Bồi hồi nhớ ngày thu độc lập

Cụ Đỗ Văn Duyên, nguyên Bí thư Huyện uỷ Bình Giang năm nay đã 94 tuổi nhưng vẫn nhớ như in những ký ức về ngày thu độc lập 

Cụ Đỗ Văn Duyên ở thị trấn Kẻ Sặt, nguyên là Bí thư Huyện ủy Bình Giang năm nay đã 94 tuổi, 76 năm tuổi Đảng nhưng vẫn còn minh mẫn. Kể về ngày thu độc lập đầu tiên, cụ Duyên nói: “Niềm vui to lớn khó mà nói hết bằng lời, phấn khởi lắm, hạnh phúc lắm, dân ta đang từ gian khổ, lầm than, từ dân tộc mất nước, chịu ách cai trị, đã được tự do, độc lập”. Hồi đó cụ Đỗ Văn Duyên mới 16 tuổi, là Trung đội trưởng tự vệ thôn Phú Khê, xã Thái Học (Bình Giang). 

Năm 1945, đất nước rơi vào cảnh lầm than, nạn đói hoành hành. Không có làng xã nào là không có người chết đói. Thôn Phú Khê của cụ Duyên có đến 50-60 người chết đói. “Dân mình khổ quá, càng khao khát tự do và độc lập thì niềm vui độc lập lại càng to lớn”, cụ Duyên nói. 

Ở Bình Giang, từ ngày 12.8.1945, lực lượng Việt Minh trong toàn huyện đã vào huyện đường tước vũ khí, ấn tín. Chi phủ đã giao nộp súng ống. Sau sự kiện này, bộ máy chính quyền tay sai địch ở huyện bị tê liệt. 

Sự kiện ngày 19.8 là mốc lịch sử ghi dấu mà cụ không bao giờ quên. Sáng 19.8, cụ Duyên được phân công cùng các đoàn Việt Minh, tự vệ các xã trong huyện tiến vào huyện đường. Dòng người ùn ùn từ các xã Bình Xuyên, Nhân Quyền đi lên cùng đoàn của xã Thái Học hòa với đoàn từ các xã Hùng Thắng, Tân Việt... kéo ra, hợp cùng với đoàn của Thúc Kháng, Hồng Khê tiến bước. Dưới cờ đỏ sao vàng, đồng chí Vũ Duy Tiêu thay mặt Việt Minh huyện tuyên bố giành chính quyền cách mạng từ đây. Nhân dân và các lực lượng hân hoan trong niềm vui vô bờ. 

Tối 19.8.1945, Ban cán sự Việt Minh đã họp cử ra Ủy ban Cách mạng lâm thời và quyết định tổ chức cuộc mít tinh trong toàn huyện. Từ tối hôm đó, khắp các nơi không khí chuẩn bị đã rạo rực. Ngày 20.8.1945, lực lượng tự vệ cùng hàng vạn nhân dân ở các xã đủ mọi tầng lớp mang theo băng cờ, vũ khí thô sơ hùng dũng hiên ngang vừa đi vừa hô vang khẩu hiệu: “Việt Nam độc lập muôn năm” từ các ngả tiến vào địa điểm cuộc mít tinh tại Kẻ Sặt. Đáp lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh, mọi người đồng thanh hô lớn: “Cách mạng Tháng Tám thành công muôn năm!”, “Việt Nam độc lập muôn năm!” với tinh thần và khí thế sôi nổi, hào hùng chưa từng thấy. Kết thúc cuộc mít tinh, đoàn người giương cao cờ, biểu ngữ, mang vũ khí tuần hành quanh huyện lỵ. “Trưa đó, tôi mừng quên cả ăn, cùng với đoàn người đi diễu hành khắp các khu phố đến tận buổi chiều”, cụ Duyên nhớ lại. Sau hôm đó, chính quyền huyện và các xã lần lượt ra mắt. Cách mạng thắng lợi, đất nước độc lập, nhân dân phấn khởi làm ăn. 

Cụ Bùi Văn Chự ở thôn Ngọc Cục, xã Thúc Kháng năm nay đã 93 tuổi đời, 75 tuổi Đảng, nguyên là Bí thư Đảng ủy xã Thúc Kháng cũng vẫn nhớ rõ về những ngày thu cách mạng ấy. Hồi đó, cụ Chự mới 15 tuổi, tham gia làm liên lạc ở địa phương. Với dáng người nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, cụ được giao nhiệm vụ rải truyền đơn và thông tin liên lạc. Cụ Chự kể lại: “Tối 19.8, tôi đi từng nhà thông báo cho mọi người sáng hôm sau tập trung ở đình làng để đi lên huyện. Từ sáng sớm, đình Ngọc Cục đã đông như hội, mọi người trong làng đã tập trung ở sân đình, rồi cùng kéo nhau lên huyện. Dòng người cứ đi, mọi người từ các nơi hợp lại, vừa đi vừa hô vang: Việt Nam độc lập muôn năm!”. 

Ngày đó, thông tin liên lạc khó khăn, cụ Chự cũng như nhiều người trong thôn biết tin ngày 2.9.1945, tại Thủ đô, Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập qua lời truyền miệng. Dù không nhìn thấy, không được nghe giọng của Người, không rõ nội dung bản Tuyên ngôn nhưng ai nấy đều phấn khởi. 

Cụ Chự kể, rất lâu sau cụ mới có cơ hội được xem những thước phim tư liệu về ngày 2.9.1945 ghi lại hình ảnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên lễ đài Quảng trường Ba Đình đọc Tuyên ngôn độc lập. Mỗi lần xem đều gợi cho cụ nhiều xúc động. 

Cụ Duyên, cụ Chự đều là những cán bộ lão thành cách mạng, kinh qua nhiều vị trí công tác, có nhiều đóng góp cho quê hương. Dù đã tuổi cao, trí nhớ cũng không còn tốt như trước nhưng những ký ức về ngày thu độc lập năm ấy vẫn còn in đậm trong tâm trí mỗi người để rồi mỗi khi nhắc lại xúc cảm bỗng ùa về, xúc động, bồi hồi, tự hào.

HÀ NGA