Cách xử trí khi người bệnh đái tháo đường bị hạ đường huyết

ThS.BS Nguyễn Thị Kim Hoàn, Khoa Nội tiết - Đái tháo đường (Bệnh viện Bạch Mai) hướng dẫn cách cấp cứu xử trí hạ đường huyết ở người bệnh đái tháo đường.

Cụ thể, khi có dấu hiệu hạ đường huyết, người bệnh cần được đánh giá mức độ hạ đường huyết để có xử trí phù hợp. Sau đó, cần thực hiện các biện pháp cấp cứu ban đầu cho người bệnh, thực hiện các biện pháp điều trị cấp cứu đặc hiệu.

Khi có các dấu hiệu hạ đường huyết, người bệnh cần nhanh chóng ngừng ngay việc sử dụng các thuốc loại uống hạ đường huyết hoặc insulin.

Trường hợp người bệnh bị hạ đường huyết không có rối loạn ý thức, cần thực hiện quy tắc 15-15 với người bệnh.

Trong trường hợp này, bệnh nhân hoàn toàn tỉnh táo, đường máu được xác định dưới 3,9mmol/l. Người bệnh cần được cung cấp 15g glucose qua đường miệng (ăn hoặc uống), nước hoa quả (như nước táo, nước nho; 300 ml chứa khoảng 15g glucose) là sự lựa chọn tốt để duy trì nồng độ glucose máu hoặc một bữa ăn nhẹ là phù hợp.

Bệnh nhân cần được theo dõi đường máu mao mạch sau 15 phút. Nếu đường máu mao mạch trên 3,9 mmol/l, bệnh nhân cần được hướng dẫn chế độ ăn và tìm nguyên nhân để tránh hạ đường huyết lặp lại. Nếu đường máu mao mạch của bệnh nhân tiếp tục thấp dưới 3,9 mmol/l, tiếp tục xử trí hạ đường huyết theo mức độ nặng.

Trường hợp bệnh nhân bị hạ đường huyết có rối loạn ý thức: Nếu bệnh nhân chưa có đường truyền tĩnh mạch, có thể tiêm bắp 1 mg Glucagon. Vì Glucagon có thể tiêm bắp, nên tất cả bệnh nhân đái tháo đường đang dùng insulin (hoặc gia đình bệnh nhân) cần luôn mang theo Glucagon và biết cách tiêm trong các trường hợp cần .

Nếu bệnh nhân đã có đường truyền tĩnh mạch, cần tiêm 50 ml dung dịch glucose 50% (chứa đựng xấp xỉ 25g glucose, có thể giải quyết được hầu hết các giai đoạn hạ đường máu).

Bệnh nhân cần được theo dõi tình trạng ý thức và kiểm tra lại đường máu mao mạch 15-30 phút sau tiêm glucose 50%. Cần nhắc lại các liều dung dịch glucose 50% hoặc truyền tĩnh mạch dung dịch glucose 5-10% có thể cần thiết để duy trì nồng độ glucose máu phù hợp.

Bệnh nhân bị thiếu glucose não (rối loạn ý thức, các biểu hiện giống co giật, các tổn thương thần kinh trung ương) có thể phải mất một thời gian mới hồi phục hoàn toàn được. Nếu các bất thường vẫn còn tồn tại trên 30 phút sau khi truyền glucose và hạ đường máu không trở lại (không còn hạ đường máu) thì phải tìm kiếm các nguyên nhân khác bằng chụp CT sọ não và các xét nghiệm phù hợp.

Ngay khi tỉnh lại, bệnh nhân cần được cho uống đường miệng các loại nước hoa quả như: Nước táo, nước nho (trong 300 ml chứa khoảng 15 g glucose); đây là sự lựa chọn tốt để duy trì nồng độ glucose máu, hoặc một bữa ăn nhẹ là phù hợp với người bệnh.

Bác sĩ cũng lưu ý cách theo dõi người bệnh sau khi xử trí hạ đường huyết: Cần chú ý thời gian tác dụng của insulin hoặc các thuốc uống hạ đường máu bệnh nhân đã sử dụng. Bệnh nhân cần được kiểm tra đường máu mao mạch mỗi giờ cho tới khi nồng độ glucose máu ổn định.

Theo ThS.BS Nguyễn Thị Kim Hoàn, tình trạng hạ đường huyết dễ gặp và có dấu hiệu tiến triển nhanh. Vì vậy, ngoài việc điều trị bệnh, người bệnh nên chủ động phòng ngừa, kiểm soát lượng đường trong cơ thể hàng ngày để bảo vệ sức khỏe của chính mình bằng một số biện pháp đơn giản như:

- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, ăn đủ lượng carbohydrate trước khi tập thể dục và ăn nhẹ trong lúc tập thể dục nếu cần thiết.

- Ăn thêm các bữa phụ ngay khi lượng đường có dấu hiệu xuống thấp hoặc khi các dấu hiệu của bệnh mới xuất hiện.

- Thường xuyên kiểm tra đường huyết và tuân thủ điều trị theo đúng hướng dẫn của các bác sĩ, không tự ý uống thuốc khi không có đơn hoặc ngưng thuốc khi các dấu hiệu bệnh thuyên giảm

- Luôn có sẵn đường hoặc các sản phẩm có đường như kẹo, bánh, socola trong túi xách hoặc trong cặp để phòng khi xảy ra hạ đường máu có luôn để sử dụng.