Lao động tự do thờ ơ với “của để dành”

Ít người lao động tự do như thợ xây, phụ vữa mua bảo hiểm xã hội tự nguyện

Đắn đo khi tham gia

Tại khu đô thị Trường Thịnh (phường Thanh Bình, TP Hải Dương) có rất nhiều thợ xây, phụ vữa đang làm việc. Khi chúng tôi hỏi về bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện thì hầu hết đều lắc đầu cho biết chưa có điều kiện tham gia. Một số người lại cho rằng lao động tự do (LĐTD), nhất là phụ vữa “chưa ráo mồ hôi đã hết tiền” thì lấy đâu kinh phí để tham gia BHXH tự nguyện.

Bà Nguyễn Thị Chanh (ở phường Tứ Minh, TP Hải Dương) làm phụ vữa gần 5 năm cho biết hiện nay mỗi ngày bà nhận được 300.000 đồng tiền công. Số tiền này để chi tiêu sinh hoạt hằng ngày, chỉ còn một chút để mua thuốc xương khớp chứ chưa tính đến mua BHXH tự nguyện. “Nếu được chủ thầu xây dựng đóng BHXH cho như những công nhân của doanh nghiệp lớn thì tốt chứ chúng tôi bỏ tiền ra mua tiếc lắm!”, bà Chanh nói.

Ở làng nghề sản xuất chổi chít thôn Lý Đỏ (xã Tân Việt, Bình Giang), số LĐTD tham gia BHXH tự nguyện cũng rất ít. Nguyên nhân một phần từ việc điều chỉnh tăng mức đóng BHXH tự nguyện. Chị Nguyễn Thị Tươi (ở thôn Lý Đỏ) cho biết:  “Tôi đã tìm hiểu và được cán bộ văn hóa-xã hội xã tư vấn khá kỹ về BHXH tự nguyện và cũng đã có ý định tham gia. Nhưng tôi cũng biết, hiện nay mức đóng BHXH tự nguyện thấp nhất cũng là 330.000 đồng/tháng nên vẫn đắn đo”.

Bảo hiểm xã hội tỉnh tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện cho những lao động tự do (ảnh do BHXH cung cấp)

Theo BHXH tỉnh, năm 2022, Hải Dương có hơn 423.000 người tham gia BHXH, tăng gần 3.000 người so với năm 2021, trong đó có gần 46.000 người tham gia BHXH tự nguyện, chiếm hơn 10%. Tuy nhiên, đa phần LĐTD không mua BHXH tự nguyện.

Nhiều LĐTD mong muốn được hưởng các chế độ ngắn hạn như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động… nhưng hiện nay, người tham gia BHXH tự nguyện mới chỉ được hưởng 2 chế độ là hưu trí và tử tuất. Thời gian tham gia BHXH tự nguyện lại khá dài (20 năm). Đây cũng là một trong những rào cản khiến người lao động chưa thực sự "mặn mà" với BHXH tự nguyện.

Một số người chưa thấy được sự ưu việt của BHXH tự nguyện nên dành tiền để mua bảo hiểm thương mại khác… Một bộ phận người dân mới nhìn vào cái lợi trước mắt, không tính đến lợi ích lâu dài nên chưa nhiệt tình tham gia BHXH tự nguyện. Tại một số địa phương, chính quyền chưa thực sự quan tâm đến chính sách BHXH tự nguyện. Sự phối hợp trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH tự nguyện của các cấp, ngành với cơ quan BHXH chưa thường xuyên. 

Lao động tự do công việc bấp bênh, thu nhập thấp nên chưa quan tâm đến mua bảo hiểm xã hội tự nguyện

Lợi ích sát sườn

Anh Nguyễn Văn Huỳnh làm việc tại xưởng cơ khí Lan Tuân ở xã Yết Kiêu (Gia Lộc) so sánh:  BHXH bắt buộc có những chế độ như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, trong khi BHXH tự nguyện lại chưa có chính sách này. LĐTD rất cần những chế độ như vậy. “Theo tôi, Nhà nước nên nghiên cứu rút ngắn thời gian đóng BHXH tự nguyện và có thể thêm một số chế độ ngắn hạn như đóng BHXH bắt buộc thì sẽ có rất nhiều người lao động tham gia”, anh Huỳnh nói.

BHXH là một trong những chính sách an sinh xã hội có ý nghĩa quan trọng giúp người lao động, nhất là LĐTD có cuộc sống ổn định khi hết tuổi lao động. Đối với những người làm việc nặng nhọc, rủi ro tai nạn nghề nghiệp cao... thì việc tham gia BHXH rất cần thiết. Bởi trong trường hợp xảy ra tai nạn, người lao động sẽ được bảo đảm các chế độ theo quy định, giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình.

Tại Hải Dương, từ 1.1.2021, những người thuộc hộ nghèo, cận nghèo khi tham gia BHXH tự nguyện được ngân sách tỉnh hỗ trợ thêm 10% mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn - ngoài mức 30% đối với người thuộc hộ nghèo và 25% đối với người thuộc hộ cận nghèo đã được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Theo bà Phạm Thị Ngọc Gấm, Phó Trưởng Phòng Truyền thông (BHXH tỉnh Hải Dương), chính sách này sẽ tạo điều kiện để người LĐTD, thu nhập thấp có thể tham gia BHXH tự nguyện. Thời gian tới, BHXH tỉnh tiếp tục đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu hơn về ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách BHXH tự nguyện, từ đó chủ động tham gia để được hưởng những lợi ích thiết thực, lâu dài khi hết tuổi lao động.

HẢI MINH