Dự án tu bổ, tôn tạo đền Long Động: Bao giờ mới hoàn thành?

Cơ sở hạ tầng của khu tái định cư đã xong nhưng nhiều hộ dân thuộc diện di dời vẫn chưa thể ra nơi ở mới

Công trình hoàn thiện sẽ trở thành một biểu tượng của tinh thần hiếu học. Tuy nhiên, từ khi được phê duyệt đến nay đã hơn 7 năm, dự án tu bổ ngôi đền này vẫn nằm trên giấy.

Chậm tiến độ

Đền Long Động thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, một bậc hiền tài nổi tiếng của đất nước cùng các bậc khoa bảng như Mạc Hiển Tích, Mạc Kiến Quang. Đền được xây dựng sau khi Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi qua đời. Trước đây, di tích có quy mô khá đồ sộ nhưng đã bị phá hủy hoàn toàn trong kháng chiến chống Pháp. Năm 1992, ngôi đền được chính quyền xã Nam Tân, nhân dân làng Long Động và hậu duệ dòng họ Mạc phục dựng với quy mô khiêm tốn. Đến năm 1995, đền được Nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Với giá trị đặc biệt của di tích, ngày 3-2-2009, Chủ tịch UBND tỉnh đã ra Quyết định số 4206/QĐ-UBND phê duyệt Dự án Tu bổ, tôn tạo di tích đền Long Động, xã Nam Tân (Nam Sách). Công trình được quy hoạch trên diện tích hơn 22.000 m2 với tổng kinh phí đầu tư hơn 43,7 tỷ đồng từ nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa, ngân sách tỉnh và các nguồn huy động hợp pháp khác. Chủ đầu tư là Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Dự án được chia làm 2 giai đoạn thực hiện. Giai đoạn 1 kinh phí hơn 11,7 tỷ đồng, xây dựng các hạng mục: đền chính, nhà tả vu, hữu vu. Đến giữa năm 2011, các hạng mục giai đoạn 1 đã hoàn thành.

Dự án bị dừng khiến cuộc sống của các hộ dân chúng tôi bị đảo lộn. Nhà cửa hư hỏng không dám xây mới hoặc sửa chữa.

Theo quy hoạch, giai đoạn 2 được thực hiện trong 2 năm 2011-2012, kinh phí hơn 31,9 tỷ đồng, xây dựng các hạng mục nhà bia, nhà tưởng niệm Mạc Thị Bưởi, lầu thiêu hương của đền, tam quan, nhà bảo vệ, nhà vệ sinh, lầu thiêu hương của nhà tưởng niệm, hệ thống sân vườn, tường rào. Để thực hiện các công trình thuộc giai đoạn 2 của dự án, có 21 hộ dân thuộc diện di dời, giải tỏa. Khi quy hoạch được phê duyệt, chủ đầu tư, chính quyền và các hộ dân đã gặp gỡ, ký kết các thỏa thuận đền bù.

Ngày 25-7-2011, UBND huyện Nam Sách đã thành lập Hội đồng giải phóng mặt bằng, chỉ đạo việc đền bù, giải phóng mặt bằng, trong đó có biện pháp di dời tái định cư cho 21 hộ dân. Tháng 10-2011, UBND huyện Nam Sách phê duyệt chi tiết khu tái định cư cho các hộ dân thuộc diện giải tỏa, tổ chức kiểm đếm đền bù đất đai, tài sản với tổng kinh phí hơn 15,1 tỷ đồng, đề nghị UBND tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các sở, ngành liên quan cho ý kiến chỉ đạo. Từ đó đến nay đã hơn 5 năm, giai đoạn 2 của dự án vẫn còn nằm trên giấy.

Dân khổ đủ đường

Từ khi có quy hoạch, dù nhà xuống cấp nhưng gia đình ông Khắc không được xây sửa

Việc giai đoạn 2 của dự án chậm triển khai khiến 21 hộ dân thuộc diện giải tỏa khổ đủ đường. Gia đình ông Nguyễn Văn Mạ xây căn nhà 2 tầng từ năm 2007. Năm 2009, đất và nhà của gia đình ông nằm trong diện giải tỏa của dự án. Nhưng gia đình ông chờ mãi vẫn không được đền bù. Từ đó đến nay, mặc dù đã xây xong 9 năm nhưng gia đình ông vẫn chưa thể hoàn thiện nhà. Hệ thống công trình phụ hư hỏng, gia đình muốn xây sửa nhưng vì đất đã quy hoạch nên xã yêu cầu dừng.

Cũng vậy, bốn gia đình bố con ông Mạc Văn Khắc ở thôn Long Động đều nằm trong diện giải tỏa. Mặc dù nhà cấp 4 hư hỏng dột nát song nhiều năm nay bố con ông vẫn phải ở vậy, không dám sửa chữa vì đất đã thuộc diện quy hoạch. Ngôi nhà cũ có thể đổ bất cứ lúc nào nên mẹ ông Khắc phải dọn ra ở với con trai cả, còn vợ chồng ông Khắc phải ra ở hẳn ngoài khu chuyển đổi. Ông Mạc Văn Việt, em trai ông Khắc mua 5 vạn gạch định xây nhà mới nhưng chính quyền xã đến đình chỉ. Ông Khắc cho biết: "Khi dự án đền Long Động được triển khai, các hộ dân thuộc diện giải tỏa đều chấp nhận di dời. Song từ đó đến nay, dự án bị dừng khiến cuộc sống của các hộ dân chúng tôi bị đảo lộn. Nhà cửa hư hỏng không dám xây mới hoặc sửa chữa. Chúng tôi mong trên có quyết định rõ ràng về việc thực hiện dự án, tổ chức đền bù để bà con chuyển ra khu tái định cư mới, ổn định cuộc sống".

Ông Hoàng Văn Toan, Chủ tịch UBND xã Nam Tân cho biết đến nay chưa có hộ dân nào được đền bù theo quy hoạch. Do nhu cầu bức xúc về xây nhà ở, năm 2013, huyện đã tạm cấp đất cho 3 hộ. Đến nay còn 18 hộ dân chưa được cấp đất, trong đó nhiều hộ đang có nhu cầu bức bách về tách hộ, xây nhà ở. Mấy năm qua, bà con rất bức xúc vì dự án kéo dài. Nhiều gia đình tự ý mua gạch xây, sửa nhà song xã kiên quyết dừng. Trong khi đó, cơ sở hạ tầng của khu tái định cư đã xong nhưng xã không có thẩm quyền cấp đất cho các gia đình. Mong muốn của xã là các cơ quan chức năng sớm đẩy nhanh tiến độ dự án, giải quyết những bức xúc của người dân.

Về vấn đề này, theo ông Nguyễn Đức Ngọc, Trưởng Phòng Văn hóa, Thông tin huyện Nam Sách, mặc dù huyện đã nhiều lần đề đạt lên cấp trên nhưng chưa được. Gần đây nhất, ngày 10-6-2015, UBND huyện Nam Sách, UBND xã Nam Tân đã có buổi làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch để tháo gỡ bế tắc trên. Huyện đề nghị xem xét việc cấp đất ra khu tái định cư giải quyết nhu cầu bức thiết về xây nhà ở của người dân; đề nghị các cơ quan chuyên môn tham mưu với UBND tỉnh hỗ trợ kinh phí đền bù cho các gia đình. Tại cuộc họp này, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết chưa thể cấp đất tái định cư cho các hộ dân vì chưa thực hiện xong việc đền bù. Từ đó đến nay tình hình vẫn không có biến chuyển gì thêm.

Chính quyền và nhân dân xã Nam Tân đang mong mỏi UBND tỉnh sớm chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện giai đoạn 2 của dự án để tháo gỡ những khó khăn cho người dân thuộc diện di dời.

NGỌC HÙNG