Gỡ vướng trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Thu hồi đất và tiến hành bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư là bước quan trọng trong quá trình triển khai thực hiện dự án, góp phần quyết định sự thành công của dự án, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, thời gian qua quy trình thực hiện các bước này trên địa bàn Hải Dương còn gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ triển khai, thực hiện nhiều dự án.

Nguyên nhân chủ yếu do hệ thống pháp luật hiện hành liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư còn nhiều bất cập. Một số quy định còn định tính, khó định lượng cụ thể. Điển hình như quy định về xác định giá đất sát, phù hợp với giá đất thực tế; nơi tái định cư bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ... nhưng lại không có quy định cụ thể thế nào là phù hợp thực tế, thế nào là tốt hơn nơi ở cũ. Còn nhiều bất cập trong các văn bản pháp luật liên quan.

Một số văn bản pháp luật quản lý nhà nước về đất đai nói chung, chính sách, thủ tục trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nói riêng thiếu tính ổn định, chưa thực sự hoàn chỉnh và còn chưa phù hợp thực tế đời sống người dân. Trình tự, thủ tục thu hồi đất được quy định rải rác ở nhiều văn bản cả luật, nghị định, thông tư, quyết định của UBND. Văn bản quy phạm pháp luật chưa có sự thống nhất, khó thực hiện, dễ gây tranh cãi. Quy định về hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chưa cụ thể, rõ ràng, khó thực hiện. Điều 68 Luật Đất đai 2013 quy định tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng bao gồm tổ chức dịch vụ công về đất đai, hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Song luật và các văn bản hướng dẫn thi hành không quy định cụ thể thành viên trong hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư, không quy định nhiệm vụ, quyền hạn của hội đồng và cơ chế phối hợp của hội đồng với các cơ quan, tổ chức khác trong quá trình giải phóng mặt bằng. Trình tự thủ tục thu hồi đất không quy định phương pháp ghi nhận hiện trạng khu đất bị thu hồi tại thời điểm thông báo thu hồi đất. Việc cưỡng chế thực hiện quyết định kiểm đếm bắt buộc chưa được quy định chặt chẽ, thiếu cụ thể. Quy định về lấy ý kiến trong quá trình lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư chưa rõ ràng, khó thực hiện...

Thực tế triển khai tại nhiều dự án trên địa bàn tỉnh cho thấy, các phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chưa thực hiện chính sách hỗ trợ, đào tạo nghề nghiệp, tuyển dụng tạo việc làm cho các đối tượng bị ảnh hưởng. Việc xây dựng các khu tái định cư của các dự án thường bị động, tiến độ thực hiện công trình và cơ sở hạ tầng không được đầu tư đồng bộ theo quy định. Công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về đất đai và chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người bị thu hồi đất chưa được quan tâm đúng mức.

Thực tế cho thấy, việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để triển khai thực hiện các dự án là công việc liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân. Để đẩy nhanh tiến độ, tháo gỡ các vướng mắc như trên, Luật Đất đai đã được sửa đổi bổ sung một số lần (năm 2003 và 2013). Đặc biệt, tại kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã xem xét, thông qua dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Với các nội dung điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung lần này đã cơ bản khắc phục được các bất cập nói trên, cơ bản hoàn thiện quy định về thu hồi đất; trình tự, thủ tục, chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, các quy định về giá đất…

Để nhanh chóng đưa Luật Đất đai (sửa đổi) vào cuộc sống, tháo gỡ các vướng mắc về thu hồi đất cho các dự án tại Hải Dương, các cơ quan chức năng cần kịp thời tham mưu cho tỉnh sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện một số Nghị quyết của HĐND, quyết định của UBND tỉnh liên quan đến việc bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư.