Rét nàng Bân diễn ra khi nào?

Rét nàng Bân là hiện tượng thời tiết đặc trưng của miền Bắc Việt Nam, đánh dấu sự chấm dứt hoàn toàn “tàn dư” của mùa đông năm trước, là đợt rét cuối cùng trước khi bước vào mùa hè. Đợt rét này thường kéo dài vài ngày, kèm theo mưa phùn và gió lạnh, làm nhiệt độ giảm đáng kể so với những ngày trước đó.

Rét nàng Bân thường diễn ra vào tháng 3 âm lịch, khi thời tiết đã ấm lên, thậm chí có những ngày khá nóng bức, nhưng bất ngờ có đợt lạnh quay trở lại.

Vì sao lại gọi là rét nàng Bân? Theo truyện cổ dân gian, nàng Bân tuy tốt tính nhưng vụng về. Nàng rất yêu chồng, từ đầu mùa đông đã bắt tay vào việc dệt vải may áo cho chồng chống rét. Tuy nhiên, vì vụng nên nàng cứ loay hoay mãi, xe được chỉ thì không biết kim để đâu, đưa sợi vào khung dệt thì thoi, suốt lại hỏng, tìm được cái nọ thì thiếu cái kia.

Cứ thế, khi nàng may xong chiếc áo rét thì mùa đông đã qua từ lâu, trời đã chuyển sang giai đoạn ấm áp, mùa hè cũng sắp đến.

Quá buồn bã và thất vọng, nàng Bân khóc. Ngọc hoàng thương tình liền làm cho trời rét trở lại trong mấy ngày để chồng nàng có cơ hội mặc áo ấm do vợ làm. Vì thế mà đợt lạnh “rơi rớt” cuối mùa này được dân gian gọi là rét nàng Bân. Dân gian có câu thơ:

“Nàng Bân may áo cho chồng
May ba tháng ròng chưa trọn cổ tay".

Về mặt khoa học, rét nàng Bân là kết quả của những đợt không khí lạnh muộn từ phía Bắc tràn về vào cuối tháng 3 hoặc tháng 4 dương lịch. Mặc dù mùa đông đã qua và thời tiết đang ấm lên, nhưng những đợt không khí lạnh này vẫn có thể gây ra hiện tượng giảm nhiệt độ đột ngột, tạo nên đợt rét ngắn ngày. Đây là hiện tượng bình thường trong quá trình chuyển mùa từ xuân sang hè.

Mặc dù chỉ kéo dài trong vài ngày, rét nàng Bân vẫn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con người, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột dễ gây cảm lạnh, viêm họng và các bệnh về đường hô hấp.