Bài hát đầu tiên viết về Hà Nội 12 ngày đêm chiến đấu là “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Đây là ca khúc được ông viết vào đêm 27.12.1972 ngay dưới hầm trú bom của Đài Tiếng nói Việt Nam, đúng thời điểm Hà Nội đỏ rực lửa chiến đấu.
Đêm 26.12, bộ đội ta bắn rơi 8 chiếc B52. Từ Sở Chỉ huy tối cao, Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra lời kêu gọi: “Kẻ địch thua đau và nhất định sẽ thất bại hoàn toàn. Nhưng chúng vẫn ngoan cố kéo dài cuộc tập kích. Các đơn vị hãy bắn rơi nhiều B52 hơn nữa, hãy giáng cho không quân Mỹ một đòn “Điện Biên Phủ” ngay trên bầu trời Hà Nội”.
Lời kêu gọi của Đại tướng đã tác động sâu sắc tới Phạm Tuyên, khiến người nhạc sĩ vô cùng xúc động. “Khi nghe chữ Điện Biên Phủ tôi có cảm giác rất khác và ngay đêm hôm ấy, ngồi trong hầm tôi đã viết. Âm điệu ở đây không du dương mà quyết liệt bởi tôi muốn tỏ cho đế quốc Mỹ biết Hà Nội quyết liệt như thế nào”, ông chia sẻ.
Các đại biểu tham quan triển lãm nhân kỷ niệm 50 năm Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”. Ảnh minh họa
Với Phạm Tuyên, ông sáng tác ca khúc đơn giản vì đó là cảm xúc tự nhiên được tuôn trào khi ông chứng kiến Hà Nội rung chuyển trong sự tàn phá của bom Mỹ, chứng kiến lòng quả cảm, tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân và dân Hà Nội trong 12 ngày đêm khói lửa.
Tác phẩm còn là lời động viên tiếp sức cho chiến sĩ, đồng bào cả nước đứng lên, như lời khẳng định cho chiến thắng ắt sẽ đến của quân và dân ta.
Trong ca khúc âm hưởng lúc rắn rỏi, khi lại hào hùng tha thiết: “Bê năm hai tan xác cháy sáng bầu trời/ Hào khí Thăng Long ánh lên ngời ngợi… Hà Nội đây! Đế quốc Mỹ có nghe chăng câu trả lời của Hà Nội chúng ta? Đâu chỉ vì non nước riêng này. Phất ngọn cờ sao chính nghĩa”…
Ngay tối 29.12, bài hát đã được phát trên sóng phát thanh trong chương trình “Tiếng hát gửi về Nam”. Bài hát này đã gây xúc động cho nhiều người. Sau này, anh em ở miền Nam kể lại với nhạc sĩ Phạm Tuyên rằng, tối nào các anh, chị em cũng áp sát rađio vào tai để nghe, theo dõi B52 đánh phá miền Bắc và Hà Nội. Biết Hà Nội vẫn đánh giặc, vẫn hát và ngâm thơ, mọi người đều tin tưởng nhất định chúng ta sẽ chiến thắng. Thật thú vị, bài hát vừa ra đời cũng là lúc Mỹ phải chịu nhận thất bại, xuống thang vào ngày 30.12.1972.
Nhạc sĩ Phạm Tuyên nói rằng sự tự tin đến mãnh liệt vào chiến thắng của dân tộc từ trận đánh "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" chính là mạch nguồn cảm xúc khiến không lâu sau đó, ông viết nên bài ca chiến thắng "Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng" năm 1975.
HY (st)