Nhà thơ Chế Lan Viên "tránh hỏa, gặp thủy"

Trước năm 1975, nhà thơ Chế Lan Viên được phân ở căn phòng cấp 4, rộng chừng hơn 10 m2, sát lề trong khuôn viên của biệt thự 51 Trần Hưng Đạo (Hà Nội). Đây là cơ quan của Ủy ban Toàn quốc Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam. Vì thế, khách văn chương từ trong Nam đến ngoài Bắc ra vào rất đông. Nhất cử lưỡng tiện, khách đến làm việc ở cơ quan trên, thường tiện thể ghé vào phòng nhà thơ Chế Lan Viên chơi. Có người ngồi hàng tiếng đồng hồ. Cứ tình trạng này kéo dài thì nhà thơ họ Chế không viết gì được mà tuổi tác đã ngoài năm mươi. Nhà thơ buộc phải viết mấy chữ đề ở cửa: "Xin lỗi! Chỉ tiếp khách 15 phút". Vậy mà khách đến, có vị vẫn cứ vô tâm, loanh quanh chuyện phiếm hàng tiếng đồng hồ. Bực mình, Chế Lan Viên bàn với vợ là nhà văn Vũ Thị Thường vào Nam ở. Trước khi rời Hà Nội, vợ chồng nhà thơ Chế Lan Viên được Hội Nhà văn Việt Nam ứng tạm một năm tiền lương của hai người cùng với tiền bán xe đạp, các đồ vật và vay tạm bạn bè, người thân, hai vợ chồng ông mua nhà ở quận Tân Bình (TP Hồ Chí Minh). Nhà có vườn, ao gần ga Hòa Hưng, giá lại rẻ nên thừa tiền ông dành để mua sách cũ. Ngày nào Chế Lan Viên cũng ra phố, dạo qua vỉa hè để mua đủ các loại sách. Sách hay, giá lại rẻ nên Chế Lan Viên mua hàng bao tải thuê xích lô về chất đầy nhà. Ít hôm sau ông mới chợt nghĩ ra nhà mới mua ở gần nơi bán xăng dầu. Sợ hỏa hoạn xảy ra thì hàng mấy tạ sách đi toi, ông lại tìm mua nhà ở chỗ khác, cũng thuộc quận Tân Bình. Nơi đây nhà thấp, trũng, mùa mưa đến vườn ngập, hiên nhà mấp mé nước, úng cây cối đã đành, giờ lo "úng" sách. Nhà thơ cởi trần, mặc quần cộc ra đào rãnh thoát nước, đi lại trượt chân bị ngã suýt gãy cánh tay phải. Vậy là "tránh hỏa, gặp thủy".

Ít năm, vườn được cải tạo, nhà tôn cao, lợp mái tôn lại ở xa trung tâm thành phố, khách ít, bạn thưa, ông dành thời gian để viết. Chưa đầy chục năm vào ở quận Tân Bình, Chế Lan Viên đã xuất bản gần chục cuốn sách. Trước khi mất (tháng 6.1989), ông còn để lại 700 bài thơ mới chỉ phác thảo. Nhà văn Vũ Thị Thường đã chọn 600 bài, xuất bản thành ba tập: "Di cảo thơ Chế Lan Viên", do Nhà xuất bản Thuận Hóa phát hành các năm 1992, 1993, 1996. Trong đó có tập thơ di cảo được giải thưởng của Hội Nhà văn. 

LÊ HỒNG THIỆN(st)