Mỹ chuyển đạn uranium nghèo cho Ukraine

Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 6/9 công bố gói viện trợ an ninh mới có tổng trị giá 175 triệu USD cho Ukraine, trong đó có loạt đạn uranium nghèo (DU) cho pháo 120 mm trên xe tăng M1 Abrams, cùng các loại đạn cho pháo phản lực HIMARS và pháo 155 mm, thiết bị hỗ trợ hệ thống phòng không Ukraine cùng nhiều loại khí tài khác.

Khoản viện trợ nằm trong khuôn khổ Quyền Điều chỉnh nguồn lực Tổng thống (PDA), cho phép chính phủ Mỹ linh động chuyển giao một số nguồn lực và thiết bị quốc phòng tồn kho cho đối tác trong tình huống khẩn cấp mà không cần chờ quốc hội phê duyệt.

Đây là một phần trong gói viện trợ hơn một tỷ USD được Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken công bố trong chuyến thăm thủ đô Kiev.

Đại sứ quán Nga tại Mỹ gọi quyết định cung cấp đạn pháo DU cho Ukraine là "dấu hiệu thể hiện sự mất nhân tính", nhấn mạnh rằng Washington "đang tự lừa dối bản thân" khi không thừa nhận cuộc phản công lớn của Kiev đã thất bại.

Đạn DU chứa sản phẩm phụ của quá trình làm giàu uranium cho nhiên liệu và vũ khí hạt nhân. DU có tỷ lệ đồng vị phóng xạ U235 dưới 0,3%, thấp hơn so với mức 0,72% trong quặng tự nhiên, với thành phần chính là đồng vị U238 có khả năng phân hạch và tính phóng xạ thấp hơn.

Nhà Trắng từng tranh luận trong nhiều tuần về khả năng cung cấp đạn DU cho Ukraine, khi một số quan chức cho rằng việc chuyển loại đạn này sẽ khiến Washington hứng nhiều chỉ trích vì đạn DU gây lo ngại về nguy cơ ảnh hưởng tới môi trường và sức khỏe con người.

Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby hồi tháng 3 tuyên bố Nga phản đối phương Tây viện trợ đạn DU cho Ukraine vì sợ xe tăng của họ bị phá hủy bằng loại đạn này. Ông cũng khẳng định đạn DU "khá phổ biến và các nghiên cứu chỉ ra rằng chúng không gây ra mối đe dọa phóng xạ".

Trong báo cáo công bố năm 2022, Chương trình Môi trường của Liên Hợp Quốc bày tỏ lo ngại độc tính hóa học của DU là mối nguy hiểm tiềm ẩn lớn nhất, nguy cơ "gây kích ứng da, suy thận và tăng khả năng gây ra ung thư".

Bộ Cựu binh Mỹ cho biết DU phát ra hạt alpha năng lượng cao nhưng có sức xuyên kém, không thể xâm nhập qua quần áo và da người. Tác động sức khỏe chủ yếu xảy ra nếu vật liệu lọt vào cơ thể qua vết thương hở, đường thở và đường tiêu hóa.

Tuy nhiên, DU sau khi cháy có thể phản ứng với chất ăn mòn trong nước và không khí, tạo thành các hợp chất độc hại có thể xâm nhập cơ thể qua thức ăn và nước uống, dần tích tụ ở các cơ quan như gan, lá lách và thận. Một nghiên cứu của Đại học Harvard ở Mỹ cho rằng DU gây tác hại với cả binh sĩ tham chiến và cư dân địa phương.