Thú chơi mũ cói của nhà giàu Việt

Trong hành lý chuyến du lịch Quy Nhơn cuối tháng 8 của chị Quyên Trần, 50 tuổi ở TP Hồ Chí Minh không thể thiếu chiếc mũ cói Panama. Chị dùng nó để phối với đủ kiểu trang phục, từ chiếc đầm maxi cho tới bộ bikini. Trong những cuộc gặp gỡ kinh doanh, ký kết hay những bữa tiệc sang trọng, người phụ nữ vẫn không rời chiếc mũ. "Hiếm có một món đồ nào lại đa năng như chiếc mũ cói này. Tôi nghiện nó ngay lần đầu tiên sử dụng", chị Quyên chia sẻ.

Là một tín đồ hàng hiệu có tiếng song chị Quyên chỉ biết loại mũ này hai năm trước. Thích thú vì đội lên nhẹ và mát, chị mới đi tìm hiểu về lịch sử chiếc mũ và bắt đầu phát cuồng với nó. Đến nay chị sưu tầm được 6 chiếc, trong đó hai chiếc đan tên mình, giá khoảng 350 triệu đồng. Bốn chiếc còn lại là các kiểu dáng khác nhau để có thể phối được với nhiều trang phục, giá lần lượt từ 8 đến 18 triệu đồng.

Ở Hà Nội, anh Trần Công Thành, chủ tịch hội đồng quản trị hai công ty về viễn thông và truyền thông, xem những chiếc mũ là một "đặc điểm nhận dạng" cho mình. Anh có bộ sưu tập hàng chục chiếc, trong đó những chiếc mũ cói được làm thủ công đắt đỏ nhất.

Anh Đinh Minh, ông chủ của chuỗi hệ thống ẩm thực nổi tiếng, cho biết dùng mũ này mọi dịp trong cuộc sống hàng ngày vì sự tiện lợi, sang trọng. Không mê như các thú chơi khác, nhưng anh cũng có 4 chiếc.

Mũ Panama là loại mũ thường có màu trắng, làm từ cây cọ paja toquilla ở Ecuador. Nghề đan mũ đã trở thành một ngành tiểu thủ công nghiệp ở đất nước Nam Mỹ này từ thế kỷ 16. Nổi tiếng nhất là mũ ở thị trấn Montecristi (tỉnh Manabi), bắt đầu được tầng lớp quý tộc châu Âu yêu thích từ cuối thế kỷ 18.

Tuy nhiên sự phổ biến và tên gọi "mũ Panama" được ra đời trong cơn sốt vàng thế kỷ 19, khi được bán ở eo biển Panama - một điểm trao đổi hàng hóa sầm uất ở châu Mỹ trước khi kênh đào Panama được xây dựng. Đến 1906, một bức ảnh chụp tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt đội chiếc mũ này trong chuyến thị sát xây dựng kênh đào Panama, xuất hiện trên trang nhất tờ New York Times, cái tên mũ Panama đi vào lịch sử.

Tạo hình của diễn viên trong những tác phẩm điện ảnh nổi tiếng như Paul Henreid và Sydney Greenstreet (Casablanca); Clark Gable (Cuốn theo Cuốn theo chiều gió) hay Gregory Peck (Giết con chim nhại)..., cànggóp phần nâng tầm đẳng cấp cho những chiếc mũ cói này.

Cựu phi công Trần Hải Đông (Hà Nội) được xem là người có bộ sưu tập mũ Panama đắt đỏ nhất Việt Nam, cho biết đã mê mũ cói từ hồi còn là du học sinh ở Pháp. Anh mua nhiều chiếc hàng hiệu xa xỉ, song khi đó vẫn không thể tìm được loại xịn nhất.

Năm 2018, anh tham gia một câu lạc bộ cigar. Trên hộp thuốc của hãng Arturo Fuente in hình ảnh hai cha con hút thuốc đội mũ Panama và lập tức bị cuốn hút. Anh Đông kết giao với Carlito Fuente, con trai chủ hãng cigar. Thông qua người này anh mới có những kiến thức và được kết nối với những nghệ nhân làm mũ ở Ecuador.

Theo các nghệ nhân Ecuador, một chiếc mũ chất lượng cao có thể mất từ ba tháng đến một năm để hoàn thành, toàn bộ quá trình được thực hiện bằng tay. Bên cạnh độ mịn, tiêu chí quan trọng để đánh giá giá trị chiếc mũ nằm ở số lượng mũi đan trên một inch (2,5 cm) . Số mối đan càng dày, sợi càng nhỏ, sự tỉ mỉ càng cao và công sức bỏ ra nhân lên nhiều lần.

Cụ thể loại mũ giá thấp nhất từ 11-12 mối đan, có giá khởi điểm khoảng chục triệu đồng, thường do người mới vào nghề làm. Các loại từ 23-24 mối đan trở lên cần những người có tay nghề, giá cả có thể từ vài chục tới vài trăm triệu đồng. Loại cao cấp nhất là hơn 50 mối đan trên mỗi inch, sợi cói chỉ nhỉnh hơn sợi tóc, giá hàng tỷ đồng.

Anh Đông mất ba tháng chờ đợi mới được nhận đôi mũ đầu tiên. Cầm trên tay chiếc mũ mịn màng, đan xương cá, nghìn mối đan như một, không dùng chỉ mà có kỹ thuật khóa bằng chính sợi cói, anh "không hiểu sao nó được làm đẹp đến vậy".

Đến nay anh sở hữu hàng chục chiếc mũ. Trong đó, chiếc yêu thích nhất đan tên mình, có 17-18 mối đan, giá 84 triệu đồng. Anh cũng đang giữ chiếc mũ có tới 59 mối đan, cao hơn chiếc từng đi vào kỷ lục thế giới với 57 mối, được nghệ nhân Simon Espinal hoàn thành năm 2013. Chiếc này bán giá 25.000 USD thời điểm đó.

Từ đam mê, anh Đông bắt đầu nhập khẩu mũ Panama về phục vụ giới nhà giàu Việt Nam. Không tiết lộ con số bán ra mỗi tháng, nhưng anh Đông cho biết tới nay ở Việt Nam đã hình thành một cộng đồng chơi mũ Panama. Họ thường là doanh nhân, nghệ sĩ, người nổi tiếng. Tỷ lệ quay lại mua tiếp trên 65%, tỷ lệ mua trên hai lần là 27%. Số người sử dụng mũ vài trăm triệu được thửa riêng khá phổ biến, những chiếc mũ cả tỷ đồng cũng có.

Anh Chung Phạm, chủ một shop thời trang nam ở Hà Nội cho biết thêm thú chơi mũ Panama bắt đầu hình thành ở Việt Nam khoảng ba năm gần đây. Mặt hàng mũ có sẵn bên anh nằm ở phân khúc từ 6 đến 20 triệu đồng. Còn mức cao cấp hơn thường phải đặt. Cửa hàng của anh từng đặt nhiều mũ có số mũi đan trên 30, giá hơn 100 triệu đồng.

Tháng trước, một khách hàng ở Nam Định đã đặt mua 5 chiếc, bốn chiếc có các kiểu dáng khác nhau, mua sẵn ở cửa hàng. Chiếc thứ 5 có 34-35 mũi đan, được nghệ nhân chứng nhận. "Chỉ những sản phẩm cao cấp mới có chứng nhận của nghệ nhân", anh Chung nói.

Cả anh Chung và anh Đông lưu ý, mũ cói được dệt từ khắp nơi trên thế giới. Nhiều nơi ở Trung Quốc cũng làm ra loại mũ theo kiểu dáng Panama. Người chơi cần tìm đến những nơi bán chuyên nghiệp nếu muốn mua một chiếc chuẩn.

Có thể nhiều người nghĩ chi hàng chục triệu mua mũ cói đội đầu là phí phạm, nhưng theo những người đã sử dụng, chiếc mũ handmade này là sự bổ sung hoàn hảo cho trang phục. Bên cạnh đó, họ còn dùng còn vì trân trọng loại mũ có tuổi đời hơn 600 năm, đang ngày càng mai một vì sự bủa vây của công nghệ đan hiện đại, trong khi công sức bỏ ra lớn.

"Giá trị của chiếc mũ không hẳn ở xuất xứ, mà đó là lao động và nghệ thuật", chị Quyên Trần nói.

Ngay sau chuyến du lịch, chị Quyên đặt thêm 3 chiếc mũ Panama cho chuyến đi Mỹ giữa tháng này để làm quà cho các con gái trong lễ Tạ Ơn năm nay.