Tạm dừng triển lãm "Điện Biên Phủ": Cần đối thoại với giới chuyên môn

Họa sỹ Mai Duy Minh. (Ảnh: NVCC)

Nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Phạm Trung (Viện Mỹ thuật-Đại học Mỹ thuật Việt Nam) tỏ ra hết sức bất ngờ và thất vọng khi triển lãm “Điện Biên Phủ” của họa sỹ Mai Duy Minh bị tạm dừng ngay trước giờ khai mạc (ngày 7.5).

“Tôi đến dự triển lãm với tâm trạng háo hức, tò mò vì được biết đây là thành quả hơn 10 năm sáng tác của một họa sỹ mà tôi đánh giá là gương mặt sáng của mỹ thuật Việt Nam hiện đại, tâm huyết với đề tài lịch sử,” ông nói.

Trước thông tin triển lãm bị dừng do bức tranh “Điện Biên Phủ” vẽ hình tượng người chiến sỹ thiếu thẩm mỹ, lá cờ bị rách…, ông Phạm Trung cho rằng những người có ý kiến này chưa thực sự quan sát, nghiên cứu kỹ tác phẩm.

“Nhân vật trung tâm là người chiến sỹ gày gò, nhỏ bé, cầm lá cờ bị rách. Tuy nhiên, đằng xa vẫn có tuyến nhân vật khác, có người cầm cờ tiếp tục xông lên phía trước, có hình ảnh lính Pháp đầu hàng. Tôi cho rằng sự bi hùng trong bức tranh được thể hiện rất hợp lý, bi tráng khốc liệt  vẫn gợi lên cảm giác hào hùng và tương lai tươi sáng về sau,” ông nhận xét.

Chia sẻ với phóng viên, nhà phê bình Phạm Trung cho rằng bức tranh khiến ông nhớ tới những vần thơ của Tố Hữu: “Năm mươi sáu ngày đêm, khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt/Máu trộn bùn non/Gan không núng/Chí không mòn!”

Ông cho rằng chiến thắng Điện Biên Phủ chính là một chiến thắng “máu trộn bùn non,” không thể mô tả tưng bừng, hân hoan mà thiếu đi màu sắc hiện thực khắc nghiệt, nhất là đã có độ lùi thời gian với nhiều tư liệu, quan niệm mới về hiện thực lịch sử.

Theo nhà phê bình, mỗi người có cách cảm nhận tác phẩm mỹ thuật khác nhau, dựa trên văn hóa, hiểu biết lịch sử và trải nghiệm cá nhân. Hiện nay có nhiều diễn đàn để người xem thể hiện quan điểm. Do đó, ông cho rằng cần có sự đối thoại thẳng thắn giữa nghệ sĩ, truyền thông và giới chuyên môn nếu có những quan điểm trái chiều về nghệ thuật, cần ủng hộ những tâm huyết tìm tòi nghệ thuật trong quá trình khai thác đề tài lịch sử- xã hội.

“Cá nhân tôi cho rằng Mai Duy Minh là một nghệ sỹ có cá tính rõ ràng, đặc biệt quan tâm đến đề tài lịch sử, thân phận con người. Đó là điều rất hiếm trong các nghệ sỹ trẻ bây giờ. Tôi cũng đánh giá cao kỹ thuật tạo hình của họa sỹ. Mai Duy Minh đủ nội lực về văn hóa, vốn sống, tình yêu với đất nước và khát vọng muốn làm điều gì đó nổi bật cho mỹ thuật hiện đại,” ông Phạm Trung nhận xét.

Trước thông tin triển lãm “Điện Biên Phủ” bị tạm dừng, họa sỹ Nguyễn Quân cũng bất ngờ và tiếc nuối. Trước đây, ông cũng có bức tranh “Lá cờ trên đất Điện Biên” từng được trao giải thưởng.

“Bức của tôi vẽ lá cờ nằm trên mặt đất giữa các hố bom, cũng có người phê bình rằng như vậy là ‘bi quan, núi xương sông máu’. Sau đó, Hội đồng nghệ thuật tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1980 vẫn chọn để trao giải thưởng. Lẽ nào nhận thức nghệ thuật bây giờ lại lạc hậu hơn thời điểm đó,” ông nêu quan điểm.

Theo kế hoạch, triển lãm “Điện Biên Phủ” của họa sỹ Mai Duy Minh khai mạc lúc 17h ngày 7.5 tại Đại học Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội), nhằm ngày kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ. Tuy nhiên, 15h chiều cùng ngày, đại diện Sở Văn hóa-Thể thao Hà Nội, đại diện Cục Mỹ thuật-Nhiếp ảnh-Triển lãm đã có buổi làm việc với họa sỹ và đại diện Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (nơi cho thuê địa điểm triển lãm).

Kết quả, Sở Văn hóa-Thể thao Hà Nội yêu cầu tạm dừng triển lãm này vì “có thông tin cho rằng một số bức tranh có thể gây hiểu nhầm.” Sở sẽ thành lập hội đồng thẩm định lại và đưa ra kết luận trong thời gian ngắn nhất có thể.

Sở Văn hóa-Thể thao Hà Nội đã cấp giấy phép số 133/GP-SVHTT cho triển lãm này (Phó Giám đốc Phạm Thị Mỹ Hoa ký). Theo đó, họa sỹ Mai Duy Minh được trưng bày 88 tác phẩm từ ngày 7.5 đến ngày 20.5 tại Nhà Bảo tàng, Đại học Mỹ thuật Việt Nam.

Theo Vietnam+