Hậu nông thôn mới. Bài cuối: Mong manh tiêu chí "mềm"

Lực lượng công an xã Phương Hưng (Gia Lộc) thường xuyên trao đổi với người dân để nắm chắc tình hình an ninh trật tự địa phương  

Mặc dù đã về đích nông thôn mới (NTM) nhưng nhóm tiêu chí “mềm” như quốc phòng, an ninh; văn hóa; thu nhập; hệ thống chính trị… đang làm cho nhiều địa phương trong tỉnh lo lắng vì để giữ vững và phát triển các tiêu chí này gặp không ít khó khăn, thách thức.

Dễ đạt, khó giữ

“Đường rộng, nhà to, trụ sở xã lớn chưa hẳn là NTM mà còn cần đời sống người dân được nâng cao, thôn xóm bình yên, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh… Vì vậy những nhóm tiêu chí "mềm" trong xây dựng NTM dù đạt được không khó nhưng để giữ vững hoặc phát huy được lại không dễ” là những băn khoăn của ông Nguyễn Đức Tân, Chủ tịch UBND xã Phương Hưng (Gia Lộc). Bởi những tiêu chí "mềm" trong xây dựng NTM mà ông Tân vừa kể trên luôn biến động, ranh giới giữa đạt và mất rất mong manh. Ông Tân lấy ví dụ, năm2016, lẽ ra xã Phương Hưng đã đạt tiêu chí số 19 là quốc phòng, an ninh. Thế nhưng ngay trong năm đó trên địa bàn xã xảy ra 2 vụ trọng án làm tiêu chí 19 bị tuột mất, xã chưa thể về đích NTM. Đến nay, dù đã được công nhận xã chuẩn NTM nhưng lãnh đạo xã Phương Hưng vẫn rất lo tiêu chí này khó giữ. Phương Hưng ở gần trung tâm thị trấn và các tuyến đường lớn nên tình hình an ninh trật tự (ANTT) khá phức tạp. Tiêu chí số 19 rất dễ bị "lung lay".

Cùng chung nỗi lo với Chủ tịch UBND xã Phương Hưng, ông Nguyễn Tuấn Tuyến, Chủ tịch UBND xã Tân Việt (Thanh Hà) cho rằng các tiêu chí "mềm" trong xây dựng NTM rất quan trọng và tác động không nhỏ đến đời sống của người dân nông thôn. Song để giữ vững tiêu chí này với Tân Việt cũng không dễ dàng. Kinh tế phát triển nhưng cũng kéo theo nhiều tệ nạn xã hội. “Nếu không quyết tâm và sớm tìm được giải pháp hữu hiệu để giữ tiêu chí "mềm" thì NTM ở Tân Việt chưa trọn vẹn”, ông Tuyến nói. Hiện xã Tân Việt có hơn 70người nghiện ma túy. Từ đầu năm đến nay, xã đã vận động được 15 đối tượng đi cai nghiện. Mặc dù số người nghiện ma túy đã giảm nhưng vẫn tác động lớn đến tình hình ANTT của địa phương. Đặc biệt, ngay sau về đích NTM, Tân Việt lại “dính” 2 vụ trọng án liên quan đến ma túy và giết người cướp của. Điều này làm cho lãnh đạo địa phương rất lo lắng mặc dù xã đã về đích NTM.

Không chỉ gặp vướng mắc ở tiêu chí ANTT mà một số tiêu chí khác như văn hóa, thu nhập... cũng làm không ít địa phương “thấp thỏm” sau khi đạt chuẩn. Hiện nay, đa phần các địa phương sau khi đạt chuẩn, thu nhập bình quân đầu người xấp xỉ 40 triệu đồng/năm. Nhưng theo nhận xét của ngay cả những người dân ở những xã đã đạt chuẩn thì mức thu nhập này chưa thể bảo đảm. Ông Phạm Văn Hạnh ở thôn Chằm, xã Phương Hưng (Gia Lộc) cho biết: "Thu nhập bình quân đầu người ở xã tôi hiện đạt hơn 37 triệu đồng/năm. Con số này tưởng là cao nhưng với xu hướng giá cả hàng hóa trên thị trường liên tục tăng cao thì thu nhập của người dân cần được nâng lên nữa. Ngoài ra, diện tích đất nông nghiệp của Phương Hưng không nhiều. Hai làng nghề mây tre đan và gò tôn hiện cũng đang gặp khó khăn về thị trường tiêu thụ. Vì vậy, theo tôi xã cần có giải pháp để nâng cao thu nhập cho người dân bằng những mô hình sản xuất hiệu quả và phù hợp với điều kiện của địa phương chứ không thể bằng lòng với những gì đạt được khi đã cán đích NTM".

Mặc dù đa phần các xã đã về đích NTM đều quan tâm nâng chất lượng các tiêu chí NTM nhưng giải pháp để thực hiện lại cần phù hợp và có tính định hướng lâu dài. Đồng thời, cần có sự quyết tâm cao của chính quyền địa phương cũng như mỗi người dân ở xã NTM.

Cần quyết tâm cao

UBND tỉnh đang nghiên cứu để sớm ban hành quy định cụ thể bộ tiêu chí về xã NTM nâng cao giai đoạn 2018-2020 trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Theo dự thảo lần 3 của quy định này, nhiều nhóm tiêu chí sẽ được đánh giá khắt khe và nâng chuẩn lên rất nhiều so với 19 tiêu chí để các xã phấn đấu về đích NTM.  Hiện các tiêu chí “mềm” không chỉ là thách thức đối với các xã đang trên đường về đích NTM mà ngay cả các xã đã về đích. Chẳng hạn như tỷ lệ hộ nghèo đa chiều dự kiến ở các xã đã đạt chuẩn NTM tới đây phải dưới 2% (trừ các trường hợp thuộc diện bảo trợ xã hội theo quy định hoặc do tai nạn, thiên tai bất khả kháng, bệnh hiểm nghèo) chứ không phải hơn 3% như quy định với các xã đang trong quá trình về đích NTM. Thu nhập bình quân đầu người từ năm 2018-2020 phải đạt từ 50-60 triệu đồng/năm. Như vậy, thu nhập sẽ tăng gần gấp đôi so với trước đây các xã đạt chuẩn đã thực hiện. Đối với tiêu chí số 19 là quốc phòng, an ninh, các địa phương cũng phải nỗ lực nhiều hơn để bảo đảm không bị "rớt" hạng dù đã về đích.

Ông Nhữ Văn Cúc, Chủ tịch UBND huyện Thanh Miện đánh giá: Nhóm tiêu chí "mềm" trong xây dựng NTM mặc dù không tốn nhiều kinh phí nhưng trong quá trình thực hiện phải có sự giám sát chặt chẽ và phụ thuộc nhiều vào ý thức, tinh thần đoàn kết, đồng lòng của người dân. Cơ sở vật chất, hạ tầng nông thôn khang trang nhưng người dân thu nhập thấp, làng xóm không yên bình thì xây dựng NTM cũng vô nghĩa. Cùng với đầu tư nâng cao những tiêu chí về hạ tầng thì những tiêu chí "mềm" cần được các địa phương chú trọng. Những mô hình sản xuất mới, đem lại hiệu quả cao giúp người dân nâng cao thu nhập cần sớm được các địa phương tính đến. Khi đời sống người dân ấm no, hạnh phúc, an sinh xã hội được bảo đảm thì tự khắc các tiêu chí khác cũng sẽ tốt lên.

Xây dựng NTM là mục tiêu lớn, cần phải có giải pháp lâu dài và hiệu quả, nhất là sự đồng lòng của người dân. Xây dựng NTM thành công không chỉ thể hiện ở việc đã hoàn thành được 19 tiêu chí mà phải phấn đấu nâng cao hơn nữa các tiêu chí đã đạt. Các địa phương trong tỉnh muốn đạt NTM kiểu mẫu nhất thiết phải biết giữ vững và phát huy những tiêu chí "mềm" sau khi đạt chuẩn.

NHÓM PHÓNG VIÊN KINH TẾ