Trong thư gửi anh em văn hóa và trí thức Nam Bộ ngày 25-5-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, Tổ quốc phải được thống nhất và độc lập “để cho văn hóa cũng như chính trị và kinh tế, tín ngưỡng, đạo đức đều được phát triển tự do”.
Những bài nói, bài viết của Bác Hồ là cả một bài học quý, một kho kinh nghiệm đối với anh em văn hóa và trí thức Nam Bộ. Bác quan niệm: “Muốn hoàn thành nhiệm vụ được tốt thì chúng ta phải học tập, chúng ta phải trau dồi tư tưởng, trau dồi nghệ thuật, đi sâu vào quần chúng”. Người khẳng định: “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính trừ tà, mà anh em văn hóa và trí thức phải làm cũng như là những chiến sĩ anh dũng trong công cuộc kháng chiến, tranh lại quyền thống nhất và độc lập cho Tổ quốc”. Và đối với Bác, miền Nam - mảnh đất đi trước về sau, kiên cường đánh giặc - cũng luôn là nơi Bác gửi gắm những tình cảm tin cậy và yêu thương nhất.
Ngay từ ngày đầu Nam Bộ kháng chiến, ngày 23-9-1945, giới trí thức Nam Bộ đã nhanh chóng tham gia cuộc kháng chiến vĩ đại đi đầu trong sự nghiệp cách mạng, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo, khi giặc Pháp quay trở lại đánh chiếm Nam Bộ. Nhiều trí thức đã hăng hái đi theo cách mạng, tham gia kháng chiến với một tấm lòng cảm phục Người sâu sắc. Họ đã thực sự bị thuyết phục bởi lòng yêu thương con người, sự hy sinh vô bờ bến của Chủ tịch Hồ Chí Minh vì một mục đích cao cả là "làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành".
Nếu như trong kháng chiến, trí thức Việt Nam nói chung cũng như trí thức Nam Bộ nói riêng đã có những đóng góp to lớn vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, thì trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hôm nay, đội ngũ văn hóa và trí thức Việt Nam đã và đang đem hết tài năng, tâm sức của mình, đi tiên phong trong nhiều lĩnh vực phát triển của đời sống. Tất cả vì mục tiêu chung là đến năm 2020, đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.
HOÀNG YẾN(biên soạn)