Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023: Văn xuôi "áp đảo" thơ

Ngày 27/2, Lễ trao Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023 đã diễn ra tại Hà Nội. Trong số 6 tác phẩm đoạt giải, có ba tác phẩm văn xuôi, một tác phẩm thơ, một công trình lý luận phê bình và một tác phẩm văn học thiếu nhi (truyện dài).

Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho biết Ban Tổ chức nhận được 179 tác phẩm tham dự giải. Hội đồng Sơ khảo các chuyên ngành và Hội đồng chung khảo đã chọn ra 6 tác phẩm để trao giải.

Ở thể loại Văn xuôi, ba tác phẩm xuất sắc nhất gồm: Tiểu thuyết “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín” (Nguyễn Một); tiểu thuyết “Tuyệt không dấu vết” (Nguyễn Việt Hà); tập truyện ngắn “Một mùa hè dưới bóng cây” (Nguyễn Tham Thiện Kế).

Giải thưởng Thơ thuộc về “Đồng sen tàn” của nhà thơ Nguyễn Phúc Lộc Thành. Giải thưởng Lý luận Phê bình thuộc về tác phẩm “Tự chủ văn chương và sứ mệnh tự do” của hai tác giả Phùng Ngọc Kiên và Đoàn Ánh Dương. Giải thưởng Văn học Thiếu nhi được trao cho tập truyện “Cá Linh đi học” của nhà văn Lê Quang Trạng.

Ở mảng văn học dịch, có 8 tác phẩm gửi đến tham dự xét giải. Hội đồng Sơ khảo đã trình lên Hội đồng Chung khảo một tác phẩm duy nhất là “Thợ săn hoang dã”. Tuy nhiên, tại phiên họp toàn thể của Hội đồng Chung khảo, sau khi nghe các ý kiến và phân tích đánh giá từ nhiều phía, cân nhắc kỹ lưỡng ở nhiều khía cạnh, Hội đồng đã quyết định bỏ trống hạng mục Văn học dịch.

Đánh giá chung, nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng số lượng tác phẩm tham dự xét giải thường niên về cơ bản vẫn giữ ổn định, có sự phân bố khá đều ở hai thể loại thơ và văn xuôi, lý luận phê bình giảm hơn một chút so với mọi năm.

Theo ông Phương, điểm nổi bật nhất của mùa giải năm nay là bản lĩnh người sáng tạo và bản lĩnh của hội đồng lựa chọn.

“Những tác phẩm được trao năm nay cho thấy quan điểm cởi mở đầy can đảm của Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam. Với thơ, trao cho Đồng sen tàn chính là sự ghi nhận chất lượng của một tập thơ với nhiều những bài độc lạ cũng là tôn vinh thành tựu của một tác giả đang chạm tới độ chín trên mọi phương diện, cả nhân sinh quan lẫn kỹ thuật thể hiện,” ông Phương nói.

Bên cạnh đó, ông Phương khẳng định việc trao giải văn xuôi cho ba tác phẩm với ba phong cách khác nhau, ba quan niệm nghệ thuật khác nhau cho thấy tinh thần phóng khoáng của Ban chấp hành trong nhìn nhận, chấp nhận mọi khuynh hướng, phong cách nghệ thuật.

Cụ thể, “Tuyệt không dấu vết” của Nguyễn Việt Hà cho thấy bản lĩnh của người nắm chắc kỹ thuật, dám bước những bước dài tới sự pha trộn thể loại để tìm ra một công thức cho riêng mình, cả trên phương diện phản ánh những vấn đề nhân sinh trong xã hội đương thời lẫn mỹ cảm nghệ thuật.

“Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín” của Nguyễn Một thể hiện bản lĩnh qua góc nhìn nhận độc lập, khách quan trước những vấn đề vốn được mặc định, từ đó soi chiếu về sự tồn tại đầy kiên cường, cũng đầy tính may rủi, của cá nhân con người trong những giai đoạn, những tình thế lịch sử bất trắc, hiểm nguy.

“Một mùa Hè dưới bóng cây” của Nguyễn Tham Thiện Kế can đảm ở sự phá vỡ cấu trúc câu và làm mới ngôn ngữ theo cách của riêng mình mà vẫn tạo được sự thấu cảm với người đọc.

Cũng nhân dịp này, Hội Nhà văn Việt Nam tổng kết Cuộc Vận động Sáng tác văn học về đề tài thiếu nhi đợt 1 (2021-2023). Lãnh đạo Hội Nhà văn Việt Nam ghi nhận số lượng tác giả tham gia đông đảo, trải rộng khắp các vùng miền, có cả tác giả là người Việt sinh sống, học tập ở nước ngoài.

Độ tuổi sáng tác phong phú, cao nhất là tác giả Huỳnh Sanh Châu 95 tuổi, thấp nhất là Kul Nguyễn 10 tuổi với tác phẩm “Tích cực”, Vũ Khánh Huyền 11 tuổi với “Mùa Hè quê ngoại”.

Bên cạnh những cây viết thành danh, cuộc vận động có sự tham gia của nhiều gương mặt mới như Dương Thị Thảo Nguyên, Nguyễn Thị Cẩm Hà, Mai Quyên, Nguyễn Phong Việt, Nguyễn Xuân Lai...

“Điều đáng mừng hơn cả là thể loại trước đây chưa được lưu tâm như giả tưởng và khoa học viễn tưởng có sự khởi sắc. Các tác phẩm đã hạn chế những bài học gượng ép, giáo điều, thay vào đó, chú trọng khơi gợi trí tưởng tượng trong từng chi tiết nhỏ của đời sống để giáo dục về nhân tính”, nhà văn Nguyễn Bình Phương cho biết.

Phát biểu tại lễ trao giải, tác giả Nguyễn Phúc Lộc Thành cho hay ông vô cùng vinh dự trước giải thưởng ở hạng mục Thơ.

"Tôi xem đó là một sự động viên, đáp đền xứng đáng cho một quá trình lao động, sáng tạo bền bỉ, cho một con đường tìm tòi, khai khẩn, từ hoang sơ qua gập ghềnh, đến hanh thông của dòng lục bát mang phong vị riêng có của Nguyễn Phúc Lộc Thành", tác giả chia sẻ.