Về với tháng mười, ta về với ruộng đồng mẹ cha vất vả một thời.
Tháng mười gọi những cơn gió heo may trở về, xào xạc trên ngọn cỏ may tím biếc. Đàn chèo bẻo quẩn quanh trên cây xoan, cây gạo gọi nhau tao tác. Hơn hai mươi năm xa quê, ta về lại quê nhà, về với tháng mười lòng chộn rộn, bồi hồi xao xuyến khó tả.
Dẫu có trăm ngàn nỗi âu lo nặng trĩu với cơm áo gạo tiền nhưng khi nhắc tới quê nhà, tới tháng mười lòng ta lại an yên đến lạ. Quê nhà trong ta tháng mười hiện lên thân thương với con đường làng mà dọc hai bên hoa đồng nội nở trắng xóa, chiều chiều trâu bò thong dong đi về với tiếng gõ chân quen thuộc. Một thời ta trẻ dại cùng đám bạn ngất ngưởng trên lưng trâu, miệng ê a khúc đồng dao. Hoàng hôn dần buông bao trùm lên khung cảnh quê tạo nên một bức tranh yên bình, đẹp đẽ. Bóng mẹ hiền đợi chờ trong gian nhà ngói ba gian với khói trắng bay chấp chới cùng bữa cơm quê đầm ấm.
Về với tháng mười, ta về với ruộng đồng mẹ cha vất vả một thời. Ta nhớ bóng dáng cha gầy còm, lặng lẽ đi thăm đồng sáng sớm. Mẹ lội hết bờ ruộng này tới bờ ruộng kia bít từng lỗ cua để ngăn nước thất thoát. Màu bùn nâu nhuộm kín màu áo gụ lấm tấm những giọt mồ hôi mặn chát. Cả một đời cha mẹ lam lũ với ruộng đồng, mong cho con cái thoát khỏi lũy tre làng, có công việc ổn định.
Về lại ruộng đồng, ta gặp lại những người xưa, vừa thân quen lại vừa lạ lẫm. Thân quen vì cái tính hiền hậu, xuề xòa vốn có của người nông dân chân chất. Lạ lẫm là giờ ai cũng già đi trông thấy, gương mặt đã nhuốm màu thời gian khắc nghiệt, khóe mắt chằng chịt những vết chân chim. Ta thật hạnh phúc xiết bao khi bao nhiêu năm xa quê nhưng bà con họ hàng vẫn còn nhớ mà gọi tên, gợi nhớ những kỷ niệm thuở thiếu thời.
Về với tháng mười để được cha sai đi cắt đót về làm chổi, đánh lại dăm ba phên gianh, phên rạ lợp lại chuồng gà. Ta lớn lên được cha truyền những “bí quyết” sinh tồn, tự lực cánh sinh đi lên từ những điều nhỏ nhất. Hai cha con bên nhau với khoảng thời gian ít ỏi cùng làm lụng, tỉ mẩn ghép từng mái gianh, mái rạ. Rồi cùng nhau nhìn thành quả mà lòng hạnh phúc trào dâng. Và từ đây, những đêm tháng mười, đàn gà sẽ thôi liếp chiếp kêu vì gió luồn. Đàn lợn cũng được ngủ ngon giấc hơn khi không sợ mưa rơi nhỏ giọt.
Về với tháng mười để ta được sống lại khoảnh khắc không khí ngày vui của mẹ, cả nhà quây quần dẫu đó chỉ là bữa cơm đơn sơ đạm bạc. Mẹ sinh một ngày vào tháng mười. Cả một đời mẹ lam lũ chưa từng quần là áo lượt, cũng chưa từng được nhận hoa, quà. Mấy chị em về chung vui với mẹ, mua tặng mẹ bó hoa tươi thắm, nấu bữa cơm gia đình rồi cùng nhau ăn uống vui vẻ. Mẹ nhắc nhớ về những ngày xưa rất xưa, thuở tháng mười mấy chị em tóc còn để chỏm, thiếu thốn.
Về với tháng mười để nhắc nhớ người con đi xa hiểu và thương hơn năm tháng nhọc nhằn mẹ cha ta vất vả, những vết chân chim hằn trên khóe mắt đục trắng. Nhắc nhớ ta rằng năm tháng qua đi, tình cảm ấm áp của mẹ cha vẫn còn mãi, mong cho mỗi đứa con khôn lớn, trưởng thành...
ĐÀO THANH TÙNG