Khi Việt Nam ở bên lề văn hóa đại chúng

Cảnh trong phim Minari

Từng khung hình một của bộ phim tuyệt đẹp được mổ xẻ, những câu chuyện về cuộc sống trong phim cứ râm ran không ngớt. Nhưng phim tuyệt nhiên không chiếu ở Việt Nam.

Không chỉ riêng Nomadland, những bộ phim hay của thế giới, đạt hàng tá giải thưởng cũng vẫn chưa chắc có mặt "ở mình". 

Phim Phantom Thread chiếu sau giải Oscar 2017 chừng vài tháng, tấm poster nhỏ tí đặt trước Nhà thi đấu Nguyễn Du (TP Hồ Chí Minh) được dăm bữa đã phải tháo xuống. Moonlight, 12 năm nô lệ... thì không mấy rạp mặn mà, trong khi suất chiếu lại eo hẹp. 

Ấy là những bộ phim còn vớt vát lại được chút may mắn, có những tác phẩm chúng ta chỉ nghe tên chứ không biết đến khi nào thấy mặt.

Khác với phim, công chúng có thể ngân nga lời bài hát của Taylor Swift chỉ sau khi cô phát hành nhạc vài phút và gần như cùng lúc với những người đồng âm ở khắp thế giới. 

Bảo tàng Lourve vừa mở cổng triển lãm trực tuyến, ngay bên này ta có thể đảo mắt vào tác phẩm của các danh họa tức khắc. Trong một thế giới tưởng phẳng, điện ảnh lại có vẻ đứng ngoài.

Tình cảnh thảm thương hơn nữa có lẽ vận vào mùa trao giải, những giải thưởng điện ảnh lớn như Cannes, BAFTA, Oscar. Người mê phim ở Việt Nam lại dấm dúi vào tin nhắn của nhau những đường link trên trang web chiếu phim lậu. 

Có những lúc, lòng tự trọng buộc phải đối mặt với sự ham thích chính đáng từ những thứ nhỏ nhoi như vậy.

Các nền tảng streaming (dịch vụ cung cấp phim trực tuyến) dù có lợi thế hơn rạp với phí bản quyền rẻ, không phụ thuộc vào suất chiếu vàng hay địa điểm nhưng mức độ chậm chạp thì ngang bằng. Netflix chỉ ưu tiên đưa phim tranh giải do họ sản xuất lên nền tảng, còn những tác phẩm khác thì mặc kệ hoặc... từ từ tính.

Người yêu điện ảnh ở Việt Nam có thể thấy mình như ở ngoài lề văn hóa đại chúng. Đã gọi là văn hóa đại chúng tất phải dẫn đến những sự cộng hưởng, giao thoa mà ở đấy chúng ta thấy mình rung cùng một nhịp với bạn bè thế giới và ngược lại. 

Khi nào phim Việt Nam mới đoạt giải Oscar vẫn luôn là một câu hỏi lớn nhưng nếu chỉ muốn biết khi nào phim Oscar mới chiếu ở Việt Nam, e là câu hỏi cũng không phải nhỏ.

Phim Ký sinh trùng đoạt Oscar năm ngoái là một ngoại lệ, phim ra rạp cả trước khi trao giải, có doanh thu 73 tỉ đồng. Phải lâu rồi diễn đàn điện ảnh Việt Nam mới sôi sục trước thềm buổi lễ đến thế. 

Công chúng dõi theo hành trình chiến thắng của Ký sinh trùng phần vì đó là một tác phẩm châu Á, đứa con của nền điện ảnh đồng văn Hàn Quốc, phần còn lại đến từ việc chúng ta hiểu bộ phim sâu sắc nhường nào.

Nói Ký sinh trùng là một ngoại lệ bởi nền điện ảnh Hàn Quốc năm nay cũng có bộ phim Minari đình đám không kém nhưng lại bị khán giả Việt quay lưng. Phim chỉ có ít suất chiếu tại rạp Việt và doanh thu vỏn vẹn trên 1,2 tỉ đồng. 

Giá trị của một bộ phim không nằm ở chỗ được chiếu sớm hay muộn. 80 năm sau, xem lại những tác phẩm ngày nay, khán giả vẫn thổn thức vì kiếp người. Thế nhưng sẽ trọn vẹn hơn nếu ta cảm được bộ phim ở những ngày ta và người đang cùng sống.

Theo Tuổi trẻ