Chọn nghề thời 4.0

Thay đổi tư duy

Cùng con tham dự Diễn đàn “Đánh thức ước mơ trong bạn" tại Trường THCS Sao Đỏ và tư vấn hướng nghiệp cho học sinh Trường THPT Trần Phú (Chí Linh, Hải Dương), anh Nguyễn Văn Nhật ở phường Sao Đỏ lo lắng khi những nghề nghiệp mà gia đình anh định hướng cho con không giống với những gì diễn giả Lê Anh Tuấn, Giám đốc Tổ chức Giáo dục hướng nghiệp và Phát triển tài năng Đông Nam Á đưa ra. Anh Nhật cho biết: “Thời chúng tôi đi học, định hướng nghề nghiệp còn khá xa lạ, không được tham gia các buổi hướng nghiệp như thế này. Gia đình thường muốn con cái theo nghề mà người thân đã làm để dễ xin việc cũng như truyền nghề. Còn bây giờ thì khác, các con được định hướng nghề nghiệp ngay từ khi còn học THCS và biết chọn nghề phù hợp nhu cầu của xã hội… Sau buổi tư vấn tuyển sinh này chắc gia đình tôi và con sẽ cân nhắc kỹ hơn trước khi đăng ký dự thi đại học hay học trường nghề”.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ khiến cơ cấu ngành nghề trong tương lai có sự thay đổi lớn.

Theo ông Vũ Trung Hiếu, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Hải Dương những thay đổi của thị trường lao động thời gian qua tại Hải Dương đã bắt nhịp bối cảnh vận động không ngừng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Việc chọn nghề của học sinh cũng có sự dịch chuyển rõ ràng từ các ngành nghề truyền thống sang ngành nghề liên quan đến công nghệ, kỹ thuật số, tự động hóa, cơ điện tử và dữ liệu lớn. Đây là những ngành nghề dự báo nhu có cầu nhân lực cao trong những năm tới. “Xác định rõ những xu hướng chuyển dịch này, nhà trường tập trung phát triển một số ngành nghề phù hợp thời cuộc như điện tử, công nghệ thông tin. Trường cũng đầu tư công nghệ, trang thiết bị thực hành hiện đại gắn nhu cầu của doanh nghiệp và xu hướng chọn nghề của người học”, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề Hải Dương cho hay.

Chuyên gia tư vấn Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp và Bồi dưỡng kỹ năng sống, giá trị số TP Hồ Chí Minh, trong một buổi tư vấn tuyển sinh mới đây tại Hải Dương chia sẻ, các ngành nghề và lĩnh vực nổi bật liên quan mật thiết tới cuộc cách mạng 4.0 có thể kể đến là trí tuệ nhân tạo (AI), robot, dữ liệu lớn (big data), điện toán đám mây, blockchain… Nhân lực trong các lĩnh vực này sẽ luôn thiếu trong ít nhất vài thập kỷ tới tại Việt Nam. Sự thay đổi về ngành, nghề “hot” sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tư duy chọn nghề của chính các em học sinh và chương trình đào tạo của các trường.

Tư duy chọn nghề của học sinh cũng như nhiều phụ huynh Hải Dương gần đây có nhiều thay đổi. Học sinh mạnh dạn tự tìm hiểu qua nhiều kênh thông tin trên mạng xã hội, chủ động liên hệ với trường để hiểu rõ ngành nghề mình chọn. Nhiều gia đình còn mạnh dạn đăng ký cho con em mình tham quan, tìm hiểu về nghề dự định học và làm tại các cơ quan hay doanh nghiệp để giúp con đưa ra quyết định chọn nghề sáng suốt cho tương lai.

Bắt kịp xu hướng

Tại các xưởng sản xuất của Công ty TNHH Thức ăn chăn nuôi Hoa Kỳ (Bình Giang, Hải Dương), những "công nhân robot” xuất hiện ngày càng nhiều. Theo Tổng Giám đốc công ty Hà Văn Minh, lao động phổ thông, tay nghề thấp dễ mất việc vì dây chuyền và máy móc hiện đại. Hiện nay, dây chuyền chuyển cám từ các điểm kho ra đến xe tải để đưa đến các đại lý hay cơ sở chăn nuôi gần như không cần lao động. Nhà máy tự động hóa ngày càng nhiều thì xu hướng chọn nghề cũng phải phù hợp. Chẳng hạn như hiện nay, doanh nghiệp đang rất thiếu những lao động có khả năng vận hành chính những robot, dây chuyền sản xuất hiện đại như vậy.

"Công việc nào đó của chúng ta hôm nay có rất nhiều người làm, sau này có thể sẽ không ai làm nữa, sẽ có AI làm hộ. Chúng ta có nên lo lắng hay không?", Giáo sư Ngô Bảo Châu đã từng đặt câu hỏi như vậy khi tham dự sự kiện về Fintech, AI, Blockchain, Cloud tại Hải Dương sáng tháng 8/2023.

Thực tế này đã đặt ra cho ngươi lao động, nhất là các em học sinh Hải Dương ngay thời điểm này cần sáng suốt lựa chọn ngành nghề phù hợp nhu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Em Hoàng Văn Nam, học sinh Trường THPT Thanh Hà (Thanh Hà, Hải Dương) nêu dự định: “Em sẽ chọn học nghề điện tự động hóa. Vì tương lai, các nhà máy sẽ có nhiều dây chuyền tự động, hiện đại, thậm chí các robot có thể thay thế lao động tại nhiều vị trí sản xuất. Nếu em thạo điện tự động sẽ làm chủ được những robot đó nên dễ xin việc hơn là học ngành có nguy cơ bị thay thế bởi chính những cỗ máy thông minh”.

Để giúp học sinh, sinh viên có lựa chọn nghề nghiệp phù hợp xu hướng phát triển của thị trường lao động, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội sẽ phối hợp các địa phương, nhiều trường học trong tỉnh tổ chức các buổi hướng nghiệp cho học sinh tại các TP Hải Dương, TP Chí Linh và huyện Gia Lộc ngay trong tháng 4. Tại các buổi hướng nghiệp này có sự tham gia của các giảng viên giàu kinh nghiệm, chủ các doanh nghiệp và những lao động của các nhà máy. Thông qua đối thoại, những thắc mắc của học sinh về nghề nghiệp cũng sẽ được giải đáp. Cách làm này giúp học sinh Hải Dương có những lựa chọn đúng đắn, phù hợp xu hướng nghề nghiệp của thời 4.0.