Nghệ sĩ phát ngôn lệch chuẩn, đưa tin sai sự thật là vấn đề rất nghiêm trọng

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chia sẻ xung quanh việc phát ngôn lệch chuẩn, quảng cáo sản phẩm không đúng sự thật trên các nền tảng mạng xã hội thời gian gần đây của một số người nổi tiếng, người có tầm ảnh hưởng.

Ủng hộ việc "phong sát"

- Dự thảo nghị định về quản lý, cung cấp, sử dụng Internet và thông tin trên mạng xã hội đưa ra chế tài cao hơn đối với những người nổi tiếng phát ngôn lệch chuẩn trên mạng, dự kiến được ban hành vào tháng 7 tới. Ông nghĩ sao về nghị định này?

Quan điểm của tôi, tự do ngôn luận là quan trọng nhưng cần phải được thực hiện một cách có trách nhiệm. Các nhân vật của công chúng, bao gồm cả nghệ sĩ có ảnh hưởng đến đông đảo người dân, vì vậy những phát ngôn của họ cần phải đặt vào một tiêu chuẩn cao hơn để tránh việc lan truyền thông tin có hại hoặc gây hiểu lầm.

Hành vi "lệch chuẩn" cần phải được định nghĩa rõ trong nghị định để đảm bảo rằng bất kỳ biện pháp trừng phạt nào đều công bằng và hợp lý. Việc thiết lập sự cân bằng giữa bảo vệ tự do ngôn luận và ngăn chặn sự phổ biến của nội dung có hại trên mạng rất quan trọng.

Hành vi lệch chuẩn trên không gian mạng có thể bao gồm việc phổ biến thông tin giả mạo hoặc không chính xác, lăng mạ, đe dọa, kích động bạo lực hoặc kỳ thị giới tính, tôn giáo, chủng tộc hoặc các đặc điểm cá nhân khác. Điều này có thể ảnh hưởng đến danh dự, uy tín hoặc quyền lợi của người khác, gây hại đến tâm lý và sức khỏe tinh thần của người đọc hoặc người tiếp nhận thông tin.

Hành vi lệch chuẩn trên không gian mạng có thể cần được xác định cụ thể theo quy định pháp luật để bảo vệ cộng đồng trực tuyến khỏi những tổn thất tiềm ẩn và đảm bảo môi trường này an toàn, lành mạnh cho mọi người.

- Có ảnh hưởng lớn tới xã hội, nhất là với giới trẻ nhưng không ít người nổi tiếng phát ngôn bừa bãi, truyền thông tin không chính xác, quảng cáo sản phẩm không đúng trên mạng xã hội, gần nhất là Angela Phương Trinh, Nam Em... Theo ông, những nghệ sĩ có hành vi như vậy cần phải được "phong sát", cấm sóng, cấm hoạt động nghệ thuật?

Tôi nghĩ, nghệ sĩ có hành vi lệch chuẩn, lan truyền thông tin không chính xác, tin giả hoặc quảng cáo sản phẩm sai sự thật trên mạng xã hội là một vấn đề nghiêm trọng đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ từ các cơ quan chức năng. Mức độ ảnh hưởng của các nghệ sĩ nổi tiếng trên mạng rất lớn, đặc biệt đối với giới trẻ. Vì vậy, việc họ lan truyền thông tin không chính xác có thể gây nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và lợi ích của người tiêu dùng.

Tôi ủng hộ việc "phong sát". Tuy nhiên, "phong sát" hoặc cấm hoạt động đối với các nghệ sĩ không phải là biện pháp duy nhất hiệu quả và cần được xem xét cẩn thận. Thay vào đó, phải có các chế tài cụ thể, cấp thiết để răn đe và ngăn chặn những hành vi vi phạm trên mạng xã hội.

Các biện pháp có thể bao gồm áp đặt khoản phạt nặng hơn, thu hồi quyền hoặc giảm lượng người theo dõi trên mạng xã hội, buộc họ xóa bỏ hoặc sửa đổi thông tin không chính xác đã đăng tải. Đồng thời, tăng cường giáo dục và hướng dẫn cho các nghệ sĩ nổi tiếng về trách nhiệm của họ trong việc lan truyền thông tin trên mạng xã hội cũng rất quan trọng. Nâng cao nhận thức về tác động của thông tin đã chia sẻ giúp họ thực hiện hành vi mạng tích cực và chính xác hơn.

Trên tất cả, cần phải có sự cân nhắc kỹ lưỡng trong việc thiết lập các quy định và chế tài để đảm bảo rằng chúng công bằng, hiệu quả, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người khác cũng như nguyên tắc của tự do ngôn luận. Chính sách và quy định cần phải được áp dụng một cách nhất quán để xây dựng một môi trường trực tuyến an toàn, đáng tin cậy, tích cực cho mọi người.

- Hiện nay KOC (người tiêu dùng chủ chốt) và KOL (người có tầm ảnh hưởng) trên mạng xã hội rất nhiều. Khi họ tiến hành livestream, có hàng trăm nghìn lượt người xem và thậm chí gây ảnh hưởng hơn cả người nổi tiếng. Theo ông, quy định “người có tầm ảnh hưởng” có quá rộng để chịu sự áp dụng Dự thảo Luật Quảng cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch?

Đúng thế! Vấn đề phân biệt giữa KOL (Key Opinion Leaders) và KOC (Key Opinion Customers) trong lĩnh vực truyền thông và marketing đang ngày càng trở nên phức tạp hơn với sự phát triển của mạng xã hội.

Trong khi KOL thường là những cá nhân hoặc người nổi tiếng có tầm ảnh hưởng lớn đối với cộng đồng mạng, KOC lại là những người bình thường nhưng sở hữu lượng người theo dõi đáng kể trên các nền tảng truyền thông xã hội.

Việc xác định ai là KOL và ai là KOC không chỉ dựa vào số lượng người theo dõi mà còn phải xem xét đến mức độ tương tác, sự ảnh hưởng thực sự và độ chân thực của họ đối với cộng đồng. Mặc dù một số KOC có thể có hàng triệu người theo dõi và tạo ra sự lan truyền mạnh mẽ trong cộng đồng mạng nhưng chất lượng của tầm ảnh hưởng đó vẫn cần được đánh giá cẩn thận.

Trong khi đó, việc quy định "người có tầm ảnh hưởng" có quá rộng hay không là một vấn đề cần được đặt ra để bảo vệ sự công bằng và tranh cãi. Việc xác định người có tầm ảnh hưởng không nên chỉ dựa vào số lượng người theo dõi mà còn phải xem xét đến chất lượng tương tác, sự tín nhiệm từ cộng đồng, tính chân thực của họ. Các quy định cần được xây dựng dựa trên tiêu chí khách quan và minh bạch để bảo đảm chỉ những người thực sự có ảnh hưởng và uy tín được công nhận.

Như vậy, việc phân biệt giữa KOL và KOC cũng như xác định người có tầm ảnh hưởng đang trở thành một thách thức trong thế giới truyền thông hiện đại. Quan trọng nhất là xem xét không chỉ đến số liệu mà còn đến phẩm chất và hiệu quả thực sự của tầm ảnh hưởng đó đối với cộng đồng.

- Theo ông, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và Bộ Thông tin và Truyền thông ra dự thảo nghị định mới về quản lý, cung cấp, sử dụng Internet và thông tin trên mạng có thêm hình thức chế tài người nổi tiếng phát ngôn lệch chuẩn trên mạng xã hội, quy định về quảng cáo đối với người có tầm ảnh hưởng có ý nghĩa như thế nào?

Hai bộ quy tắc ứng xử trên không gian mạng do Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành đã có tác dụng nhất định trong việc điều chỉnh hành vi của người nổi tiếng trên mạng xã hội. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần có thêm những giải pháp phù hợp và hiệu quả hơn nữa như hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật để có hành lang pháp lý và chế tài nghiêm khắc đối với những hành vi vi phạm.

Tôi nghĩ, với nghị định mới, việc đưa ra các quy định mới về quản lý, cung cấp, sử dụng Internet và thông tin trên mạng sẽ có tác dụng chấn chỉnh hành vi phát ngôn lệch chuẩn của người nổi tiếng cũng như quy định về quảng cáo đối với người có tầm ảnh hưởng, không chỉ giúp tạo ra môi trường trực tuyến lành mạnh và tích cực mà còn bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và tôn trọng sự công bằng và minh bạch trong hoạt động truyền thông và quảng cáo trên mạng xã hội.

Tất nhiên, việc ban hành các quy định có chế tài kèm theo sẽ cần có thời gian để kiểm chứng tính hiệu quả nhưng chắc chắn sẽ đem lại một số chuyển biến tích cực trong việc chấn chỉnh hoạt động nghệ thuật. Xét cho cùng, sự quay lưng của khán giả là hình phạt lớn nhất đối với nghệ sĩ.