Việc học

           Văn miếu Mao Điền (Cẩm Giàng) thu hút đông đảo du khách tham quan, chiêm bái

Cứ mỗi độ xuân về, Văn miếu Mao Điền ở xã Cẩm Điền (Cẩm Giàng) - một biểu tượng của đất học xứ Đông được đón đông đảo nhân dân, du khách đến tham quan, chiêm bái. Sau khi dâng hương, vãng cảnh, nhiều người đi xin chữ từ những người biết chữ Nho. Chữ “Học” được nhiều người xin với mong muốn con cháu ham học, học hành giỏi giang để lập thân, lập nghiệp. Đó là một nét văn hóa đáng quý, thể hiện truyền thống trọng học của dân tộc ta.

Tỉnh Hải Dương là vùng đất nổi danh về tinh thần hiếu học và nhiều người thành danh nhờ ham học. Từ năm 1075-1919, nếu chỉ tính số người đỗ đại khoa thì trấn Hải Dương xưa có 637 tiến sĩ, chiếm 21,9% số lượng tiến sĩ cả nước. Thôn Mộ Trạch, xã Tân Hồng (Bình Giang) được mệnh danh là “lò tiến sĩ” xứ Đông thời phong kiến.

Kế thừa, phát huy truyền thống khoa bảng xứ Đông xưa, thời hiện đại, Hải Dương tiếp tục sản sinh, nuôi dưỡng nhiều học sinh, sinh viên giỏi, nhiều trí thức tiêu biểu.

Trân trọng, giữ gìn, phát huy di sản quý báu là truyền thống hiếu học, trọng học thời phong kiến, song chúng ta cũng cần thấy rõ những mặt hạn chế trong quan điểm, cách học ngày xưa để khắc phục. Thời phong kiến, hầu hết mọi người học để phấn đấu làm quan nên lối học thiên về thuộc lòng sách kinh điển, văn mẫu của Nho giáo. Cái tự sáng tạo, suy luận của người học gần như không có. Người thầy chỉ dạy học trò những kiến thức trong văn sách truyền thống, mà không được sáng tạo, bởi nếu sáng tạo thì cũng không thi đỗ được. Học là để đi thi. Thi đỗ rồi sẽ được triều đình bổ nhiệm làm quan. Làm quan rồi thì phần lớn các ông quan cũng không tự học nữa. Quan điểm và lối học ấy khiến kiến thức không nảy nở, không có các phát minh, sáng tạo như của nhiều nước phương Tây, là căn nguyên khiến phương Đông tụt hậu so với phương Tây.

Nhờ tiếp xúc với văn hóa phương Tây từ gần 200 năm nay mà quan điểm học, cách học của nước ta đã có sự thay đổi. 

Xã hội hiện đại với sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp, dịch vụ, tri thức đã làm xuất hiện nhiều ngành nghề mới. Nếu như trong xã hội phong kiến Việt Nam, nhân dân chủ yếu làm nông nghiệp, số rất ít làm tiểu thủ công nghiệp, thì nhiều người phấn đấu học hành để làm quan, để đổi đời. Xã hội ngày nay, với ngành nghề đa dạng, nhiều người phấn đấu học không chỉ để làm cán bộ, mà còn học để làm kỹ sư, bác sĩ, luật gia, nhà báo, kiến trúc sư, tiếp viên hàng không… Đó là sự thay đổi tất yếu và phù hợp.

Tinh thần học suốt đời, vốn là một điểm yếu của người học thời phong kiến, thì ngày nay được coi trọng, khuyến khích. Chỉ có học suốt đời thì mỗi người mới có thể liên tục cập nhật kiến thức, kỹ năng, phát triển năng lực, đáp ứng nhu cầu nghề nghiệp hiện tại và tương lai. Nếu không học suốt đời, con người sẽ lạc hậu trong xã hội tri thức với khối lượng kiến thức nhân loại tăng theo cấp số nhân.

Cũng như nhiều địa phương khác trong cả nước, nhiều năm gần đây, tỉnh Hải Dương đẩy mạnh hình thức giáo dục thường xuyên, quan tâm giáo dục tinh thần học tập suốt đời. Ngày 19.8.2021, Tỉnh ủy đã ban hành Chương trình phát huy giá trị văn hóa xứ Đông và xây dựng con người Hải Dương đáp ứng yêu cầu phát triển giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. Tôi rất tâm đắc với một trong những mục tiêu tổng quát của chương trình là nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cả về tri thức, đạo đức, chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng làm việc và ý chí vươn lên, từng bước đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và mục tiêu phát triển của tỉnh với tinh thần “Người Hải Dương văn minh, hiếu học và khát vọng vươn lên”. Các nhiệm vụ nhằm xây dựng “Người Hải Dương văn minh, hiếu học và khát vọng vươn lên” cũng đã được nêu ra cụ thể trong chương trình này.

Thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng “Người Hải Dương văn minh, hiếu học và khát vọng vươn lên”, phát huy tinh thần học đi đôi với hành, học tập suốt đời sẽ là một động lực quan trọng để xây dựng tỉnh Hải Dương phát triển mạnh mẽ, bền vững thời gian tới.

NINH TUÂN