Tránh “cú sốc” tăng giá do tâm lý

Cần tránh cú sốc về giá đối với người tiêu dùng trong cùng một thời điểm

Theo TS Lê Đình Ân - Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế- Xã hội Quốc gia, đợt điều chỉnh tỷ giá lần này của NHNN với mức tăng9,3% là khá lớn. Về mặt lý thuyết việc này có thể đẩy các mặt hàng phảinhập khẩu nhiều nguyên, nhiên liệu như: xăng dầu, gas, sắt thép, sữa…tăng giá. Tuy nhiên, trên thực tế, từ trước khi điều chỉnh, giao dịchngoại tệ mua - bán những mặt hàng trên đã theo tỷ giá thị trường tự do(khoảng 21.000 đồng/USD). Vì vậy, điều chỉnh nhằm đưa tỷ giá chính thứcvà tự do tiến sát nhau hơn, hợp thức hóa các giao dịch mua bán trướcđó. Nên áp lực lên giá cả là không nhiều.

Còn theo tính toán của TS Lê Đức Thúy - Chủ tịch Ủy ban Giám sát Tàichính Quốc gia, khi tỷ giá được điều chỉnh tăng 1%, giá cả sẽ tăngtương ứng từ 0,15% đến 2%. Với mức tăng 9,3%, giá tăng từ 1,4% đến gần2%. Tuy nhiên, ông Thúy cũng cho rằng, thực tế, giá nhiều mặt hàng phụthuộc nhập khẩu đã phải mua - bán theo tỷ giá không chính thức từ trướcđó khá lâu. Nghĩa là mức tăng lạm phát 2% đã phản ánh vào thực tế trướcrồi, chứ không phải đợi đến bây giờ. Vì vậy, giá cả có thể biến độngkhông nhiều như những tính toán giả định.

Dẫu vậy, theo quy luật của thị trường, sau mỗi lần tỷ giá tăng, giácả hàng hóa bao giờ cũng nhấp nhổm tăng theo. Gas là mặt hàng “ăn theo”nhanh nhất, khi các doanh nghiệp đồng loạt thông báo, kể từ ngày 12.2,mỗi bình gas 12 kg tăng thêm 17.000 đồng, nâng mức giá mặt hàng này lên320.000 đồng/bình. Tiếp đến, các mặt hàng linh kiện điện tử, máy móc…(mỗi tháng nhập bình quân hơn 1 tỉ USD), cũng đang trong xu thế rìnhrập tăng lên.

Một lãnh đạo của Hiệp hội Thép cũng cho hay, trong tháng 1 giá théptrong nước đã tăng khoảng 500 nghìn đồng/tấn, do giá phôi thế giới tăng100 USD/tấn. “Dự báo, nhu cầu thép trong tháng 2, tháng 3 sẽ tăng caohơn. Dù tỷ giá không phải nguyên nhân chính đẩy thép tăng, nhưng cũngmột phần làm chi phí của các doanh nghiệp bị đội lên, ảnh hưởng khôngnhỏ tới giá” - ông nói.

Trong khi đó, theo dự báo của Hiệp hội Xi măng, giá xi măng sẽ cònbiến động nếu điện và than đồng loạt tăng giá vào đầu tháng 3 tới. TheoHiệp hội Xi măng, hiện một số doanh nghiệp đã tăng giá bán xi măng thêm60.000 đồng mỗi tấn, với mức phổ biến từ 900.000 đồng đến 1,36 triệuđồng/tấn tùy chủng loại. Ngoài ra, cước vận tải, một số nguyên liệu đầuvào phục vụ sản xuất, tỷ giá bắt đầu tăng nên giá bán buộc phải tăngtheo.

Đề phòng tăng giá

Tỷ giá tăng không tác động quá lớn lên giá cả, lạm phát trong đợtđiều chỉnh vừa qua, nhưng TS Ân cảnh báo về tác động do tâm lý cộngđồng tại Việt Nam. Mỗi lần tỷ giá tăng thường đi cùng với việc hàng hóa“té nước theo mưa”. Ngoài ra, trong bối cảnh hiện nay Chính phủ khôngthể kìm giá, bù lỗ mãi cho các mặt hàng thiết yếu, khi giá nguyên,nhiên liệu trên thế giới tăng, và giá các mặt hàng trên phải được thảlỏng có kiểm soát để tiệm cận giá thị trường. “Trước sau gì cũng phảităng, Nhà nước cứ bù lỗ, kìm giá sẽ vô tình tạo áp lực tâm lý nặng nềcho người dân khi giá các mặt hàng này bung ra” - ông nói. Ông cũng chorằng, song hành với việc thả nổi giá, Chính phủ phải có phương án tínhtoán cho phù hợp sức chịu đựng của người dân, nhất là khu vực ngườitiêu dùng còn khó khăn. Bên cạnh đó, tuyên truyền mạnh mẽ để người tiêudùng nhận thức rõ, chấp nhận việc tăng giá như một việc tất yếu.

Theo kiến nghị của một chuyên gia khác, khi tăng giá điện, Chính phủphải quyết liệt hơn trong việc giảm thất thoát điện, giảm thất thoáttiêu dùng trong khai thác than. “Thất thoát điện lên 20-25% là quá cao,không có quốc gia nào để thất thoát lớn như vậy” - vị này nói.

Riêng đối với giá xăng, sau 4 lần giảm thuế nhập khẩu trong 2010,hiện xuống còn 0%; cùng việc doanh nghiệp liên tục trích quỹ bình ổngiá (hiện lên tới 1.650 đồng/lít) nhưng vẫn đang chịu thua lỗ, do giádầu thế giới tăng quá cao quanh ngưỡng 100 USD/thùng. Nay tỷ giá tănghơn 9,3%, chi phí nhập khẩu bị đội lên, nhiều khả năng Chính phủ chỉ cóthể giữ được đến hết tháng 2 như tuyên bố. Chính vì vậy, ngay trong lúcnày, cần phải có giải pháp để hóa giải đồng bộ. Cần tuyên truyền chínhsách một cách công khai, kịp thời để người tiêu dùng thấu hiểu, tránhcú sốc tăng giá do tâm lý không cần thiết như lực đàn hồi của chiếc lòxo bật ra khi bị kìm nén quá lâu.  

(Nguồn: Thanh niên)