Vì sao Tổng thống Putin thả Khodorkovski?

Tổng thống Nga Vladimir Putin (Vla-đi-mia Pu-tin) đã ký sắc lệnh ân xá cho ông Mikhail Khodorkovski (Mi-kha-in Khô-đô-cốp-xki) 8 tháng trước thời hạn của bản án 10 năm tù với tội danh biển thủ dành cho trùm tỷ phú dầu mỏ này. Hiện có nhiều luồng dư luận về hành động này.

Động thái bất ngờ

Quyết định thả tỷ phú Khodorkovski của Tổng thống Putin là một điều bất ngờ vì trước đó không lâu, ngày 6-12, Thủ tướng Nga Dimitry Medvedev (Đi-mi-tri Mét-vê-đép) phát biểu bác bỏ khả năng thả trùm tỷ phú này.

Theo tuyên bố từ điện Kremlin (Crem-li), sắc lệnh ân xá của Tổng thống Putin là hành động theo nguyên tắc nhân đạo sau khi nhận đơn của Khodorkovsky xin khoan hồng để được gặp mẹ. Trong lời tuyên bố được các luật sư và người ủng hộ đưa lên website, Khodorkovsky nói rằng việc ông này viết đơn xin khoan hồng không có nghĩa là đã thừa nhận tội trạng. Theo AFP, nhà cựu tỷ phú khẳng định ông đề nghị được ân xá “vì lý do gia đình”, nhưng không thừa nhận bất cứ tội lỗi nào.

Khodorkovsky bị bắt năm 2003 khi đang làm Chủ tịch Công ty Dầu mỏ Yukos và là người giàu nhất nước Nga với tài sản hàng chục tỷ USD. Ông đã tài trợ cho các phe phái đối lập trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Putin và được coi như cũng có tham vọng chính trị cá nhân. Công ty Yukos phải trả thuế 28 triệu USD và bị phát mãi, một phần lớn về tay Công ty Dầu mỏ quốc doanh Rosnef.

Khodorkovsky được phóng thích chưa đầy 24 giờ sau khi Tổng thống Putin tuyên bố có thể ân xá cho tù nhân nổi tiếng nhất nước Nga. Tuyên bố bất ngờ này làm dư luận và các luật sư của Khodorkovsky đều ngạc nhiên. Tổng thống Putin có quyết định này ngay sau việc ân xá hai nữ thành viên ban nhạc Pussy Riot và thủy thủ đoàn 30 người trên chiếc tàu của nhóm bảo vệ môi trường Greenpeace chống đối ngăn cản việc khai thác dầu khí gần Bắc Băng Dương của Nga.

Nhiều nguyên nhân

Theo nhận định của một số quan sát viên quốc tế, hành động trên của ông Putin là muốn làm dịu những chỉ trích quốc tế về nhân quyền ở Nga vào lúc Thế vận hội mùa đông sắp tổ chức tại Sochi đầu tháng 2-2014. Trước một sự kiện thể thao quan trọng được cả thế giới đón chờ như vậy thì những tin tức mang tính nhân đạo của chính phủ Nga chắc chắn sẽ rất được chú ý. Theo giới quan sát, việc ân xá cho Khodorkovski là sự mở đầu cho một chương trình rất quan trọng, rất dài trên khắp thế giới, để xây dựng hình ảnh nước Nga thể thao, thân thiện, tôn trọng quyền con người. Mặt khác, hành động này cũng chứng tỏ Tổng thống Putin hiện nay đã nắm vững quyền lực và tin tưởng Khodorkovsky không còn là mối đe dọa chính trị đáng kể nữa.

Trong vụ thả Khodorkoski trước thời hạn còn một khúc mắc nữa mà giới chuyên gia đang thảo luận, đó là vì sao tỷ phú này lại viết thư xin được ân xá, trong khi đây là điều mà ông này đã từ chối trong cả chục năm nay. Trong suốt 10 năm qua, Khodorkoski đã không xin ân xá vì ông cho rằng không có tội. Thế nhưng, suốt từ đầu năm 2013, trên báo chí Nga lại xuất hiện những thông tin cho thấy tư pháp Nga đang chuẩn bị các hồ sơ để tiếp tục xem xét lại vụ án của Khodorkovski lần thứ ba. Và lần này ông sẽ bị cáo buộc liên quan đến một số tiền rất lớn 10 tỷ USD bị biển thủ. Và nếu bị kết tội, thì thời gian ông Khodorkovski bị ngồi tù sẽ còn kéo dài.

Theo báo Nga Kommersant, mật vụ Nga đã vào tận nhà giam để thuyết phục tỷ phú viết đơn xin ân xá với lời cảnh báo là ông có thể tiếp tục ngồi tù, không được thả khi hết hạn vào tháng 8-2014 mà đối mặt với một bản án mới. Thêm nữa, có tin cho rằng mẹ của tỷ phú này đang ốm, sức khỏe không được tốt. Chính vì thông tin này, Khodorkovski quyết định viết thư xin ân xá. Bằng chứng là ngay sau khi ra khỏi nhà tù IK-17 ở ngôi làng hẻo lánh Segheza miền Bắc nước Nga, cách Moscow (Mát-xcơ-va) hơn 1.300km, Khodorkovsky đã lên máy bay đi Đức để gặp bà mẹ đang ốm nặng.

Tuy nhiên, theo một số nhà phân tích, Đức đóng vai trò quan trọng trong vụ việc này. Thủ tướng Đức Angela Merkel (An-giê-la Méc-ken) đã hoan nghênh vai trò "sau hậu trường" của cựu Ngoại trưởng Đức Genscher (Ghét-xchơ ) trong việc giúp người từng là tỷ phú giàu nhất nước Nga được trả tự do. Phát ngôn viên của bà Merkel, ông Seibert (Xây-bớt) nêu rõ: "Chính phủ Đức hoan nghênh các nỗ lực của cựu bộ trưởng liên bang Genscher, người đã làm việc cật lực sau hậu trường về vụ việc này. Ông đã làm việc thành công với các khả năng cho một giải pháp bằng trách nhiệm to lớn cùng sự ủng hộ của thủ tướng và bộ ngoại giao". Thủ tướng Đức cũng cho biết bà "hạnh phúc" sau khi ông Khodorkovsky được thả và tới Berlin.

Thủ tướng Merkel là nhà lãnh đạo duy nhất từ Liên minh châu Âu (EU) đã lên tiếng về quyết định trả tự do cho ông Khodorkovsky của Nga, khi mà các nước khác tránh né bình luận trong bối cảnh căng thẳng với Moscow liên quan đến cuộc khủng hoảng chính trị ở Ukraine (U-crai-na).

PHƯƠNG LINH(tổng hợp)