Vẻ đẹp hoang sơ của cố đô Oudong

Cố đô Oudong nhìn từ núi Oudong

Nơi đây từng là vương triều của đế chế Khmer (hay còn gọi là Chân Lạp) trong hơn 2 thế kỷ. Dù là cố đô như Siem Reap nhưng Oudong không nhộn nhịp, ồn ào mà bình yên, dân dã như chính con người nơi đây. Nếu ai yêu mảng xanh, yêu sự tĩnh lặng hoang sơ thì đây là địa chỉ thăm thú tuyệt vời.

Chúng tôi đi dọc theo con đường số 5 dẫn vào Oudong, có những bảng chỉ dẫn đến với làng Bạc, nơi làm nên những vật dụng cho vua và giới quý tộc sử dụng. Sau mươi phút tham quan, anh bạn người Campuchia gốc Việt bảo: “Oudong đang trùng tu nên không tham quan được nhiều cảnh. Muốn nhìn toàn cảnh cố đô, cậu nên leo lên núi”. Nghe lời chỉ dẫn, chúng tôi tiếp tục men theo con đường làng để tiến về phía núi. Dưới chân núi có một đài tưởng niệm lớn chứa xương được khai quật tại đây trong khoảng thời gian diễn ra cuộc thảm sát của Khmer đỏ. Gần đấy có nhiều ngôi lều nằm san sát nhau khuất trong những hàng cây cao tỏa bóng, cùng với bãi đỗ xe rộng rãi. Tiếp chúng tôi là một ông chủ lều người Campuchia. Người ông đen như mật mía, tướng tá bặm trợn, nhưng nụ cười thì hồn hậu, chất phác. Tôi không hiểu ông đã trao đổi gì với người bạn tôi nhưng có lẽ ông hỏi dùng món gì để gia đình ông chế biến. Bạn tôi chọn gà nướng rồi quay sang nói với tôi: “Lên đây mà không ăn gà nướng là phí”. Bạn cho biết gà được nuôi thả rông tại đây có thịt rất chắc và ngọt, người ta hay gọi dân dã là gà Oudong. Giá một con gà nướng là 35.000 riel (khoảng 200.000 đồng). Trong khi chờ đợi chủ quán bày tiệc, cả đoàn chúng tôi làm một chuyến leo lên đỉnh núi Oudong.

Hai bên đường lên núi có dăm người bán côn trùng rán, nào là trứng kiến, nhộng tằm, bọ cạp, cà cuống, nhền nhện… Đây là đặc sản của người Campuchia, dù thoáng nhìn thì sợ nhưng khi ăn thử mới cảm nhận được vị ngọt béo, giòn tan. Ở đây cũng có nhiều gian hàng lưu niệm, hoa quả nhưng chủ yếu là quả thốt nốt. Rất đông trẻ con tụ tập nhưng tuyệt nhiên không xin tiền hay đeo bám. Cả đoàn đang đứng tần ngần chọn mua những túi thổ cẩm thì một cậu bé từ đâu chạy lại rồi đứng hát say sưa như các ca sĩ nhí đang trình diễn trên sân khấu. Hóa ra đây là những "nghệ sĩ" hát rong kiếm tiền bằng giọng hát. Tuy nhiên, chúng không xin tiền, ai thương tình thì cho, không thì cậu bé sẽ bỏ đi tìm đoàn khác để “phục vụ”. Không cần nhiều, chỉ 1.000 riel (khoảng 5.000 đồng) cũng đủ làm các bé vui.

Tháp trắng sang trọng trên núi Oudong

Đường lên núi có nhiều bậc thang uốn lượn như rắn thần Naga trườn mình. Không gian thoáng đãng, sạch sẽ, không có chút rác nào. Không có bảo vệ đứng gác nhắc nhở nhưng ai nấy tự động bỏ rác vào sọt hoặc mang xuống núi để ở nơi tập kết chứ không vứt lung tung. Phải mất nửa giờ chúng tôi mới leo lên đến đỉnh núi vì phải nghỉ mệt vài lần do các bậc thang quá dốc. Khi bước vào chánh điện, nơi có những tháp nhỏ thờ Phật, mọi người buộc phải ăn mặc lịch sự và bỏ dép bên ngoài. Ngước mắt nhìn lên những tòa tháp nhọn màu trắng tinh tán sắc trong ánh mặt trời của buổi sáng dịu nhẹ, trông thật lộng lẫy và sang trọng làm sao. Nhìn cách mà người dân địa phương đứng trang nghiêm, mắt đăm chiêu về nơi thăm thẳm hồi lâu cũng đủ hiểu Oudong có giá trị tâm linh, lịch sử linh thiêng như thế nào.

Từ đỉnh núi, nơi có những tòa tháp trắng cao vút, có thể ngắm nhìn toàn cảnh cố đô Oudong bên dưới. Đó là một vùng đồng bằng trũng rộng lớn, lô nhô những ngọn tháp Gropa vàng cao vút được điêu khắc tinh xảo. Do bị tàn phá bởi bom đạn thời chiến nên hiện nay đa phần các tháp trở thành phế tích, đang được chính quyền ra sức trùng tu bằng phương pháp thủ công truyền thống. Tại Oudong hiện nay vẫn còn một số di tích tôn giáo quan trọng đang nằm trong danh sách đề cử để UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới. Các di tích này bao gồm các mộ táng của những vị vua Khmer cũng như các hiện vật tôn giáo có niên đại hơn 100 năm.

Đến cố đô Oudong, du khách người Việt sẽ không thể nào quên được giai thoại về công chúa Ngọc Vạn. Bà là ái nữ của chúa sãi Nguyễn Phúc Nguyên (xứ Đàng Trong), buộc phải theo chồng xa quê.  

Theo Biên Hòa sử lược toàn biên của Lương Văn Lựu (Nhà xuất bản Biên Hòa, xuất bản năm 1973), sau khi xây dựng kinh đô Oudong, để củng cố quyền lực và tránh xảy ra chiến tranh với các nước khác nên vua Chey Chetta II đã cầu hôn công chúa Ngọc Vạn. Sau khi trở thành hoàng hậu nước Chân Lạp, công chúa Ngọc Vạn được ban tước hiệu là Somdach Prea Peaccayo dey Preavoreac. Vừa đẹp người, lại đẹp nết nên công chúa được vua Chey Chettha II rất yêu quý. Nhờ vậy mà nhà vua đã cho một số người Việt đi theo bà giữ những chức vụ quan trọng trong triều đình Chân Lạp, cũng như cho nhiều người Việt lập hãng xưởng và buôn bán ở gần kinh đô.

Năm 1628, vua Chey ChettaII băng hà, triều đình Chân Lạp liên tục xảy ra các cuộc tranh chấp ngôi báu giữa những hoàng thân. Sau hơn 50 năm luôn phải tìm cách tồn tại trong chốn vàng son nhưng đẫm máu, thái hậu Ngọc Vạn đã theo lui về sống ở Bà Rịa. Nơi đây, bà cho lập chùa Gia Lào (núi Chứa Chan, Đồng Nai), rồi ẩn tu cho đến hết đời. Bà được hậu thế ca tụng là một trong những người phụ nữ lặng lẽ hy sinh để cha anh làm nên nghiệp lớn.

NGUYỄN HOÀNG DUY