Gian lận thương mại ở các chợ truyền thống chưa được kiểm soát nên không ít người tiêu dùng đã mua phải hàng kém chất lượng.
Giày dép là hàng hóa thường bị nhái nhãn hiệu tại các chợ truyền thống
Chợ truyền thống là kênh mua sắm chủ yếu của người dân, nhất là ở các vùng nông thôn. Tuy nhiên, do các đơn vị liên quan chưa thường xuyên kiểm soát vi phạm gian lận thương mại (GLTM) ở các chợ này nên không ít người tiêu dùng đã mua phải hàng kém chất lượng.
Nhiều hàng giả, hàng nháiHiện nay, người tiêu dùng dễ dàng mua được một chiếc quần bò dán mác thương hiệu Levis chỉ với giá hơn 200.000 đồng tại chợ Thanh Bình (TP Hải Dương), chỉ bằng 1/10 so với giá bán chính hãng. Nhiều loại quần áo ở chợ này nhái nhãn mác các thương hiệu nổi tiếng khác nhưng rất ít khi bị lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý. Chị Phạm Thị T., chủ cửa hàng chuyên kinh doanh quần áo tại chợ Thanh Bình bật mí: “Ở đây chủ yếu là hàng nhái chứ hàng thật lấy đâu ra giá rẻ như vậy. Chúng tôi lấy hàng tại chợ Ninh Hiệp (Hà Nội). Nhà nào bán buôn phải sang tận Quảng Châu (Trung Quốc) để "đánh" hàng”. Khi được hỏi bán hàng nhái có sợ bị cơ quan chức năng tịch thu không, chị T. cho biết: “Cả năm lực lượng quản lý thị trường (QLTT) kiểm tra 1-2 lần. Họ thường bắt những người buôn bán lớn, còn những hộ kinh doanh nhỏ lẻ ít khi bị kiểm tra”.
Ở các chợ truyền thống nông thôn, hàng hóa kém chất lượng được bày bán công khai, chủ yếu là hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Nếu là hàng nhập khẩu thường không kèm nhãn phụ và không được bảo quản theo quy chuẩn. Bà Phạm Thị Liễu ở xã Long Xuyên (Bình Giang) kể: “Tháng trước tôi mua mấy hộp bánh ở chợ Phủ, xã Thái Học. Thấy bao bì toàn tiếng nước ngoài, tôi hỏi thì họ bảo bánh nhập khẩu của Hàn Quốc. Tôi nghĩ bánh nhập khẩu sẽ ngon và bảo đảm chất lượng nên mua luôn. Nào ngờ khi mở ra bánh có mùi khét, rất khó ăn”.
Do không được kiểm soát thường xuyên, người tiêu dùng mua hàng tại chợ lại dễ dãi nên hàng hóa kém chất lượng có cơ hội phát triển. Ban quản lý các chợ chủ yếu quản lý về thuế, phí, an ninh trật tự, còn việc kiểm soát GLTM thường do các cơ quan có thẩm quyền tại địa phương và lực lượng QLTT thực hiện.
Né trách nhiệm, ỷ lại
Hiện nay, hầu hết các địa phương đều thành lập Ban Chỉ đạo (BCĐ) chống buôn lậu, hàng giả và GLTM (BCĐ 389). BCĐ này có trách nhiệm kiểm soát GLTM ở địa phương mình. Theo ông Bùi Trọng Thược, Trưởng Phòng Kinh tế-Hạ tầng huyện Thanh Miện, BCĐ 389 cấp huyện đa phần là các thành viên kiêm nhiệm. Để tổ chức được một đợt kiểm tra phải huy động các thành viên từ nhiều cơ quan, ban, ngành khác nhau. Phòng Kinh tế-Hạ tầng huyện có trách nhiệm chính trong quản lý thương mại nhưng hiện không có cán bộ chuyên trách về lĩnh vực này. “Vì vậy rất khó để kiểm soát GLTM ở cả thị trường nông thôn chứ chưa nói đến chợ truyền thống”, ông Thược nói.
Do tiểu thương ở chợ dân sinh thường không giữ chứng từ khi lấy hàng nên việc truy tận gốc gian lận
thương mại rất khó khăn
Nhiều cơ quan chức năng của địa phương né tránh hoặc đổ lỗi cho lực lượng mỏng nên khó kiểm soát GLTM ở chợ dân sinh. Các đội QLTT phụ trách địa bàn cũng kêu khó khi lực lượng chưa đủ mạnh để quản lý hết địa bàn. Đại diện lực lượng QLTT tỉnh cho biết chợ dân sinh có lượng hàng hóa lưu thông lớn, nhiều sản phẩm như bột giặt, dầu gội đầu, thuốc trừ sâu phải có máy móc kiểm định mới có thể kết luận được thật hay giả. Mặc dù lực lượng QLTT phát hiện nhiều sản phẩm vi phạm nhãn hàng hóa, nhưng chỉ có thể tịch thu ở các điểm bày bán và xử lý vi phạm hành chính đối với người bán. Còn việc truy tận gốc và xử lý triệt để các vi phạm gặp không ít khó khăn bởi hầu hết các tiểu thương lấy hàng qua nhiều kênh và thông qua nhiều cầu phân phối. Nhiều nơi còn không lấy hoặc giữ hóa đơn, chứng từ nên việc truy tìm và xử lý vi phạm tận gốc rất khó khăn. Người tiêu dùng khi mua phải hàng hóa vi phạm gian lận ở chợ thường im lặng...
Việc phối hợp kiểm tra, xử lý GLTM ở chợ dân sinh, nhất là các chợ nông thôn giữa lực lượng QLTT và BCĐ 389 địa phương chưa tốt, làm chưa thường xuyên, ỷ lại. Để xử lý GLTM ở chợ truyền thống cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa 2 đơn vị này. Người tiêu dùng cũng cần nâng cao nhận thức, sẵn sàng tố giác và tẩy chay các cửa hàng có biểu hiện GLTM.
PV
