Sau những thất bại bước đầu của kế hoạch Navarre, Pháp đã chọn Điện Biên Phủ xây dựng thành tập đoàn cứ điểm và là nơi làm trận quyết chiến chiến lược.
Đội quân xe đạp thồ ngày đêm vận chuyển lương thực, vũ khí, đạn dược lên mặt trận Điện Biên Phủ (Ảnh tư liệu TTXVN)
Sở dĩ Pháp chọn Điện Biên Phủ vì theo tính toán của các chỉ huy quân Pháp cho rằng Việt Minh không thể bảo đảm hậu cần cho một chiến dịch lớn, dài ngày trong các điều kiện phức tạp như vậy được. Do đó phần thắng trận quyết chiến chiến lược sẽ thuộc về quân Pháp, mà trận quyết chiến chiến lược là trận quyết định cuối cùng của chiến trường, bên thắng sẽ xoay chuyển tình thế, cầm chịch cuộc chiến, kết thúc chiến tranh.
Ngày 6.12.1953, Bộ Chính trị quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ, đây là trận quyết chiến chiến lược để kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp bảo vệ nền độc lập dân tộc. Trong chiến dịch này, Bộ Chính trị và Tổng Quân ủy cho rằng cung cấp hậu cần cho chiến dịch là khâu khó khăn nhất, có giải quyết được vấn đề này mới bảo đảm cho thắng lợi của chiến dịch. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đánh giá: “... Trên mặt trận Điện Biên Phủ, vấn đề bảo đảm cung cấp lương thực, đạn dược là một nhân tố vô cùng quan trọng, quan trọng không kém các vấn đề chiến thuật, khó khăn về cung cấp lương thực không kém khó khăn về tác chiến. Tình hình cung cấp khẩn trương từng ngày, từng giờ, không kém tình hình chiến đấu... quân địch không bao giờ tưởng tượng được rằng chúng ta có thể khắc phục được khó khăn này. Bọn đế quốc, bọn phản động không bao giờ đánh giá được sức mạnh của cả một dân tộc, sức mạnh của nhân dân. Sức mạnh đó có thể khắc phục tất cả mọi khó khăn, chiến thắng mọi kẻ thù”.
Trước tình hình đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Bộ Chính trị và Tổng Quân ủy đã đề ra những giải pháp quyết đoán: Một mặt động viên nhân dân Tây Bắc ra sức tiết kiệm để đóng góp tại chỗ, mặt khác huy động tối đa về sức người và sức của trong nhân dân. Hàng chục vạn dân công và bộ đội làm đường dã chiến trong khoảng thời gian rất ngắn, dưới các điều kiện rất khó khăn ở miền núi, lại luôn bị máy bay Pháp oanh tạc. Dân công từ vùng tự do đi tiếp tế bằng gánh gồng, xe đạp thồ kết hợp cùng cơ giới bảo đảm hậu cần cho chiến dịch. Đội quân gồm thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, được huy động tới hàng chục vạn người, gấp nhiều lần quân đội và được tổ chức biên chế như quân đội.
Trong đó lực lượng quan trọng phục vụ hậu cần cho chiến dịch là đội xe đạp thồ trên 2 vạn người, với năng suất tải mỗi xe chở được 200-300 kg, kỷ lục lên đến 352 kg. Xe đạp được cải tiến có thể thồ cao gấp hơn 10 lần dân công gánh bộ. Ngoài ra xe thồ còn có thể hoạt động trên những tuyến đường mà xe ô tô không thể đi được. Chính phương tiện vận chuyển này đã gây nên bất ngờ lớn ngoài tầm dự tính của các chỉ huy quân đội Pháp. Tổng cộng trong thời gian tiến hành chiến dịch, ta đã huy động được hơn 26 vạn dân công từ các vùng Tây Bắc, Việt Bắc, Liên khu 3, Liên khu 4, 20.911 xe đạp thồ, 11.800 bè mảng, đóng góp cho chiến dịch 25.000 tấn lương thực. Trừ số tiêu hao dọc đường, số tới được mặt trận để cung cấp cho quân đội là 14.950 tấn gạo, 266 tấn muối, 62 tấn đường, 577 tấn thịt, 565 tấn lương khô...
Đánh giá về sức mạnh của nhân dân, ngay sau khi trở về nước lãnh đạo cách mạng, tại hang Pác Bó, Bác Hồ đã khẳng định: Muốn làm cách mạng phải bắt đầu từ dân, dân trước, súng sau; để phát huy sức mạnh của nhân dân phải tuyên truyền, giác ngộ họ, tổ chức họ lại thành lực lượng to lớn. Sau này từ thực tế cách mạng Bác đã chỉ ra rằng “dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong". Quả thực trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, việc cung cấp hậu cần, đạn dược cho chiến dịch là việc cực kỳ khó khăn đối với ta. Đúng là việc khó đến “vạn lần” nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Bộ Chính trị và Tổng Quân ủy đã biết tổ chức huy động và phát huy sức mạnh của nhân dân, để “dân liệu” đã xong. Mấy chục năm qua, hàng chục vạn dân công hỏa tuyến của chiến dịch Điện Biên Phủ vẫn tiếp tục đồng hành dưới sự lãnh đạo của Đảng, cống hiến cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bài học kinh nghiệm sức mạnh của nhân dân có thể khắc phục tất cả mọi khó khăn, chiến thắng mọi kẻ địch trong chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ còn nguyên giá trị với mọi thời kỳ của cách mạng. Trong sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay càng đòi hỏi Đảng ta vận dụng một cách sáng tạo bài học đó trong điều kiện mới cũng đầy khó khăn, thách thức.
ĐẶNG ĐÌNH CHIẾN