TQ - Mỹ: Cuộc chiến thương mại đã bắt đầu

ChuyệnMỹ cáo buộc Trung Quốc dìm tỉ giá đồng Nhân dân tệ (NDT) ở mức thấpkhiến thâm hụt thương mại của Mỹ đối với Bắc Kinh ngày càng phình to racó thể nói là một đề tài "biết rồi khổ lắm nói mãi". Tuy nhiên, nếu nhưtrước đây câu chuyện được chính quyền Mỹ khơi ra đã nhanh chóng chìmvào quên lãng do chưa đúng thời điểm và chưa có sức ép từ Quốc hội,cũng như sự phụ thuộc lẫn nhau giữa hai cường quốc này ngày càng bềnchặt thì nay mọi chuyện đang diễn tiến theo chiều hướng quyết liệt hơn.

Hai ngày sau đơn yêu cầu của130 Hạ nghị sĩ Quốc hội, ngày 16/3, 14 Thượng nghị sĩ Mỹ cũng nêu ravấn đề đồng NDT của Trung Quốc. Như vậy Quốc hội Mỹ đã đạt được sự nhấtchí cao của cả hai đảng để đòi chính quyền Tổng thống Obama phải điềutra làm rõ liệu Bắc Kinh có thao túng hối đoái nhằm xuất khẩu hàng quaMỹ hay không. Nội dung dự thảo luật này yêu cầu Bộ Tài chính Mỹ phảixác định tình trạng ngoại hối có sự lệch lạc cơ bản hay không. Nếu có,Bộ Thương mại Mỹ sau đó sẽ phải đưa ra các biện pháp trừng phạt nhưnâng thuế nhập khẩu để trung hòa cạnh tranh bất hợp pháp bằng tỉ giáhối đoái quá thấp.

Ngày 24/3 tới, Hạ viện Mỹ sẽcó phiên điều trần về vấn đề này và yêu cầu hành pháp phải có quyếtđịnh từ nay đến giữa tháng 4 tới. Trước đó, ngày 11/3, phát biểu tạiHội nghị Xúc tiến xuất khẩu của Ngân hàng Xuất khẩu Mỹ (Eximbank), Tổngthống Obama đã thông báo kế hoạch gia tăng xuất khẩu của nước này trongnăm nay. Đồng thời, ông Obama cũng kêu gọi Trung Quốc nên có một chínhsách ngoại hối "gần với quy luật thị trường hơn".

Phát biểu trên đồng nghĩa vớiviệc hành pháp Mỹ cũng đang chuẩn bị gây sức ép với Bắc Kinh vì tìnhhình kinh tế nước Mỹ hiện nay. Cho nên, rất có thể đề nghị của lập phápMỹ sẽ dễ dàng được thông qua để các chính khách tranh thủ lá phiếu cửtri vào tháng 11 tới. Mỹ hiện bị nhập siêu hơn 800 tỉ USD và nặng nhấtvới Trung Quốc. Tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ đang ở mức rất cao: 9,7%.

Trong bài diễn văn về tìnhhình liên bang hồi đầu năm, Tổng thống Obama thông báo kế hoạch tăngxuất khẩu gấp đôi từ nay cho đến 2015, nhằm tạo thêm 2 triệu việc làm.2010 là năm nước Mỹ có bầu cử nên các nghị sĩ phải chứng tỏ rằng họquan tâm tới việc làm của người dân và quyền lợi doanh nghiệp. Cho nêncả hành pháp và lập pháp Mỹ đều muốn nâng sức cạnh tranh của Mỹ và ngănngừa khả năng cạnh tranh của Trung Quốc bằng hối suất thấp.

Quốc hội Mỹ dưới thời Tổngthống Bush cũng đã từng yêu cầu Bắc Kinh tăng tỉ giá đồng NDT. Từ tháng7/2005 đến đầu năm 2008, Trung Quốc cũng đã có điều chỉnh tỉ giá đồngtiền của mình và tổng cộng lên được 20% so với đồng USD. Nhưng đồng USDlại mất giá và cuộc suy thoái kinh tế thế giới năm 2008 đã khiến BắcKinh neo đồng NDT vào đồng tiền Mỹ với tỉ giá thấp để dùng xuất khẩulàm động lực tăng trưởng. Và nay vấn đề này lại gây khó khăn cho mộtnước Mỹ đang cần đẩy mạnh xuất khẩu và hạn chế nhập siêu.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, với hàng loạt sự kiện trên tại chính trường Mỹ, một cuộc chiến mậu dịch giữa Bắc Kinh và Washingtonlà khó tránh khỏi. Đảng Dân chủ Mỹ vốn có chủ trương bảo hộ mậu dịch dosức ép của các nghiệp đoàn. Hơn nữa, năm nay có bầu cử trong khi đảngnày lại đang bị thất thế, vì vậy tranh chấp mậu dịch đã từng xảy ra hồitháng 9/2009 về vấn đề lốp xe nhập từ Trung Quốc. Tiếp đến, việc tuyênbố xúc tiến xuất khẩu của ông Obama hôm 11/3 đã dẫn đến một cơ chế tậptrung đẩy mạnh xuất khẩu với sự yểm trợ của chính quyền. Như vậy từnay, xuất khẩu sẽ trở thành một mục tiêu nữa của chính trị và ngoạigiao Mỹ.

Hơn nữa, trong chuyến công duvào tuần tới tại châu Á, Tổng thống Obama sẽ đẩy mạnh việc xây dựng mộtkhu vực tự do mậu dịch khu vực Thái Bình Dương để trung hòa Hiệp ướcMậu dịch tự do giữa Trung Quốc và ASEAN. Theo giới quan sát, Bắc Kinhcũng đang lo sợ nếu xuất khẩu không tăng. Và nếu nhân lúc này Mỹ nêu lýdo xuất khẩu để mở ra chiến lược bao vây Trung Quốc với hàng loạt quyếtđịnh gần đây như Mỹ tranh thủ các nước Đông Nam Á và 4 nước trong lưuvực sông Mê Kông hay bán vũ khí cho Đài Loan... thì là điều chẳng hayho chút nào.

Do vậy, kết thúc phiên họpQuốc hội kỳ 3 khóa 11 vừa qua, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo đã nóiđến ý chí sắt thép của Trung Quốc về các vấn đề Tây Tạng, Đài Loan vàcho rằng chính Mỹ mới phải bày tỏ thiện chí thay vì gây mâu thuẫn vềmậu dịch và tỉ giá đồng NDT. Như vậy, theo nhận xét của các nhà quansát, cả Mỹ và Trung Quốc đều bị động lực nội bộ đẩy tới việc phải đốiđầu với nhau. Và trong cuộc chiến này châu Âu đã lên tiếng sát cánh vớiMỹ do khối này cũng muốn thoát khỏi trì trệ và những ảnh hưởng của tỉgiá hối đoái quá thấp của đồng NDT.

Hôm 17/3, IMF đánh giá là giáđồng NDT quá thấp. Còn về phía Liên minh châu Âu, đại diện khối này ởBắc Kinh, ông Serge Abou, ngày 17/3, đã tố cáo thẳng thừng các biệnpháp bảo hộ mậu dịch của Trung Quốc: những thủ tục ngày càng phức tạp,mất rất nhiều thời gian, những quy định ưu đãi đối với tập đoàn trongnước. Trong tình hình này, theo ông Serge Abou, các công ty châu Âu ítcó hy vọng làm ăn được ở Trung Quốc. Đòn tấn công cuối cùng đến từ WB.Định chế này đã khuyên Bắc Kinh nên để thả nổi đồng NDT. Lập trường củaWB có lẽ không làm cho Trung Quốc hài lòng chút nào, nhất là khi ôngphó chủ tịch định chế tài chính lại là một người Hoa.

Tuy nhiên, tất cả những đòntấn công trên không làm Bắc Kinh lo sợ. Với tỷ lệ tăng trưởng kinh tếđược dự báo đạt 9,5% trong năm nay, Thủ tướng Ôn Gia Bảo vừa dạy chongười Mỹ một bài học. Theo ông, cuộc khủng hoảng kinh tế Mỹ trước đâydo chính họ gây ra vì thiếu khả năng quản lý nền kinh tế. Việc kinh tếthế giới và Mỹ thoát khỏi báo động đỏ là nhờ vào Trung Quốc, do mứctăng trưởng cao của nước này trong năm 2009. Thâm hụt thương mại của Mỹhiện nay với Trung Quốc bắt nguồn từ sự toàn cầu hóa: 60% lượng hànghóa Trung Quốc xuất khẩu vào Mỹ là của các công ty nước ngoài có cơxưởng tại Trung Quốc... Thủ tướng Trung Quốc kết luận: sẽ không có lýdo nào để đánh giá lại đồng NDT. Và theo ông việc chỉ tập trung vàođồng NDT sẽ không giúp giải quyết các tranh chấp thương mại.

Cuộc chiến này sẽ đi về đâu?Theo các nhà bình luận, nếu Trung Quốc không tăng giá đồng NDT, Mỹ sẽđơn phương áp các biện pháp trừng phạt với hàng nhập khẩu của TrungQuốc nhưng Bắc Kinh cũng sẽ trả đũa như vụ lốp xe hơi hồi năm ngoái vànhư vậy cả hai bên đều bị thiệt. Còn nếu Mỹ nhờ IMF, WB hay WTO canthiệp thì xem ra giải pháp này rất khó khả thi vì cơ chế của các tổchức này.

Mặt khác, khi lấy lòng cácnghiệp đoàn hòng nhận được sự ủng hộ đối với các chính sách trong nước,ông Obama lại làm mất lòng Bắc Kinh trong khi Mỹ đang cần Trung Quốcgiúp đỡ về những vấn đề như thay đổi khí hậu, thương thuyết về vũ khíhạt nhân với CHDCND Triều Tiên và Iran và vấn đề kinh tế toàn cầu.

(Theo ANTG)