Băn khoăn chất lượng mứt Tết thủ công

Nhiều người sơ chế mứt ngay trên vỉa hè, bất chấp những bụi bẩn từ lòng đường, hè phố

Những lời quảng cáo có... cánh

Dạo qua một số tuyến đường của TP Hải Dương, không khó để bắt gặp những cửa hàng bán mứt làm thủ công với nhiều màu sắc khá bắt mắt. Mứt của những cửa hàng này rất đa dạng từ những loại truyền thống như mứt dừa, mứt bí, mứt cà rốt cho đến những loại khá mới lạ như mứt kiwi... Một số người sau khi rửa, sơ chế nguyên liệu thì đổ luôn nước ngâm, rửa nguyên liệu ra đường. Thậm chí nhiều người còn sao mứt ngay trên vỉa hè, bất chấp bụi bẩn từ lòng đường, hè phố có thể theo gió hòa vào.

Trong vai khách hàng, chúng tôi tìm đến cửa hàng bán mứt Tết thủ công của bà Nguyễn Thu H. ở phường Trần Phú (TP Hải Dương). Theo lời bà H., bà đã bán mứt làm thủ công được khoảng 7 năm. Năm nay, dự kiến bà bán ra thị trường 2-3 tạ mứt. Khi chúng tôi tỏ ý băn khoăn về chất lượng của những loại mứt Tết làm thủ công, bà H. khẳng định các nguyên liệu bà sử dụng để làm mứt đều sạch sẽ, không dùng chất tẩy trắng, phẩm màu hóa học hay chất bảo quản. Về hạn sử dụng, bà H. cho biết mứt làm thủ công thường dùng được trong vòng 2 tháng kể từ ngày sản xuất. Nhưng trong những gói mứt được đóng gói lại không hề có những thông tin cơ bản này.

Không chỉ được bày bán trên nhiều tuyến đường, dãy phố mà các loại mứt Tết còn được rao bán trên mạng xã hội. Không ít người tranh thủ làm mứt bán để kiếm thêm thu nhập. Những lời chào mời có điểm chung là: bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (ATVSTP), không sử dụng đường hóa học hay phẩm màu. Người bán hàng đều nhấn mạnh màu sắc của các loại mứt được lựa chọn từ các nguyên liệu tự nhiên, an toàn cho sức khỏe. Ví dụ như màu xanh được lấy từ lá nếp, màu đỏ từ củ dền, lá cẩm, màu nâu từ cà phê... Các loại mứt này thường được chào bán với giá từ 100.000-200.000 đồng/kg tùy loại.

Chọn kỹ

Dù bày bán tại cửa hàng hay bán online thì đa số người bán hàng thường không đưa ra thông tin về tên các loại mứt, thành phần, ngày sản xuất hay hạn sử dụng. Nguyên liệu sạch sẽ, vệ sinh cũng chỉ được quảng cáo miệng. Người tiêu dùng vì thế còn không ít băn khoăn, lo lắng. Chị Phạm Thị Hương ở phường Cẩm Thượng (TP Hải Dương) cho biết nhiều người lựa chọn các sản phẩm mứt làm thủ công do người quen bán vì nghĩ quen thì có thể tin tưởng. Nếu như họ làm với số lượng nhỏ thì còn có thể yên tâm, nhưng khi đã làm với số lượng lớn hơn thì khó có thể bảo đảm ATVSTP, nhất là vì lợi nhuận, người bán hàng có thể trà trộn những loại mứt không phải tự làm thủ công vào bán cùng. Trong khi đó người sản xuất, bán hàng nói như thế nào thì người tiêu dùng chỉ biết vậy chứ không có cách nào kiểm chứng thực hư. "Do có con nhỏ, lo ngại ảnh hưởng tới sức khỏe của con nên tôi không mua những loại mứt này. Nếu tranh thủ được thời gian thì tôi sẽ tự tay làm mứt Tết, như vậy mới có thể yên tâm được", chị Hương cho biết.

Những lo ngại của chị Hương hoàn toàn có cơ sở và cũng là nỗi băn khoăn, lo lắng của nhiều người. Vì trên thực tế mứt Tết làm thủ công có giá không hề rẻ, dao động từ 100.000-120.000 đồng/kg tùy loại, cao hơn 20-30% so với mứt sản xuất đại trà. Nếu người bán hàng chỉ chạy theo lợi nhuận, phớt lờ sức khỏe của người tiêu dùng thì rất khó bảo đảm ATVSTP.

Theo bà Dương Thị Hằng Nga, Phó Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh thì việc quản lý những cơ sở chế biến mứt này gặp nhiều khó khăn. Theo Luật An toàn thực phẩm, thực phẩm đã qua chế biến, bao gói sẵn phải đăng ký bản công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường. Những người làm mứt Tết thủ công thường theo thời vụ nên đa phần chưa được tập huấn hay cấp giấy xác nhận kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm. Thông thường, Chi cục ATVSTP tỉnh chỉ tiến hành thanh tra, kiểm tra những cơ sở sản xuất quy mô lớn, còn quản lý các cơ sở nhỏ lẻ thuộc về trách nhiệm của xã, phường, thị trấn. Nhưng lực lượng thanh tra, kiểm tra về an toàn thực phẩm ở cơ sở còn mỏng. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dụng cụ phục vụ công tác kiểm tra, quản lý chất lượng an toàn thực phẩm còn thiếu... Bà Nga khuyến cáo hơn ai hết người tiêu dùng phải tự nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe của mình và người thân trong gia đình. Chỉ nên mua mứt có ghi rõ thông tin về nơi sản xuất, ngày sản xuất, hạn sử dụng...

HOÀNG QUÂN