Mặc dù tỉnh đã có nhiều cơ chế hỗ trợ, các địa phương tự nguyện đăng ký hoàn thành xây dựng nông thôn mới nhưng một số xã vẫn không thể về đích đúng hẹn.
Phải đến giữa năm nay, công trình Trường THCS xã Kim Xuyên (Kim Thành) mới hoàn thành, chậm so với kế hoạch 6 tháng
Dang dở hạ tầngTheo thống kê của Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) tỉnh, năm 2015, toàn tỉnh có 46 xã đăng ký hoàn thành NTM. Tuy nhiên, đến cuối năm 2015 chỉ có 31 xã hoàn thành 19 tiêu chí, được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM. Các xã chưa về đích chủ yếu do chưa hoàn thành các tiêu chí về cơ sở hạ tầng như trường học, cơ sở vật chất văn hóa, môi trường, y tế...
Tháng 12-2015, khi đoàn kiểm tra của tỉnh tiến hành đánh giá các tiêu chí xây dựng NTM, tại xã Quyết Thắng (Thanh Hà), cơ sở hạ tầng vẫn còn ngổn ngang, một số công trình không đáp ứng được yêu cầu. Cụ thể, Trạm Y tế xã đạt chuẩn từ năm 2003 nhưng cơ sở vật chất đã xuống cấp nghiêm trọng, không đáp ứng được yêu cầu khám, chữa bệnh cho nhân dân. Cả trạm mới có 7 phòng chức năng, thiếu 5 phòng theo quy định. Cán bộ của trạm đã phải ngăn đôi phòng để vừa có chỗ khám bệnh, vừa có phòng tiêm chủng. Đa số các phòng nhỏ hẹp, tường đã bị bong tróc loang lổ. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu UBND xã Quyết Thắng trích ngân sách sửa chữa, nâng cấp trạm y tế. Vừa qua, UBND xã đã trích một phần ngân sách trát lại các bức tường, còn phòng chức năng vẫn chưa khắc phục được.
Tại thời điểm kiểm tra, công trình trường mầm non và sân vận động của xã cũng mới khởi công. Giải thích về nguyên nhân các công trình thực hiện chậm so với kế hoạch, ông Nguyễn Văn Tiến, Chủ tịch UBND xã Quyết Thắng cho biết: "Đến tháng 9-2015, xã nhận được kinh phí hỗ trợ của UBND tỉnh. Lúc đó, xã cũng mới cân đối được kinh phí của địa phương và lập dự toán các công trình. Sau đó, chờ cấp có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt. Do địa điểm xây dựng trường mầm non trên nền một cái ao nên giá trị san lấp lớn. Kinh phí huyện Thanh Hà phân bổ cho địa phương chỉ có 6,1 tỷ đồng cho trường mầm non và 1,9 tỷ đồng cho sân vận động, không có kinh phí cho Trạm Y tế xã nên xã không có kinh phí tu sửa công trình này".
Tại xã Kim Xuyên (Kim Thành), công trình trường mầm non ở thôn Phương Duệ, điểm trường tiểu học ở thôn Quỳnh Khê và công trình nhà 2 tầng 9 phòng học Trường THCS Kim Xuyên cũng mới bắt đầu khởi công. Ông Trần Văn Sơ, Chủ tịch UBND xã Kim Xuyên cho biết: "Ngoài nguyên nhân khách quan do kinh phí hỗ trợ chuyển chậm thì còn có nguyên nhân chủ quan. Đó là do dân số của xã đông nên quy mô xây dựng cơ sở hạ tầng cũng lớn hơn địa phương khác. Trong khi đó kinh phí của địa phương có hạn. Khi chúng tôi khởi công các công trình thì gặp đúng đợt rét đậm, rét hại, sau đó lại nghỉ Tết Nguyên đán nên bị gián đoạn một thời gian. Hiện nay, chúng tôi đang yêu cầu chủ thầu đẩy nhanh tiến độ thi công để có thể hoàn thành vào tháng 6 tới".
Một nguyên nhân khác khiến các xã chưa về đích NTM là việc đánh giá mức độ hoàn thành các công trình cũng được nâng cao hơn. Nếu năm 2014, chỉ cần địa phương khởi công công trình là đã được UBND tỉnh công nhận nhưng năm 2015, các công trình phải cơ bản hoàn thành thì mới được công nhận.
Cần có chế tài xử lýĐể có thêm nhiều xã hoàn thành xây dựng NTM, tỉnh đã có nhiều chủ trương, biện pháp khuyến khích đẩy nhanh tiến độ xây dựng. Trước hết, các xã căn cứ vào điều kiện thực tế, khả năng của mình chủ động đăng ký hoàn thành xây dựng NTM, số lượng đăng ký không hạn chế. Vì vậy, năm 2015 toàn tỉnh đã có 46 xã đăng ký hoàn thành NTM và được UBND tỉnh phê duyệt. Với những xã này tỉnh hỗ trợ trực tiếp mỗi nơi 8 tỷ đồng cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng. Như vậy, những xã đăng ký hoàn thành NTM được hưởng nhiều cơ chế, chính sách ưu đãi hơn những xã không đăng ký.
Tuy nhiên, việc các xã đăng ký về đích NTM nhưng đến cuối năm vẫn không hoàn thành đã gây ra bức xúc đối với không ít địa phương. Theo Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, trước thực trạng trên, lãnh đạo một số xã cho rằng tỉnh nên có chế tài xử lý đối với những xã đã đăng ký nhưng không hoàn thành. Cụ thể như yêu cầu địa phương chưa hoàn thành trả lại số tiền hỗ trợ trước đó. Số tiền trả lại từ những xã này sẽ được hỗ trợ cho những địa phương hoàn thành sớm hoặc có số tiêu chí tăng cao, nhiều khả năng đạt chuẩn NTM trong thời gian tới. Các xã không hoàn thành đúng thời gian đăng ký sẽ không được hỗ trợ kinh phí đón chuẩn NTM. Ngoài ra, cũng không được tham gia vào các chương trình khác có hỗ trợ kinh phí của tỉnh. Các địa phương cần đưa kết quả xây dựng NTM vào bình xét thi đua. Có như vậy mới tránh được tư tưởng tranh thủ "hưởng lợi" từ nguồn vốn của tỉnh và bảo đảm công bằng cho những xã khác đã nỗ lực và có những cách làm sáng tạo để về đích NTM.
Năm 2016, UBND tỉnh tiếp tục có kế hoạch để các xã tự đăng ký việc hoàn thành xây dựng NTM. Trước thực trạng trên, các xã cần đánh giá một cách nghiêm túc mức độ hoàn thành các tiêu chí, kế hoạch chi tiết thực hiện từng tiêu chí, chủ động kinh phí đối ứng. Khi phê duyệt danh sách, UBND tỉnh cần đánh giá chi tiết, cụ thể, lựa chọn những xã thực sự có khả năng hoàn thành để đưa vào danh sách phê duyệt. Bên cạnh đó, tỉnh cần yêu cầu các xã đăng ký "cam kết" bằng văn bản về việc hoàn thành, đồng thời có các chế tài để xử lý nếu không hoàn thành.
PV
