Sự tích Miếu Rồng

Toàn cảnh Miếu rồng

Miếu Rồng thuộc thôn Cao Duệ, xãNhật Tân (Gia Lộc). Tương truyền thôn Cao Duệ trước đây có thế đất giốngnhư một con rồng, nên nhân dân gọi địa danh này là làng Rồng. Đầu thế kỷ XVIII,Cao Duệ là một xã thuộc huyện Gia Phúc, phủ Hạ Hồng, trấn Hải Dương. Thế kỷ XIXxã Cao Duệ thuộc tổng Thị Đức, huyện Gia Lộc trấn Hải Dương đổi thành tỉnh HảiDương, tên miếu Rồng được gọi theo tên nôm của làng.

Miếu Rồng toạ lạc trên một khuđất cao ráo, thoáng rộng, mặt tiền của miếu quay về hướng Đông - Nam, phía Tây giápchùa làng và khu dân cư, phía Bắc có ao, phía Nam là khu dân cư, di tích cócảnh quan đẹp, trong tương lai và có hướng phát triển tốt.

Căn cứ vào thần tích, bia ký vàtruyền thuyết còn lưu giữ tại địa phương thì miếu Rồng được khởi dựng từ thờiHậu Lê (thế kỷ XVII) trùng tu vào thời Nguyễn. Bên cạnh miếu Rồng có chùa LiênHoa và văn chỉ. Năm 1952 các công trình này đều bị quân Pháp phá hoại. Vào năm2000, nhân dân địa phương đã đóng góp tiền của, công sức khôi phục lại miếuRồng. Công trình gồm 5 gian tiền tế và 2 gian hậu cung, kết cấu chính của côngtrình bao gồm hệ thống cột, các con thuận, xà nách, đầu dư, bẩy bằng bê tôngcốt thép, hoành dui bằng gỗ; mái lợp ngói mũi, tường xây gạch chỉ. Công trìnhvừa được chống xuống cấp năm 2005 nên còn khá chắc chắn.

Cùng với miếu Rồng và chùa LiênHoa. Năm 2005, nhân dân địa phương đã đầu tư hơn một tỷ đồng khôi phục lại đìnhRồng tạo thành một quần thể di tích lịch sử văn hoá khang trang bề thế.

Căn cứ vào thần tích, bia ký vàtruyền thuyết lưu truyền trong nhân dân địa phương thì miếu Rồng thờ Đào NgọcSâm, người đã có công giúp Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đấtnước và giúp Lê Hoàn đánh giặc Tống vào thế kỷ X, thân thế sự nghiệp của ông cóthể tóm tắt như sau:

Vào thời nhà Đinh ở huyện NgaSơn, phủ Hà Trung, Ái Châu có vị trưởng tộc họ Đào tên là Ngọc Hoàn, tổ tiênvốn là người phương Bắc. Vào năm Long Hưng niên hiệu Thái Bình, chạy sang AnNam cư trú ở động Tung Sơn để tránh sự dâm loạn của vua Dương Đế nhà Tuỳ. Họtộc 5 đời đều tinh thông nghề y và phong thuỷ. Ngọc Hoàn lấy vợ tên là Trần ThịHiên sinh hạ con gái đặt tên là Trinh Nương. Trinh Nương lên 10 tuổi thì mẹ quađời. Đào công thương xót, đợi hết tang vợ sẽ gả con gái cho người trong động,giao phó tài sản cho con rể rồi đi chu du thiên hạ. ông đến trang Cao Duệ xứHải Dương, thấy con sông lớn chia thành 9 nhánh nhỏ, uốn lượn như con rồng 9khúc, phong cảnh hợp với người, bèn vào quán ngoài đồng nghỉ ngơi. Dân trongbản trang thấy lạ bèn ra xem và mời về làng khoản đãi. Bấy giờ trong trang cóông Đỗ Thành, ngoài 40 tuổi có 1 người con gái tên là Sung Nương, Đỗ Thành thấyNgọc Hoàn là người đức độ bèn mời về nhà và gả con gái cho. Trong trang có chùaLiên Hoa là nơi danh lam thắng cảnh, nhà sư trụ trì tại chùa vừa viên tịch chưacó người thay thế. Mọi người trong trang ngỏ lời mời Đào công đến ở và trôngnom chùa, lúc đầu Đào công không ưng thuận, sau khi lấy Sung Nương hai vợ chồngđồng ý ra ở tại chùa. Một hôm có đôi vợ chồng họ Lý ở trong trang sắm sửa lễvật đến chùa cầu tự nhờ Đào công làm sớ tấu lên mong được ứng nghiệm, đêm đó Lýcông ngủ tại chùa. Một thời gian sau vợ chồng họ Lý sinh được một người con gáiđặt tên là Giáp nương. Năm Giáp Thân vào giờ Ngọ, ngày mồng 8 tháng Giêng vợchồng họ Đào sinh được một người con trai tướng mạo khác thường. Năm lên 9 tuổicậu bé đã hiểu âm luật, giỏi thơ văn. Đào công lúc đầu đặt tên con là NgọcViệt, sau lại đổi thành Ngọc Sâm, khi Ngọc Sâm 15 tuổi cả mẹ cha đều đột ngộtqua đời. Sâm công cử hành tang lễ thành kính, chu đáo, quan phủ huyện trongvùng biết tin đều đến phúng viếng. Đến khi của cải trong nhà cạn kiệt, có ngườicậu thương cảnh nghèo khó bèn đón về nuôi và cho theo học Lý tiên sinh. Lý tiênsinh thấy Sâm công học lực hơn người, thần đồng xuất thế nên rất yêu quý !

Năm Sâm công 18 tuổi, ông cậu bènhỏi cưới con gái họ Lý tên là Giáp Nương cho Ngọc Sâm. Sau khi cưới vợ cho NgọcSâm, người cậu qua đời, tang lễ chu đáo cho cậu xong Sâm công tự nghĩ “naythiên hạ phân tranh 12 sứ quân cát cứ từng vùng, chính là lúc anh hùng phải rasức chống trời, vực đất, nếu chỉ khư khư cái học cử thì thực là không biếtthời, biết thế” Bèn thưa với Lý tiên sinh chí hướng của mình rồi chiêu mộ dânbinh được hơn 2000 người luyện tập binh pháp, cùng đồng cam cộng khổ. Lúc bấygiờ Đinh Bộ Lĩnh dấy binh ở Hoa Lư, quân sĩ có tới vài vạn anh tài, kẻ sĩ trongthiên hạ hết thảy đều quy phục, tuy thế vẫn chưa tìm được người văn võ toàntài. Nguyễn Bặc nói với Đinh Tiên Hoàng “nghe nói ở vùng Hải Dương có người tênlà Đào Ngọc Sâm tài năng xuất chúng, có mưu kế hiểm lạ, kẻ sĩ trong nước khôngai sánh nổi”. Đinh Tiên Hoàng sai Nguyễn Bặc đi đón Sâm công về yết kiến TiênHoàng. Vua Đinh thấy Ngọc Sâm tướng mạo khôi ngô thì mừng rỡ bèn phong cho Sâmcông làm Tham tán mưu sự thống lĩnh thuỷ bộ chu doanh đại tướng  quân. Liền sau đó Sâm công lệnh cho quân sĩcác đạo thuỷ, bộ chia làm 12 đạo cùng tiến đánh thành của sứ quân Ngô Xương Xí.Thấy quân triều đình đến, Ngô Xương Xí liền đem quân ra nghênh chiến, đánh nhauchưa được vài hiệp Sâm công đã chém rơi đầu Xương Xí. Sau khi đánh bại XươngXí, Sâm công lại kéo quân đến đánh thành của sứ quân Ngô Khánh, Ngô Khánh bấtngờ nghe tin quân nhà vua đến hốt hoảng đem quân ra chống đỡ, chưa kịp giaochiến, phục binh đã xông lên chém được đầu Ngô Khánh. Quân sĩ của các cánh quânĐỗ Cảnh Thạc, Phạm Bạch Hổ, Nguyễn Thiều tan tác, nghe tiếng bỏ chạy, loạn 12sứ quân được chấm dứt.

Sau khi thắng trận, Đinh TiênHoàng xưng vương đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Bình) thắng trận trở về Sâm công đượcvua ban thưởng nhiều vàng bạc, tơ lụa, cho về thăm quê nội, ngoại. Sau 2 thángông trở lại triều đình, được vua sai làm Đốc trấn hai châu (Châu Hoan và Châuái).

Được 3 năm, nhà Tống lại đem quânsang xâm lược nước ta, vua triệu Sâm công và các tướng lĩnh về triều đình vàphong cho Lê Hoàn làm Thống quốc Thượng tướng quân, Sâm công làm "Phóthống quốc Thượng tướng quân" sai hai ông đem quân ra cự chiến với giặc,sau nhiều trận giao tranh quân Tống đại bại phải rút khỏi nước ta. Sau khithắng trận, Đào Ngọc Sâm xin về quê nghỉ ngơi, ông mất tại quê vào ngày 13tháng 3. Nhà vua được tin ông mất vô cùng thương tiếc sai các quan về làm lễviếng và cấp vàng bạc cho xây đền thờ ông ở động Tung Sơn và trang Cao Duệ vàphong cho ông làm “An Nam Thánh tổ linh ứng Đại vương”.

Miếu Rồng không chỉ là nơi thờĐào Ngọc Sâm có công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 sứ quân và giúp vuaLê Hoàn chống giặc Tống. Trong kháng chiến chống Pháp miếu còn là nơi in ấn tàiliệu tuyên truyền của cơ quan huyện và xã.

Di tích miếu Rồng xã Nhật Tân đãđược UBND tỉnh ra Quyết định số 4759/QĐ-UBND, ngày 28/12/2006 xếp hạng di tíchlịch sử văn hoá cấp tỉnh.

(Nguồn: Hải Dương Di tích và danh thắng)