Ngăn trục lợi bảo hiểm thất nghiệp

“Né” thông báo có việc làm

Giữa tháng 9 vừa qua, Bảo hiểm Xã hội tỉnh Hải Dương cập nhật và gửi danh sách 19 lao động có việc làm trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp đến Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp Hải Dương để kịp thời rà soát, chấm dứt hưởng trợ cấp của những trường hợp này.

Ông Đào Văn Chỉnh, Trưởng Phòng Chế độ (Bảo hiểm Xã hội tỉnh Hải Dương) cho biết nhiều lao động đã nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp và nhận quyết định hưởng đúng quy định. Tuy nhiên, khi họ tìm được việc làm mới lại không thông báo để chấm dứt hưởng trợ cấp theo quy định; kê khai không đúng tình trạng việc làm để tiếp tục được hưởng trợ cấp. Chỉ khi doanh nghiệp báo cáo phát sinh số người đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp thì cơ quan bảo hiểm rà soát mới phát hiện hành vi vi phạm này.

Anh T.Đ.T., công nhân đang trọ ở phường Tứ Minh (TP Hải Dương) là 1 trong số 19 người nêu trên thừa nhận đã kê khai không đúng tình trạng việc làm để hưởng trợ cấp thất nghiệp. Anh T. cho biết: “Sau khi có giấy mời làm việc của Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp tôi đã đến làm thủ tục chấm dứt trợ cấp thất nghiệp”.

Theo quy định của Luật Việc làm, trong thời gian chưa tìm được việc làm mới, người lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng với mức hưởng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng trước khi thất nghiệp. Ngoài ra, người lao động còn được hưởng các chế độ bảo hiểm y tế, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; được hỗ trợ học nghề… Vì lợi ích cá nhân mà một số lao động đã kê khai không đúng tình trạng việc làm để hưởng trợ cấp thất nghiệp dù đã có việc làm mới.

Theo quy định, lao động chỉ cần có quyết định chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc; sổ bảo hiểm xã hội là đủ điều kiện nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 3 tháng sau khi có quyết định nghỉ việc. Sau khi cơ quan chức năng tiếp nhận đầy đủ hồ sơ, thì trong 20 ngày trả kết quả. Trong khi cơ quan chức năng đang rà soát, xem xét thì người lao động đã tìm được việc làm mới, đã đi làm, nhận lương chỗ mới mà vẫn ung dung nhận khoản tiền bảo hiểm thất nghiệp.

Một số lao động đến làm việc tại các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp trốn hoặc nợ đóng bảo hiểm xã hội, không thông báo với cơ quan bảo hiểm những trường hợp mới đi làm, không phát sinh đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp. Khi đó, cơ quan bảo hiểm xã hội tỉnh rất khó tra soát xem số lao động đang được hưởng trợ cấp thất nghiệp đã tìm được việc làm mới hay chưa.

Đến năm 2022, Hải Dương còn gần 100 người bị thu hồi trợ cấp thất nghiệp với tổng số tiền gần 400 triệu đồng. Việc thu hồi bảo hiểm thất nghiệp gặp không ít khó khăn. Nguyên nhân do người được nhận trợ cấp thất nghiệp chủ yếu là lao động phổ thông, thu nhập không cao, khả năng tích lũy ít. Một số trường hợp suy giảm, mất khả năng lao động, không có điều kiện nộp lại tiền trợ cấp. Cũng có trường hợp thay đổi nơi ở, số điện thoại... nên việc liên hệ, xác minh, thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp khó khăn.

Giám sát chặt, xử lý nghiêm

Đại diện Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp Hải Dương cho biết để ngăn ngừa hành vi trục lợi bảo hiểm thất nghiệp, trong quá trình tiếp nhận hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp, cán bộ trung tâm thường xuyên nhắc nhở, tuyên truyền để người lao động chủ động khai báo chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp khi tìm được việc làm mới.

Trung tâm còn phối hợp chặt chẽ với Bảo hiểm Xã hội tỉnh Hải Dương rà soát, xác định những trường hợp đã tìm được việc làm mới nhưng vẫn hưởng trợ cấp thất nghiệp để tham mưu Sở Lao động, Thương binh và Xã hội ban hành quyết định chấm dứt, thu hồi số tiền hưởng trợ cấp sai quy định.

Từ đầu năm đến hết tháng 9/2023, Hải Dương có hơn 75 lao động bị thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp với tổng số tiền gần 291,6 triệu đồng. Qua rà soát và ban hành quyết định thu hồi đến nay người lao động đã trả đủ số tiền đã hưởng sai trên.

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp hiện hành đang bộc lộ những hạn chế như thiếu căn cứ xác định đầy đủ người lao động có việc làm mới hay chưa. Chưa có chế tài xử phạt mạnh đối với người lao động không chủ động thông báo hoặc thông báo chậm trễ về việc có việc làm mới khi đang hưởng trợ cấp thất nghiệp để trục lợi bảo hiểm thất nghiệp.

Theo ông Đào Văn Chỉnh, để ngăn chặn trục lợi bảo hiểm thất nghiệp cần xây dựng phần mềm quản lý bảo hiểm thất nghiệp trên cơ sở liên thông giữa Trung tâm Dịch vụ việc làm - Giáo dục nghề nghiệp, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội và Bảo hiểm Xã hội tỉnh. Hệ thống này sẽ tạo thuận lợi trong việc rà soát quá trình đóng và hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động, qua đó phát hiện kịp thời các trường hợp gian lận. Ngoài ra, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông trong toàn quốc về người lao động phải thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp để phối hợp trong công tác theo dõi quản lý, rà soát, xử lý kịp thời.