Đô cử Trịnh Văn Vinh: Từ án cấm bốn năm đến giấc mơ Olympic

Trịnh Văn Vinh sinh năm 1995 trong gia đình thuần nông ở thị xã Quế Võ, Bắc Ninh và dòng họ không ai theo nghiệp thể thao. Nhưng khi đang học cấp hai, anh bất ngờ bén duyên với cử tạ.

Năm 2008, huấn luyện viên (HLV) Đỗ Đình Du đi khắp tỉnh tìm tài năng trẻ và nhìn thấy sức vóc tốt của Trịnh Văn Vinh nên thuyết phục gia đình cho về Trung tâm Huấn luyện thể thao Bắc Ninh để rèn giũa.

Từ bỡ ngỡ, Vinh nổi lên như đô cử nam hàng đầu hạng 62kg rồi được gọi vào đội tuyển quốc gia lúc 20 tuổi. Sự thăng tiến của anh khiến các HLV kinh ngạc khi liên tiếp giành huy chương (HC) vàng cử đẩy, HC bạc tổng cử ở giải vô địch châu Á 2016.

Đến năm 2017, Vinh giành HC vàng cử giật Giải vô địch thế giới 2017 với thành tích 136 kg để tạo kỷ lục cá nhân. Nhưng gây sốc nhất là tại SEA Games ở Malaysia khi Vinh giành HC vàng với tổng cử 307 kg để lập kỷ lục đại hội, và nhiều hơn một kg so với Eko Yuli Irawan – đô cử mạnh nhất Đông Nam Á và đang là đương kim á quân Olympic.

Sau đó, Eko phục thù khi giành HC vàng ASIAD 2018 với thành tích 311 kg. Vinh về nhì với 12 kg ít hơn nhưng vẫn tạo nên lịch sử khi giúp cử tạ Việt Nam lần đầu có huy chương ở hạng cân này. May mắn song hành khi cường quốc cử tạ hàng đầu thế giới Trung Quốc bị cấm dự Á vận hội vì doping.

Trên đà phát triển tốt, Vinh vào nhóm vận động viên được đầu tư trọng điểm cho Olympic Tokyo 2020. Những nhà làm chuyên môn kỳ vọng anh sẽ toả sáng giành huy chương, tái hiện lại khoảnh khắc Hoàng Anh Tuấn giành HC bạc Olympic Bắc Kinh 2008, hay HC đồng của Trần Lê Quốc Toàn tại London 2012.

Thế nhưng, mọi thứ chấm dứt vì doping.

Tháng 2/2019, Vinh bị Liên đoàn Cử tạ thế giới (IWF) cấm thi đấu bốn năm kèm phạt 5.000 USD. Nguyên nhân là do tự ý dùng thuốc mà không biết có chất cấm để chữa chấn thương lưng. "Chán nản và mất động lực", Vinh nhớ lại. "Suy nghĩ giải nghệ có lúc thoáng qua trong đầu nhưng tôi chọn đi tập để quên đi thực tại".

Một vài người quen khi đó đã gợi ý Vinh giải nghệ rồi chuyển hướng làm việc khác, nhưng anh chọn ở lại. Vinh không đổ lỗi cho hoàn cảnh mà coi sự việc lần này như bài học, miêu tả việc "tập chay" suốt bốn năm qua là hình phạt đính kèm. Anh cho hay: "Không dễ dàng gì khi ngày qua ngày chỉ tập rồi nhìn đồng đội thi đấu. Động lực lớn nhất là dự Olympic giữ tôi tiếp tục tiến lên. Đầu tôi luôn văng vẳng tiếng gọi từ đấu trường danh giá nhất thế giới".

Giấc mơ Olympic của Vinh lẽ ra đến từ bốn năm trước nếu không mắc sai lầm. Ở hạng 61kg năm ấy, đô cử Trung Quốc Li Fabin vượt trội với tổng cử 313 kg, còn HC bạc Eko Yuli Irawan (Indonesia) và HC đồng Igor Son (Kazakhstan) lần lượt đạt 302 kg và 294 kg – mức tạ nằm trong tầm với khiến Vinh càng thêm nuối tiếc.

Tháng 2/2023, Vinh cuối cùng cũng kết thúc hơn 1.500 ngày đằng đẵng tập chay để trở lại đấu trường quốc tế. Vì mới trở lại, ban huấn luyện đội tuyển cử tạ không chọn anh dự SEA Games 32 ở Campuchia do sợ áp lực thành tích, thay vào đó là Giải vô địch châu Á vào tháng 5/2023 tại Hàn Quốc. Nhưng việc bắt nhịp cũng không dễ dàng. Đô cử Bắc Ninh thất bại ở cả ba lần cử giật 128 kg và đứng thứ bảy cử đẩy với mức 163 kg.

Đến tháng 9/2023, Vinh lần lượt dự Giải vô địch thế giới ở Arab Saudi và ASIAD 19 ở Trung Quốc, đạt cùng tổng cử 292 kg để lần lượt đứng thứ tám và sáu chung cuộc. Thành quả lớn nhất thu về là mức tạ và cảm giác phong độ tốt lên từng ngày. Sang tháng 2 năm nay, Vinh trở lại Giải vô địch châu Á ở Uzbekistan rồi giành hai HC đồng cử đẩy 161 kg và tổng cử 290 kg. Tấm HC cùng việc nằm trong top 10 đô cử ở bảng thứ bậc vòng loại Olympic 2024 giúp Vinh thêm tự tin.

Tổng cử 294 kg ở World Cup cử tạ 2024 hôm qua chỉ giúp Trịnh Văn Vinh đứng thứ sáu chung cuộc, nhưng là thành tích tốt nhất kể từ khi trở lại sau doping. Ý nghĩa hơn cả là góp phần đem về tấm vé dự Olympic đầu tiên cho cá nhân vận động viên và thứ sáu cho thể thao Việt Nam đến Paris vào tháng 7.

Đô cử sinh năm 1995 cho biết bị chấn thương từ trước và phải dự giải liên tục nên không có nhiều thời gian để hồi phục cho World Cup. Vì vậy, anh đăng ký thi đấu ở nhóm B thay vì nhóm A có các VĐV hàng đầu. "Tôi muốn tập trung đấu với khoảng ba đối thủ đang cạnh tranh suất Olympic với mình", Vinh cho hay.

Văn Vinh sẽ có ba tháng để chuẩn bị cho Olympic và cũng xác định được những đối thủ rất mạnh đến từ Trung Quốc, Triều Tiên, Mỹ, Indonesia, Thái Lan, Philippines. Dù vậy, anh không muốn làm nền, mà bày tỏ quyết tâm tạo dấu ấn. "Tôi đặt mục tiêu giành huy chương Olympic", anh nói. "Tôi đã vượt qua hành trình khó khăn và muốn tiếp tục ghi dấu ấn cho thể thao nước nhà".

Ông Nguyễn Huy Hùng – phụ trách bộ môn cử tạ của Cục Thể dục Thể thao – cho biết trọng lượng tạ của Vinh đang tốt dần. Vì vậy, đội tuyển sẽ lập kế hoạch tập mới cho Vinh để cố gắng tiệm cận nhóm tranh chấp huy chương Olympic. Vinh sẽ sáng cửa giành huy chương nếu tái hiện lại thành tích 307kg ở SEA Games 2017. Tuy nhiên, anh đã bước sang tuổi 29 và mới trở lại thi đấu hơn một năm nên việc nâng thành tích từ 294 kg ở World Cup lên 300 kg, mức tối thiểu cạnh tranh huy chương, đòi hỏi rất nhiều nỗ lực và cả may mắn.