Thú chơi lịch Tết

Chứa đựng nhiều giá trị 

Theo ông Phạm Chức, Phó Trưởng Ban Văn nghệ dân gian (Hội Văn học nghệ thuật tỉnh), thời kỳ bao cấp thường chỉ có lịch bloc, lúc này phông treo lịch cũng được thiết kế đơn giản, thường chỉ ghi dòng chữ “Chúc mừng năm mới” và tên con giáp của năm. Vì là một vật phẩm không phải ai, nhà nào cũng có được nên những người có lịch rất nâng niu, trân trọng. Việc sử dụng lịch bloc được nhiều gia đình coi như một thú vui. Mỗi ngày trôi qua, khoảnh khắc xé đi một tờ lịch và chờ đợi những điều mới mẻ từ tờ lịch tiếp theo dễ khiến con người háo hức hơn. Nhiều người có thói quen lưu giữ lại một vài tờ lịch gắn với những kỷ niệm như ngày sinh của con cái, ngày mất của ông bà, bố mẹ…

Một cuốn lịch bỏ túi năm 1980

Từ khoảng những năm 90 thế kỷ XX trở đi, lịch treo tường được nhiều người ưa chuộng, trong đó chia thành nhiều loại, lịch 1 tờ, lịch 6 tờ và lịch 12 tờ hay còn gọi là lịch tháng, lịch quý. Những tờ lịch treo tường thường do các cơ quan, đơn vị in ấn, phát hành. Đa số các ngành như công an, quân đội, báo chí, nhiều doanh nghiệp, địa phương... cũng có những tờ lịch riêng để tuyên truyền về hoạt động của mình. Mỗi tờ lịch có thể là hình ảnh những cảnh đẹp của đất nước như cầu Thê Húc, chùa Một Cột (Hà Nội), cầu Tràng Tiền (Huế), hay những diễn viên nổi tiếng thời đó như Diễm Hương, Việt Trinh, Thu Hà... Chất liệu, kiểu dáng, mẫu mã của lịch khá đơn giản. 

Những cuốn lịch bỏ túi nhỏ cũng được nhiều người sử dụng vì tiện lợi. Ngoài thông tin về ngày tháng dương lịch, âm lịch, còn có những thông tin như mã vùng điện thoại bàn của các tỉnh, thành phố, các chặng bay, đường bay... Cuốn lịch bỏ túi được nhiều người mang theo bên mình, ghi chép lại những mốc thời gian, sự kiện quan trọng. 

Đáp ứng thị hiếu

Nắm bắt thị hiếu của người tiêu dùng, nhiều đơn vị sản xuất lịch đã cho ra mắt những sản phẩm lịch Tết mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, hướng đến những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt.

Cuối năm cũ, đầu năm mới, nhiều người vẫn giữ thói quen tìm mua lịch để treo trong nhà

Vợ chồng ông Nguyễn Công Sè đã có gần 40 năm bán báo ở cổng Bưu điện tỉnh. Ông Sè cho biết: "Ngoài các ấn phẩm báo chí, tôi còn bán lịch. Vì thế cũng chứng kiến sự thay đổi từ kiểu dáng, chất liệu của lịch cũng như thị hiếu của người chơi". Theo ông Sè, ngày nay với sự phát triển của công nghệ in ấn và thiết kế, các sản phẩm lịch Tết đẹp hơn, đa dạng về kích cỡ, mẫu mã. Nhiều bộ lịch hướng đến việc tôn vinh các giá trị văn hóa của người Việt...

Nếu như lịch để bàn thể hiện sự đơn giản, tiện lợi và nhỏ gọn thì lịch bloc lại thể hiện phong cách sang trọng và lịch sự. Lịch bloc có 2 bộ phận chính gồm phần lịch và phần bloc thường bằng bìa cứng. Phần lịch gồm có 365 tờ tương ứng với từng ngày trong năm, được đóng thành cuốn để người dùng có thể xé dần trong thời gian sử dụng. Lịch hiển thị ngày tháng năm theo cả lịch dương và lịch âm thể hiện sự giao thoa giữa hiện đại và truyền thống. Lịch còn thông tin về những sự kiện đặc biệt, các ngày lễ lớn, châm ngôn cuộc sống, ca dao, tục ngữ, thành ngữ... Bên cạnh đó, những bức tranh và hình ảnh về danh lam thắng cảnh quê hương, đất nước được thêm vào nhằm trang trí cho tờ lịch trở nên sinh động và đẹp mắt hơn. Những tờ lịch bloc đều chứa khá nhiều nội dung, vì vậy khi thiết kế yêu cầu tờ lịch nhìn đẹp và cân đối. Từng chi tiết nhỏ đều kỹ lưỡng và phải bảo đảm chính xác. Phần hình ảnh trang trí cũng được lựa chọn cẩn thận.

Vài năm trở lại đây, phần bloc được thiết kế, trình bày công phu, tỉ mỉ hơn với những chữ cách điệu như Tài, Lộc, Phúc… Do phần bloc bền, đẹp nên khi hết năm, nhiều người vẫn giữ lại và chỉ thay phần lịch. Nhiều đơn vị, doanh nghiệp đã đặt làm lịch bloc với những dấu ấn riêng mang thương hiệu doanh nghiệp, tên đơn vị, trở thành món quà tặng dành cho cán bộ, nhân viên, đối tác, khách hàng, có những bộ lịch được thiết kế như một sản phẩm để trang trí nội thất. 

Lịch Tết 2023 có giá từ 250.000-750.000đồng/lịch bloc, từ 45.000-100.000 đồng/sản phẩm lịch để bàn, tương đương so với lịch Tết 2022. Mẫu mã lịch Tết 2023 vẫn tập trung vào các chủ đề danh lam thắng cảnh, thư pháp, thiên nhiên. Thị trường lịch Tết 2023 ghi dấu ấn của một số bộ lịch đặc sắc. Đó là bộ lịch "Bảo vật quốc gia" của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia sự thật với hình ảnh 238 bảo vật quốc gia đã được công nhận và xếp hạng. Ngoài ra, hai bộ khác cùng của nhà xuất bản này là "Đất nước nhìn từ biển" và "Đại đoàn kết 54 dân tộc Việt Nam" cũng được đánh giá cao và được nhiều người yêu thích. Thị trường lịch Tết năm nay cũng ghi nhận nhiều mẫu lịch đặc biệt của Công ty TNHH An Hảo như bộ lịch bloc Truyện Kiều gồm 365 bức tranh minh họa cho 3.254 câu Kiều.

Những ngày cuối năm, sạp bán báo, lịch của vợ chồng ông Nguyễn Công Sè tấp nập người tới mua lịch. Bà Đào Thị Chuyên ở phường Bình Hàn (TP Hải Dương) cho biết: “Dù bây giờ có thể dễ dàng xem ngày tháng qua điện thoại nhưng năm nào tôi cũng mua lịch treo trong nhà. Không còn đơn thuần là để xem ngày, tháng, bộ lịch còn mang đến kiến thức về văn hóa, lịch sử...”. 

HUYỀN TRANG