Thắt lòng khúc ruột miền Trung

Mưa lớn, nước lên nhanh làm cho nhiều địa phương bị chia cắt, hàng nghìn ngôi nhà, hàng nghìn ha hoa màu bị nhấn chìm trong biển nước, hàng trăm hồ thủy lợi lớn nhỏ ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên bị đe dọa. Cả nửa quả đồi sạt lở, vùi lấp nhà điều hành thủy điện Rào Trăng 3, xã Phong Xuân, huyện Phong Điền (Thừa Thiên - Huế), khiến nhiều công nhân thương vong.

Bão số 5 vừa dứt, lũ lớn lại đột ngột xuất hiện làm đồng bào miền Trung vốn đã nghèo, nay lại càng kiệt quệ khi phải gồng mình chống chọi lũ dữ. Chỉ vài tháng trước, nhiều tỉnh miền Trung phải quay quắt với nắng hạn, cây cối chết khô do thiếu nước tưới, giờ bỗng ngập chìm trong nước lũ và phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Dẫu đồng bào cả nước đang từng ngày, từng giờ theo dõi, sẻ chia khó khăn với đồng bào miền Trung ruột thịt, nhưng nó chẳng thấm tháp gì so với những thảm họa mà người dân nơi đây đang phải gánh chịu. Lũ đổ về chôn lấp nhà cửa, ruộng vườn, tài sản mà người dân phải bao năm tích lũy. Rất nhiều gia đình sống trong cảnh màn trời chiếu đất, nhiều người không còn nổi một tấm áo lành. Những đứa trẻ đào bới trong đống đổ nát với hy vọng vớt vát lại những cuốn vở chưa bị nước thấm, rồi cả nỗi lo mai táng cho người chết do lũ chưa rút... Nhiều người kiệt sức và chưa thể hình dung cuộc sống của họ ngày mai sẽ ra sao?

Rất nhiều câu hỏi được đặt ra khi thiên tai liên tiếp ập xuống dải đất miền Trung trong vài năm trở lại đây. Có phải do sự bất thường của thời tiết hay chính là hậu quả từ sự tàn phá thiên nhiên của con người? Từ thảm họa của bão lũ, một vấn đề lâu nay được dư luận lên tiếng là sự phát triển quá nóng của các công trình thủy điện và sự xả lũ tràn lan của một số công trình thủy điện ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Thậm chí có ý kiến gay gắt phải quy trách nhiệm đối với những người phê duyệt, quyết định đầu tư; phải đền bù vật chất cho dân chứ không thể kéo dài mãi tình trạng dân chìm trong lũ thủy điện. Với người dân miền Trung, Tây Nguyên, cụm từ “xả lũ” đang là nỗi ám ảnh khủng khiếp đối với họ.

Trong nhiều năm qua, việc phát triển các công trình thủy điện nói chung thường chỉ tính đến giải quyết việc bảo đảm nguồn điện năng trong quan hệ cung-cầu, mà ít có đánh giá tác động đến môi trường, có chăng thì chỉ tính đến diện tích ngập nước trong vùng lòng hồ, di dân tái định cư. Tình trạng phát triển nóng và xây dựng thiếu quy hoạch thống nhất các hồ chứa thủy điện của các thành phần kinh tế đang làm hủy hoại nghiêm trọng tài nguyên đất, rừng đầu nguồn, khoáng sản, đa dạng sinh học và nhiều tài nguyên thiên nhiên khác... Do tầm nhìn hạn chế, làm lấy được nên lãnh đạo nhiều địa phương đã ký duyệt các dự án thủy điện không mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội lâu dài cho địa phương, mà trái lại, đã trở thành mối hiểm họa cho người dân.

Theo thống kê tại tỉnh Kon Tum, với 70 dự án thủy điện đã và đang được xây dựng thì có hàng chục nghìn ha rừng bị phá. Trong khi đó, 36.000 ha rừng bị mất do làm thủy điện cần phải trồng bù, nhưng mới chỉ trồng được khoảng 2.770 ha. Đáng báo động, có gần 55% hồ chứa thủy điện chưa có phương án phòng chống lụt bão. Chưa kể khi vận hành hồ chứa thủy điện, do chưa thực hiện đầy đủ, nghiêm túc quy trình, nhiều công trình thủy điện đã làm ảnh hưởng đến nguồn nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt của nhân dân.

Có lẽ chẳng nơi đâu phải chịu nhiều đau thương mất mát do thiên tai như người dân khúc ruột miền Trung, hết nắng hạn lại đến bão gió mưa lũ. 

Bao giờ thảm họa này mới chấm dứt, câu hỏi thật không dễ trả lời!

YẾN NHI