Đền Tranh hay còn gọi là đền Quan Lớn Tuần Tranh nằm ở gần bến đò Tranh Tổng Bất Bế, huyện Vĩnh Lại thời Lê và Nguyễn, nay thuộc xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang.
Người dân khắp nơi về đền Tranh để chiêm bái một cơ sở tâm linh linh thiêng dịp đầu xuân Đinh Dậu 2017
Lễ hội đền Tranh có hai kỳ chính vào tháng 2 và tháng 8 âm lịch, trong đó tháng hai là kỳ lễ hội chính được diễn ra từ ngày 10 đến hết ngày 20-2 âm lịch. Lễ hội nhằm tưởng nhớ tới những lễ trận thời xưa với chiến tích của Lê Hoàn phá Tống trên sông Tranh (tức sông Luộc ngày nay) vào thế kỷ thứ X. Theo tín ngưỡng dân gian, đền Tranh thờ vị thuỷ thần, con trai thứ năm của vua Cha Bát Hải Động Đình. Quan Lớn Đệ Ngũ Tuần Tranh cũng lập được nhiều công lao to lớn nên được sắc phong công hầu. Truyền thuyết kể rằng, nơi quê nhà ông có cảm tình với một người thiếu nữ xinh đẹp, người thiếu nữ ấy vốn là vợ lẽ của quan huyện ở đó, nhưng vốn không hạnh phúc với cảnh “chồng chung”, nàng cũng đáp lại tình cảm của ông mà không hề nói cho ông biết là nàng đã có chồng. Vậy nên Quan Lớn Tuần Tranh vẫn đinh ninh đó là một tình cảm đẹp, hẹn ngày đưa nàng về làm vợ. Đến khi viên quan huyện kia biết chuyện, vu oan cho ông đã quyến rũ vợ mình. Quan Lớn Tuần Tranh bỗng nhiên mắc hàm oan, bị đem đày lên chốn Kì Cùng, Lạng Sơn.
Người dân thắp nhang cầu xin một năm gặp nhiều may mắn, an lành vào dịp đầu xuân
Tại đây, ông đã tự sát mong rửa oan, chứng tỏ mình vô tội, ông hoá xuống dòng sông Kì Cùng. Về lại nơi quê nhà, ông hiện thành đôi bạch xà, thử lòng ông bà nông lão, sau đó được ông bà nông dân nuôi nấng như thể con mình. Nhưng khi quan phủ biết chuyện ông bà nông lão tậu gà để nuôi đôi bạch xà, liền bắt ông bà phải lên cửa công chịu tội và giết chết đôi rắn kia đi. Hai ông bà thương xót, xin thả rắn xuống dòng sông Tranh, lạ thay khi vừa thả đôi bạch xà xuống thì chỗ đó tạo thành dòng xoáy dữ dội. Ông có công giúp dân những khi có việc phải qua sông, phù trợ làm ăn, buôn bán phát đạt, vị thần này được tôn là Quan Đệ Ngũ Tranh Giang Đại Vương Hoàng Hợp Tôn Thần và được người dân tôn kính thờ cúng hàng năm.
Một trò chơi dân gian trong khuôn khổ lễ hội diễn ra tại đền Tranh huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương
Ngoài việc chiêm bái cơ sở tâm linh, nơi đây dần trở thành một điểm hành hương mỗi dịp đầu xuân của nhiều người dân
Lễ hội đền Tranh là một trong những lễ hội lớn nhất tại Hải Dương, có sức hút du khách thập phương về chiêm bái. Trong khuôn khổ của lễ hội cũng diễn ra nhiều hoạt động như, hát văn (một loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền), đồng thời là hình thức lễ nhạc trong nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng dân gian. Nhiều hoạt động khác như, các trò chơi dân gian của phần hội cũng được khôi phục. Các nghi thức lễ rước bộ và nghi thức tế mẫu (nghi lễ tế cung đình) cũng được diễn ra trang trọng bên cạnh như trò chơi dân gian đặc sắc.
Theo Kinhtenongthon