Bộ phim "Sinh tử" cảnh tỉnh về sự tha hóa của cán bộ

Cảnh trong phim Sinh tử - Ảnh: VTV

Bộ phim lấy bối cảnh tỉnh Việt Thanh. Từ biến cố sập mỏ đá Thanh Lâm và màn chạy tội của chủ mỏ đá, chuyện phim bày ra mối liên kết ngầm giữa quan chức tỉnh và doanh nghiệp, những rối loạn trong các cơ quan công quyền, những màn đấu tranh nội bộ giữa phe muốn luật pháp được thực thi và phe muốn lợi ích nhóm được thực hiện.

Có thể nói, đây là lần đầu tiên truyền hình Việt Nam có một bộ phim đi sâu phản ánh hoạt động nội bộ cơ quan chính quyền một tỉnh, hoạt động của các cơ quan như viện kiểm sát, công an. Lần đầu tiên công chúng được chứng kiến đời sống của quan chức trên phim, cách họ thực hiện công vụ, cách họ sống ra sao.

Phim do Nguyễn Khải Hưng, Mai Hiền đồng đạo diễn cùng sự tham gia của dàn diễn viên: Hoàng Dũng, Trọng Trinh, Việt Anh, Mạnh Trường, Thanh Hương, Doãn Quốc Đam, Thúy Hà, Chí Nhân, Quỳnh Nga...

Đạo diễn Khải Hưng cho biết ông rất bất ngờ khi nhà sản xuất thông báo rating của phim đã vượt mốc 8.0 - mức rất cao đối với phim chính luận.

* Ông mất đến hai năm cho kịch bản này, "Sinh tử" có gì hấp dẫn mà ông phải lao tâm khổ tứ đến thế?

- Bởi vì tôi hay xem thời sự, quan tâm tình hình chính trị, xã hội của đất nước. Tôi theo dõi các vụ án tham nhũng rất kỹ. Làm phim là cách để tôi bày tỏ tiếng nói của công dân, với hy vọng đóng góp điều tốt đẹp cho đất nước. Đây là tôi nói rất thật lòng, không hoa hòe hoa sói.

* Nghe nói kịch bản liên tục được thay đổi để theo kịp dòng thời sự?

- Đã có rất nhiều biên kịch thất bại, đến khi biên kịch Phạm Ngọc Tiến vào cuộc mới cho ra một sản phẩm cả êkip thấy ổn. Nhưng vì thực tế thay đổi liên tục nên đội ngũ biên tập, giám đốc sản xuất và tôi phải bổ sung cho kịch bản rất nhiều.

Đạo diễn Khải Hưng (phải) và Việt Anh tại buổi ra mắt phim "Sinh tử"

Phim chính luận hiện giờ phải bám rất sát thời sự, nếu kể về vụ án 10 năm trước khán giả không hào hứng nữa. Phim truyền hình bây giờ phải bám rất sát thị hiếu của người xem và người ta theo dõi lượt xem hằng ngày.

* Luôn được đánh giá là người "lõi đời" và rất nhạy bén với chuyện thời cuộc, ông đã đem những gì của mình vào "Sinh tử"?

- Tôi đã đọc tất cả các loại báo. Tất nhiên không thể bê nguyên xi vào phim. Tôi đã có cơ hội gặp nhiều quan chức, tiếp xúc với họ ở đời thường, tham gia các phiên tòa xử họ. Nên có những câu thoại tôi "gà" cho diễn viên, đó là tích lũy quan sát của tôi bao nhiêu năm.

Đội ngũ biên kịch cũng phải đi tìm hiểu xem doanh nghiệp đút lót thế nào. Bây giờ đi đút lót người ta ít dùng tiền mặt, nhưng tôi biết tâm lý khán giả thích tiền tươi thóc thật nên đã đề nghị ông họa sĩ làm hàng đống tiền giả.

Trong phim có cảnh Mai Hồng Vũ (Việt Anh đóng) chia tiền vào các túi quà để đi đút lót, là cảnh tôi từng nhìn thấy ngoài đời. Hay cảnh một ông lãnh đạo bị bắt và công an phát hiện cả bao tiền trên bình nước inox... là trò của tôi đấy.

Phải hút khán giả ngay từ đầu. Có mấy ai biết quan chức sống thế nào, ở nhà ăn nói thế nào với vợ con đâu. Sinh tử đã đi vào ngóc ngách gia đình quan chức, có thể không đúng hoàn toàn, nhưng đại khái đúng với một lượng khán giả nhất định.

* Những vụ án tham nhũng tác động đến ông như thế nào?

- Trăn trở lắm. Mình kiếm được một triệu đồng đầy nhọc nhằn, còn những kẻ tham nhũng tiêu hàng ngàn tỷ đồng thuế của dân một cách dễ dàng, đau xót lắm chứ.

Trăn trở với vấn nạn tham nhũng, sự tha hóa của cán bộ là động lực để tôi làm phim này tốt. Đây cũng là thời cơ có một không hai, chưa chắc về sau có ai có cơ hội làm phim như thế này.

Biên kịch Phạm Ngọc Tiến:

Tham nhũng ở ta chủ yếu là về đất đai

Sinh tử là kịch bản đã được tôi ấp ủ suốt 10 năm, nhưng nhiều năm vẫn giữ trong ngăn kéo vì thấy chưa đủ độ "chín". Đến năm 2018, không hiểu sao tôi cảm thấy tràn ngập hứng khởi, muốn hoàn chỉnh kịch bản thì đúng lúc VFC (Đài Truyền hình Việt Nam) muốn thực hiện một bộ phim về đề tài chống tham nhũng. Hai nhu cầu gặp nhau và rất may kịch bản của tôi được chấp nhận.

Kịch bản Sinh tử khi đưa vào sản xuất vẫn giữ được cốt lõi những gì tôi viết. Vì thực ra sau 10 năm, thủ đoạn của tham nhũng ở nước ta về bản chất vẫn thế. Tham nhũng ở nước mình chủ yếu là về đất đai. Chính sự bất cập về luật, về sở hữu đất đai đã tạo kẽ hở rất lớn, tạo điều kiện cho nhóm có quyền lực lợi dụng.

Sinh tử được thành hình nhờ có sự bổ sung rất kịp thời của nhà sản xuất, đạo diễn và đặc biệt là của các cố vấn của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Để cập nhật cho kịch bản, chúng tôi đã thêm một vài "mánh khóe" nghề nghiệp. Như vụ tai nạn sập mỏ đá trong phim, nhân vụ Thủ Thiêm chúng tôi lồng vào tình tiết khai thác ngoài địa giới.

Còn vụ người dân ở xã Giang Kim phản ứng về chuyện đất đai trong phim, chúng tôi đã đưa ra một gợi ý để tránh xung đột. Người dân phản ứng nhưng không gây xung đột về pháp luật. Khi lực lượng chức năng đến, họ chỉ mời chủ tịch huyện về đình để đối thoại và sau đó có đóng cửa đình.

Tình tiết đó được xem xét chưa đủ cấu thành tội phạm. Người dân có lý lẽ của người ta, không phải ngẫu nhiên họ phản ứng. Trong mọi va chạm về đất đai, nếu xử lý triệt để, người dân đã không phản ứng.

Hầu hết những kịch bản chính luận của tôi thường viết rất lâu mới có thể đưa vào sản xuất, nhưng phải nói thật là hiện thực xã hội của đất nước mình thay đổi nhanh quá khiến nhà văn, biên kịch đôi khi trở tay không kịp. Ai cũng muốn tác phẩm của mình có tính dự báo, nhưng vẫn phải chạy đuổi theo hiện thực.

Xã hội ngày hôm nay phát triển rất nhanh cả về công nghệ, đời sống, kỹ thuật, thông tin, nhưng nền tảng đạo đức thì đi xuống rất nhanh. Những lỗ hổng về quản lý, về chính sách đã tạo điều kiện cho một bộ phận lãnh đạo trục lợi.

Đất nước muốn phát triển thì chúng ta phải giữ được quyết tâm đấu tranh với cái ác như bây giờ. Cá nhân tôi cũng mong muốn một chính sách thông thoáng để khuyến khích giới sáng tác văn học, kịch bản, những người làm báo cho ra đời những tác phẩm sắc sảo hơn.

Theo Tuổi trẻ