Ngẩn ngơ sắc tím hoa xoan

Trở về quê trong tiết trời đầu xuân lây rây mưa bụi, đi trên lối mòn của bờ kênh dẫn nước từ quốc lộ vào làng, trong tôi ngập tràn bao cảm xúc, thích thú khi nhìn ngắm hàng cây xoan ở hai bên đường nở hoa tím biếc. Sắc tím ngan ngát của vô vàn những cánh hoa xoan nhỏ xíu kết hợp nên những chùm hoa tím, rồi vô vàn những chùm hoa tím trên một cây, trên nhiều cây xoan đã làm cho một góc trời quê hương tôi bừng sáng trong cái màu mà người đời vẫn gọi là “thủy chung” ấy.

Hàng xoan già có từ trước khi tôi ra đời. Chúng được trồng tự bao giờ thì ngay cha mẹ tôi, thậm chí ông bà tôi cũng không biết nữa. Chỉ biết rằng bà nội tôi từng kể ngày bà theo ông nội tôi từ làng khác về làm dâu, hai hàng xoan bên đường đã rất cao. Không chỉ riêng tôi, hết thảy những ai sinh ra lớn lên, rồi ra đi từ làng quê, nơi có con đường bờ kênh độc đạo dẫn ra quốc lộ cũng đều gắn bó và có vô vàn kỷ niệm với những cây xoan. Bọn trẻ trong làng tôi khi đi chăn trâu, cắt cỏ, đi làm đồng thường ẩn mình dưới bóng hàng xoan để trú mưa, trú nắng. Dịp cuối năm, khi mùa đông về cũng là thời khắc hàng xoan thay lá, và bao giờ bọn trẻ chúng tôi cũng hò nhau ra bờ kênh để quét lá xoan, nhặt những cành khô nhỏ từ trên cây rụng xuống mang về làm chất đốt nấu cơm, nấu cám, đun nước, bởi khi xưa rơm rạ thu hoạch sau những vụ mùa không đủ cho việc nấu nướng. Những hàng xoan già trên bờ kênh với phụ phẩm là lá khô, cành khô luôn là “cứu cánh” để dân làng vượt qua một mùa đông lạnh giá...

Rời làng lên thành phố học tập đã lâu, không còn hằng ngày qua lại trên bờ kênh nơi có hàng xoan già. Nhưng mỗi lần trở lại quê nhà, đi qua bờ kênh với bóng hàng xoan, bao giờ tôi cũng nôn nao dâng trào một cảm xúc mến thương đến khó tả, nhất là những dịp hoa xoan nở. Tôi yêu quê nhà, yêu mùa hoa xoan tím biếc. Chẳng vậy mà ngày trước mỗi khi mùa hoa về, bao giờ qua con đường bờ kênh tôi cùng lũ bạn cũng dừng lại dưới những gốc cây xoan để ngắm nhìn các chùm hoa tím biêng biếc trên cao đung đưa trong gió. Tuyệt vời nhất là những khi gió thổi to, những cánh hoa xoan mỏng manh bé xíu rơi rụng xuống đất nhìn tựa những cơn mưa hoa đầy huyễn hoặc. Những lúc như thế, đầu tóc, quần áo đứa nào đứa nấy đều vương đầy cánh hoa xoan tím. Những buổi chơi trò đám cưới giả cùng lũ trẻ trong làng, trong xóm vẫn chưa hề mờ phai trong tôi, dẫu nó đã cách nay chừng vài chục năm có lẻ. Đám cưới giả thời con nít sao mà vui tươi, hồn nhiên, khó quên đến vậy với hoa xoan là loài hoa chủ đạo trong “lễ cưới”. Hoa xoan được bọn con trai hái trên cây xuống rồi được lũ con gái tết làm vành hoa cài lên đầu cô dâu, bó thành bó lớn để chú rể trao cho cô dâu... Bây giờ, trong số những đứa trẻ ấy, không ít người đã trưởng thành, xây dựng gia đình, con cái đề huề nhưng có lẽ ký ức về những mùa hoa xoan tím biếc tuổi thơ chẳng bao giờ mờ phai trong mỗi người...

Tôi yêu màu tím hoa xoan - loài hoa giản dị của làng quê đến nỗi mỗi khi ngắm nhìn một loài hoa nào có màu tím là tôi lại nhớ tới hoa xoan, tới hàng xoan già trên bờ kênh dẫn vào làng, và ao ước được trở về quê đúng mùa cây đơm hoa để được đắm mình trong sắc tím của những cơn mưa hoa rơi rụng trong gió...

Tản văn của NGUYỄN THỊ LOAN