Hoạt động ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ ngày càng được sử dụng có hiệu quả vào nhiều lĩnh vực khác nhau, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Chủ động
Công ty CP Thép Hòa Phát Hải Dương (Kinh Môn) đang có 20 nguồn phóng xạ, được sử dụng để đo mức thép trong khuôn đúc tại phân xưởng đúc thuộc nhà máy luyện thép. Có 16 nguồn đang hoạt động, 4 nguồn đã hết chu kỳ bán ra và đang lưu kho.
Tại khu vực chứa nguồn phóng xạ, công ty đặt camera giám sát, biển báo với số lượng hàng chục chiếc. Công nhân khi có hoạt động liên quan đến các nguồn phóng xạ phải dùng thiết bị bảo hộ và liều kế cá nhân (thiết bị đo phóng xạ), trong trường hợp phải tháo lắp nguồn thì sử dụng kìm gắp và găng tay chì. Liều kế cá nhân được đọc 3 tháng/ lần, nếu kết quả đọc bất thường phải điều tra rõ nguyên nhân và có biện pháp xử lý kịp thời.
Để bảo đảm an toàn cho người lao động, công ty đã tự trang bị máy đo bức xạ, phối hợp Công ty TNHH Thiết bị và Dịch vụ khoa học AE tiến hành đo kiểm xạ định kỳ theo quy định.
Các nguồn phóng xạ của công ty đều được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp phép hoạt động. Khi giấy phép sắp hết hạn, công ty sẽ xin gia hạn trước 45 ngày. Các nguồn phóng xạ được lưu giữ trong tủ chuyên dụng, có 3 lớp khóa. Đối với nguồn mua mới, công ty thuê và phối hợp vận chuyển, làm thủ tục cấp phép theo quy định.
Bệnh viện Phổi Hải Dương hiện có 1 máy chụp X - quang tổng hợp và 1 máy chụp di động, 1 máy chụp cắt lớp vi tính (CT scanner). Để hạn chế tác hại của tia X, tường của phòng chứa máy được trát barit, cánh cửa ra vào, cửa thông giữa phòng đặt bàn máy và phòng điều khiển được ốp chì, trong phòng được trang bị điều hòa, máy hút ẩm... nhằm bảo đảm cho máy được lưu giữ, hoạt động trong điều kiện an toàn nhất. Hằng năm, thiết bị đều được bảo dưỡng, kiểm định, môi trường làm việc được kiểm xạ.
Người được chụp X - quang hoặc chụp CT đều được bác sĩ hướng dẫn thực hiện quy định an toàn. Đối với phụ nữ mang thai khi bắt buộc phải chụp X - quang sẽ được sử dụng áo chì che chắn phần bụng, nếu có người nhà cần vào để hỗ trợ người mang thai cũng được mặc áo chì. Các kỹ thuật viên định kỳ được tập huấn và có chứng chỉ về an toàn bức xạ.
Tăng cường quản lý
Theo Nghị định 142/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tiến hành công việc bức xạ và hoạt động dịch vụ hỗ trợ ứng dụng năng lượng nguyên tử, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ sử dụng nguồn phóng xạ, xuất nhập khẩu, đóng gói, vận chuyển nguồn phóng xạ, sử dụng thiết bị bức xạ (trừ thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế), vận hành thiết bị chiếu xạ. UBND cấp tỉnh cấp giấy phép sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán y tế, cấp chứng chỉ nhân viên bức xạ cho người phụ trách an toàn tại cơ sở X-quang chẩn đoán y tế hoạt động trên địa bàn tỉnh.
UBND tỉnh ủy quyền cho Sở Khoa học và Công nghệ cấp, sửa đổi, bổ sung, gia hạn, cấp lại giấy phép tiến hành công việc bức xạ sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế và cấp chứng chỉ nhân viên bức xạ cho người phụ trách an toàn tại cơ sở X-quang.
Hải Dương hiện có 90 cơ sở sử dụng thiết bị X-quang chẩn đoán trong y tế với 146 thiết bị như X-quang tổng hợp, chụp cắt lớp vi tính, chụp răng, tăng sáng truyền hình... với trên 200 nhân viên bức xạ. Theo đánh giá của đại diện Sở Khoa học và Công nghệ, các cơ sở hoạt động bức xạ đều thực hiện tốt công tác khai báo và đề nghị cấp phép tiến hành công việc bức xạ trước khi hoạt động; bảo đảm các điều kiện về nhân lực và an toàn bức xạ; định kỳ thực hiện kiểm định thiết bị và kiểm xạ môi trường làm việc bảo đảm an toàn cho nhân viên bức xạ và người dân.
Để nâng cao ý thức cũng như quản lý chặt chẽ an toàn bức xạ, hằng năm, sở tổ chức các lớp tập huấn cho đội ngũ làm công tác quản lý cũng như nhân viên bức xạ vận hành máy. Sở cũng tổ chức các cuộc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định về an toàn bức xạ nhằm tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực an toàn bức xạ và hạt nhân trong tỉnh.
Ngoài việc sử dụng thiết bị bức xạ trong lĩnh vực y tế, Hải Dương có 46 cơ sở bức xạ trong công nghiệp. Các cơ sở này được Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cấp phép tiến hành công việc bức xạ (sử dụng thiết bị bức xạ gắn nguồn phóng xạ hoặc thiết bị phát tia X) và cấp phép lưu giữ nguồn phóng xạ. Khi có đơn vị nhập khẩu nguồn mới, cục sẽ cấp phép, quản lý việc vận chuyển, sử dụng tại doanh nghiệp. Các phòng lưu giữ, khu vực có hoạt động liên quan đến nguồn phóng xạ cũng được cục theo dõi kiểm tra hằng năm để bảo đảm các điều kiện an toàn.
Với việc thực hiện nghiêm túc các quy định, Hải Dương chưa để xảy ra sự cố về sử dụng nguồn bức xạ, phóng xạ.
THANH HÀ