Việt Nam “về đích” năm 2012 với kỳ tích xuất siêu

Chế biến tôm xuất khẩu tại Hậu Giang. (Ảnh: Huy Hùng/TTXVN)

Với kỳ tích lần đầu tiên xuất siêu 284 triệu USD sau 20 năm và lạm phát cả nămđược kiểm soát thấp hơn chỉ tiêu của Quốc hội đề ra, kinh tế Việt Nam đã vượtqua rất nhiều gian khó để “về đích” 2012.

Đó là hoàn thành mục tiêu cao nhất ổnđịnh kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đồng thời vẫn có mức tăng trưởng đángghi nhận.

Tuy nhiên, những “kỳ tích” này cũng đặt ra thách thức lớn cho công tácđiều hành vĩ mô của năm 2013.

“Về đích” trên cả kỳ vọng

Tại buổi họp báo công bố số liệu kinh tế-xã hội năm 2012, Tổng Cục trưởngTổng cục Thống kê Đỗ Thức khẳng định mặc dù trong 3 quý đầu năm khó khăn tháchthức là rất lớn khi tồn kho tăng cao, lãi suất vay vốn ngân hàng tăng chóng mặtkhiến sản xuất trong nước bị đình trệ nhưng với sự “chung tay” của Chính phủ vàcác bộ ngành quyết liệt triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn kịp thời vàkhá hiệu quả, “con thuyền” kinh tế 2012 đã “neo được bến” an toàn khi lạm phátcả năm chỉ ở mức 6,81%, thấp hơn cả chỉ tiêu của Quốc hội giao, góp phần quantrọng vào việc thực hiện mục tiêu cao nhất là ổn định kinh tế vĩ mô.

Đặc biệt, vượt lên sự cạnh tranh khốc liệt của các nước trong khu vực, sảnphẩm hàng hóa của Việt Nam vẫn giành được chỗ đứng đáng nể trên thị trường quốctế khi kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt mức 114,6 tỷ USD, tăng 18,3% so với năm2011 và đóng góp tới 30% vào tăng trưởng GDP chung của cả nước.

Cùng chung quan điểm này, Vụ trưởng Vụ Thương mại và dịch vụ, Tổng cục Thốngkê, bà Lê Thị Minh Thủy nhấn mạnh thành tích xuất khẩu đúng là “điểm sáng” nhấttrong bức tranh kinh tế năm 2012. Theo bà Thủy, quý I/2009, Việt Nam cũng xuấtsiêu gần 1,4 tỷ USD nhưng đó là xuất siêu vàng.

Còn năm nay, xuất siêu ở 3 quý là nhờ xuất siêu hàng hóa; trong đó, đóng góplớn nhất vào kim ngạch chung là nhờ xuất khẩu được gần 13 tỷ USD sản phẩm điệnthoại-linh kiện các loại (tăng gần gấp đôi) và 8 tỷ USD sản phẩm máy tính-linhkiện điện tử (tăng gần 70%).

Với nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là nông sản, mặc dù yếu tố giáxuất khẩu bị sụt giảm; trong đó gạo giảm 11%, cao su giảm 29%... nhưng sự tăngvề lượng xuất khẩu, nhất là xuất khẩu gạo lần đầu tiên lập kỷ lục 8 triệu tấn đãgóp phần bù đắp rất lớn vào kim ngạch xuất khẩu.

Việt Nam chỉ nhập siêu 160 triệu USD trong quý 2, còn lại các quý đều xuấtsiêu. Đây là tín hiệu tốt, đóng góp tốt cho tăng trưởng GDP, ổn định tỷ giá,đồng thời tăng thanh khoản đáng kể về ngoại tệ cho ngân hàng, bà Thủy khẳngđịnh.

Năm 2012, mặc dù chỉ tiêu về tăng trưởng GDP cả năm chỉ đạt 5,03%, thấp hơnmục tiêu đề ra nhưng nếu xét trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước cónhiều diễn biến bất thường, đầu tư công sụt giảm mạnh thì kết quả này đã là nỗlực rất lớn của Chính phủ, các bộ ngành và cộng đồng doanh nghiệp, ông Thứckhẳng định.

Nhưng chưa thể “vội mừng”

Với đặc thù là nước đang phát triển và ngành sản xuất công nghiệphiện vẫn chủ yếu là gia công lắp ráp nên nhập khẩu của Việt Nam thờigian qua chủ yếu là nguyên nhiên liệu đầu vào để đáp ứng tới 80% nhu cầuphục vụ sản xuất.

Vì vậy, việc kim ngạch nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào của khốidoanh nghiệp trong nước năm 2012 giảm tới 6,7% trong khi nhập khẩu của khốidoanh nghiệp FDI lại tăng tới 23,5% cho thấy sản xuất trong nước vẫn hếtsức khó khăn, ông Đỗ Thức nhắc lại những cảnh báo đã đưa ra vào cuối năm 2011khi cán cân xuất khẩu “đuổi sát nút” nhập khẩu.

Theo ông Thức, xét về cơ cấu hàng xuất khẩu, khối doanh nghiệp FDI chủ yếunhập khẩu máy móc linh kiện về gia công lắp ráp nên hiệu quả mang lại cho nềnkinh tế chủ yếu ở góc độ giải quyết công ăn việc làm cho lao động, còn đóng gópthực chất về giá trị là không lớn.

Vì vậy, điểm sáng xuất khẩu năm 2012 cũng đặt ra những vấn đề cần khắc phụccho năm 2013, nhất là trong việc tiếp tục cần tăng cường đầu tư cho lĩnh vựccông nghiệp chế biến chế tạo để hạn chế dần sự lệ thuộc vào nhập khẩu nguyên vậtliệu cho sản xuất cũng như xuất thô sản phẩm.

Cùng chung quan điểm này, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương, Chủ tịch Hiệp hộiCà phê-Ca cao Việt Nam, ông Lương Văn Tự cho biết kim ngạch xuất khẩu cà phê năm2012 của Việt Nam đã lên tới 3 tỷ USD, cao hơn nhiều so với năm 2011 nhưng kimngạch này hoàn toàn có thể tăng lên 6 tỷ USD trong những năm tới nếu Việt Namtập trung đầu tư vào chế biến sâu, thay vì chỉ chủ yếu xuất thô như hiện nay.

Cẩn trọng “bẫy hai tăng, một giảm”

Lạm phát 2012 thấp hơn chỉ tiêu Quốc hội giao nhưng lại diễn biến khác thườngso với các năm cả về tốc độ tăng theo thời gian, cơ cấu nhóm hàng. Điều đáng nóilà chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng cao bất thường vào tháng 9 khi cả hai nhómy tế và giáo dục được cho phép điều chỉnh đồng thời.

Việc điều chỉnh giá điện, giá xăng hay giá dịch vụ y tế, giáo dục theo tínhiệu thị trường là cần thiết để nền kinh tế phát triển lành mạnh, thực chất,nhất là khi Việt Nam đã hội nhập rất sâu vào kinh tế thế giới.

Tuy nhiên, việc điều hành phải linh hoạt, nhịp nhàng, tránh sự “giật cục” đểkhông mắc lại những sơ suất như hồi tháng 9, ông Thức cảnh báo.

Theo Tổng cục thống kê, năm 2012, nếu loại trừ yếu tố tăng giá của nhóm giáodục và y tế thì bản chất CPI cả năm chỉ tăng trên 3%.

Cũng chỉ ra những thách thức cho điều hành vĩ mô năm 2013, Vụ phó Vụ giá,Tổng cục Thống kê Ngô Ánh Dương cho rằng năm 2013, khoảng trên 30 tỉnh, thành sẽđiều chỉnh giá giường bệnh nên đây sẽ là nhân tố đóng góp lớn vào tăng CPI.

Ngoài ra, theo lộ trình điều chỉnh giá một số mặt hàng thiết yếu như điện,gas, xăng dầu, than theo giá thị trường để giảm bớt gánh nặng ngân sách, côngtác điều hành vĩ mô càng cần phải linh hoạt, cẩn trọng hơn bao giờ hết để tránhbẫy “hai tăng, một giảm” như những gì nền kinh tế đã trải qua từ năm 2009 chuyểnsang năm 2010.

Vụ trưởng Vụ Tài khoản quốc gia, Tổng cục Thống kê Hà Quang Tuyến cũng cảnhbáo Ngân hàng Nhà nước dự kiến sẽ bơm tiền ra “cứu” doanh nghiệp nhưng để việc“bơm tiền” này không tác động bất lợi lên mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2013,công tác giám sát, hậu kiểm cần phải được tăng cường cao độ để đảm bảo tiền nhànước “chảy” vào đúng nơi cần đến và vào đúng thời điểm cần thiết.

Đồng tình với quan điểm này, ông Thức cũng cho rằng việc tái cơ cấu doanhnghiệp cần đẩy mạnh và quyết liệt hơn theo nghĩa tiền nhà nước chỉ nên tập trungđầu tư cho các doanh nghiệp làm ăn hiệu quả, mang lại đóng góp thực sự cho nềnkinh tế, còn doanh nghiệp làm ăn yếu kém thì cũng không cần thiết phải cố níugiữ.

Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, năm 2013, lạm phát sẽ có thể kiểm soátở mức 8% nếu như công tác điều hành và dự báo linh hoạt, sát thực hơn.

Ngoài ra, với tình hình kinh tế thế giới vẫn được dự báo kém lạc quan, đầu tưcông của Việt Nam lại không thể tăng “một sớm một chiều” trong khi tăng trưởngGDP năm 2011 chỉ là 5,89% và năm 2012 này là 5,03% thì việc đạt mục tiêu tăngtrưởng quanh mức 7% cho cả giai đoạn 5 năm (2011-2015) sẽ rất “chông gai” nếunhư không có những giải pháp đột phá thực sự, ông Thức nhấn mạnh.

Nguyễn Kim Anh(TTXVN)