - hộ tịch xã Chi Lăng Bắc cho biết thực hiện việc chỉnh sửa hương ước, các cán bộ tư pháp, cán bộ dân số-KHHGĐ, trưởng thôn, trưởng các ban, ngành trong xã được tập huấn, tư vấn hỗ trợ cách xây dựng hương ước (quy trình, văn phong, ngôn ngữ); pháp luật về phòng chống BLGĐ và MCBGTKS. Các thôn đều tổ chức họp dân, đưa ra bàn bạc công khai, dân chủ, lấy ý kiến đóng góp của người dân. Sau khi có được sự thống nhất cao trong cuộc họp toàn dân, nội dung phòng chống BLGĐ, MCBGTKS được bổ sung và thông qua. Các điều khoản, văn phong trong hương ước của mỗi thôn có thể khác nhau nhưng đều hướng đến việc thực hiện KHHGĐ, xây dựng gia đình không có bạo lực, không "trọng nam, khinh nữ".

Trong cuốn hương ước của thôn Phương Khê, xã Chi Lăng Bắc, tại khoản 3 nêu rõ: "Vợ chồng phải bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, yêu thương chăm sóc nhau, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, cùng đồng tâm xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc... Thực hiện tốt KHHGĐ, mỗi cặp vợ chồng chỉ đẻ từ 1-2 con, không trọng nam, khinh nữ, nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức trước khi sinh, cấm mọi hành vi BLGĐ, không mang thai trước hôn nhân"... Anh Nguyễn Văn Tam, người dân xã Chi Lăng Bắc cho biết: "Tôi thấy các điều khoản quy định trong hương ước đều rất rõ ràng, cụ thể, đặc biệt là những nội dung liên quan đến xây dựng gia đình hạnh phúc, không có bạo lực, rất dễ hiểu, dễ nhớ".

Theo ông Nguyễn Văn Hùng, Trưởng Ban công tác mặt trận thôn Đông Bích, xã Hồng Quang, việc bổ sung các nội dung về phòng chống BLGĐ, MCBGTKS vào hương ước gặp nhiều khó khăn do từ lâu nhiều người đã có tư tưởng "trọng nam, khinh nữ", tâm lý thích đông con nhiều cháu. Trong khi đó, y học phát triển nên các cặp vợ chồng vẫn có nhiều cách lựa chọn giới tính. Tuy có sự phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể và sự đồng tình lên án các hành vi BLGĐ của người dân nhưng vẫn còn nạn nhân im lặng, cam chịu không khai báo, đôi khi còn che giấu nên việc nắm bắt thông tin và xử lý chưa kịp thời. Do đó, trước khi chỉnh sửa, bổ sung hương ước, thôn tổ chức nhiều buổi tuyên truyền cho người dân, đặc biệt là các ông, bà là trưởng dòng họ, những người uy tín trong thôn, xã nhằm thuyết phục họ đồng ý với những thay đổi trong hương ước. Sau khi chỉnh sửa, cuốn hương ước hoàn thiện được phát tới từng gia đình.

Thay đổi nhận thức, hành vi

Hương ước áp dụng trong thôn, mọi công dân và gia đình trong thôn, kể cả công dân nơi khác đang sinh sống ở thôn đều phải tìm hiểu và tự giác chấp hành. Công dân và gia đình thực hiện tốt hương ước sẽ được công nhận là "Gia đình văn hóa", nhận danh hiệu "Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con trung hiếu, cháu thảo hiền". Nếu ai vi phạm thì tùy mức độ, thôn sẽ áp dụng kỷ luật bằng các hình thức như: tập thể người dân không đến dự khi các việc vui, buồn của gia đình; phê bình, khiển trách, cảnh cáo trước HĐND; thông báo trên loa truyền thanh của thôn; buộc bồi thường thiệt hại do hành vi gây ra; đề nghị các cấp có thẩm quyền xử lý hành chính. Do nhất trí thực hiện theo hương ước nên tỷ số giới tính khi sinh của xã Hồng Quang đã giảm đáng kể từ 139bé trai/100 bé gái năm 2014 xuống còn 115 bé trai/100 bé gái năm 2016...

Sau 3 năm triển khai thực hiện hương ước mới, người dân đã chuyển đổi mạnh mẽ từ nhận thức đến hành vi trong việc thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về dân số-KHHGĐ, không lựa chọn giới tính khi sinh. Các gia đình nhận thức đúng về hậu quả của MCBGTKS, BLGĐ. Trong 3 năm qua, cả 3 xã không có trường hợp  BLGĐ nào xảy ra. Bên cạnh đó, Hội Phụ nữ của 3 xã xây dựng mô hình câu lạc bộ phòng chống BLGĐ, câu lạc bộ phụ nữ không sinh con thứ ba giúp nhau phát triển kinh tế... góp phần tuyên truyền các nội dung về hôn nhân gia đình, luật bình đẳng giới, kiểm soát MCBGTKS...     

HUYỀN TRANG