Tồn đọng nhiều vụ việc

Ngôi nhà của Phạm Văn Toán ở phường Ngọc Châu (TP Hải Dương) nhưng quyền sử dụng đất
lại của người khác khiến cơ quan thi hành án dân sự gặp khó

Nguyên nhân khách quan

Bản án sơ thẩm của Tòa án Nhân dân (TAND) tỉnh ngày 29-12-2006, tuyên phạt Phạm Văn Toán (sinh năm 1967, tạm trú ở phường Ngọc Châu, TP Hải Dương) 14 năm 9 tháng tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; buộc Toán phải nộp hơn 19,6 triệu đồng tiền án phí dân sự và hoàn trả hơn 500 triệu đồng cho những người mà Toán từng lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Sau khi bản án có hiệu lực, cơ quan thi hành án xác minh tài sản của Toán, phát hiện Toán có ngôi nhà 3 tầng ở đường Nguyễn Hữu Cầu (phường Ngọc Châu), tuy nhiên quyền sử dụng đất lại đứng tên người khác nên cơ quan thi hành án không thể kê biên để bán đấu giá ngôi nhà trên được.

Ngày 17-5-2004, TAND tỉnh xét xử sơ thẩm vụ án ly hôn giữa anh Nguyễn Đình Chuyển (sinh năm 1972) và vợ là chị Phạm Thị Thu (sinh năm 1976, cùng trú ở 69 đại lộ Hồ Chí Minh, TP Hải Dương). Hội đồng xét xử quyết định tạm giao tài sản cho chị Thu được quyền thuê nhà số 69 đại lộ Hồ Chí Minh (nhà do Nhà nước cho thuê) và chị Thu phải trả cho anh Chuyển hơn 692 triệu đồng. Tòa cũng tuyên anh Chuyển phải chịu án phí hơn 22,3 triệu đồng. Sau khi bản án có hiệu lực, anh Chuyển đã nhận đủ số tiền do chị Thu trả, rồi bỏ khỏi nơi cư trú. Cơ quan thi hành án của tỉnh đã nhiều lần liên lạc với anh Chuyển nhưng không được nên đến nay vẫn không thể thi hành tiền án phí đối với anh Chuyển.

Trên đây chỉ là 2 trong nhiều vụ việc còn tồn đọng do phần thi hành án dân sự (THADS) gặp khó. Theo Cục THADS tỉnh, trong số 6.438 việc phải thi hành trong 6 tháng đầu năm 2014 (gồm cả việc mới thụ lý và việc cũ từ năm 2013 chuyển sang), có hơn 1.500 việc chưa có điều kiện giải quyết, chiếm hơn 23%. Ông Tiêu Thanh Bình, Trưởng Phòng Nghiệp vụ và Tổ chức thi hành án (Cục THADS tỉnh) cho biết, có nhiều vụ việc chưa có điều kiện giải quyết do liên quan đến đối tượng phạm tội về ma túy. Người phải thi hành án về tội này thường đi tù, tài sản hầu như không có. Thêm vào đó, nhiều việc số tiền phải thi hành án quá thấp, trong khi người phải thi hành án có tài sản lớn gấp nhiều lần so với số tiền nghĩa vụ phải thi hành nên cơ quan THADS không thể tổ chức cưỡng chế tài sản của người phải thi hành án để trả án phí được. Mặt khác, một số cấp ủy, chính quyền ở cơ sở, cơ quan liên quan thiếu sự hợp tác với cơ quan THADS trong xác minh, xử lý tài sản dẫn tới nhiều vụ khó có điều kiện thi hành. Một nguyên nhân nữa khiến việc THADS gặp khó chính là nhiều bản án tuyên không rõ ràng nên trong quá trình tổ chức không thực hiện được, cơ quan thi hành án phải kiến nghị với tòa án để xem xét lại bản án. Có những vụ, mặc dù đã có quy định của pháp luật, nhưng các văn bản hướng dẫn chưa cụ thể, như việc thi hành án đối với tài sản là nhà, trong khi quyền sử dụng đất lại không phải của người bị thi hành án, hoặc ngược lại thi hành xử lý đất nhưng tài sản trên đất (nhà) lại không phải của người phải thi hành án. Có trường hợp, người phải thi hành án là chủ các doanh nghiệp nhưng khi cơ quan THADS xác minh để thi hành án thì hầu hết doanh nghiệp đã ngừng hoạt động, giám đốc công ty bỏ trốn, trong khi trụ sở công ty thuê của người khác. Thêm vào đó, các vụ án kinh doanh, thương mại, tài sản bảo đảm THADS hầu hết là tài sản bảo lãnh, thế chấp…nên khó thi hành.  

Phân loại chưa đúng

Từ ngày 16-4 đến 26-4, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) thị xã Chí Linh đã xác minh 35 vụ việc không có điều kiện thi hành do Chi cục Thi hành án thị xã phân loại tại 6 xã, phường trên địa bàn. Qua xác minh, VKSND thị xã xác định 9 việc đương sự (người bị thi hành án) có tài sản, nhà, đất nhưng Chi cục Thi hành án thị xã lại phân loại không có điều kiện thi hành. Điển hình, theo bản án hình sự sơ thẩm số 28 ngày 23-2-2011 của TAND tỉnh thì Đặng Đức Tuấn (ở thôn Thủ Chính, xã Đồng Lạc, Chí Linh) phải thi hành án phí hình sự và dân sự là hơn 5,4 triệu đồng. Qua xác minh thực tế, Tuấn hiện có nhà đất, tài sản ở địa chỉ trên và có điều kiện thi hành. Như vậy, Chi cục Thi hành án thị xã Chí Linh phân loại vụ trên không có điều kiện thi hành là không đúng, vi phạm khoản 6, điều 3, Luật THADS. Trong 6 tháng đầu năm, VKSND 2 cấp trong tỉnh đã xác định được 14 vụ việc cơ quan thi hành án các cấp phân loại án không có điều kiện thi hành không chính xác.

Để công tác thi hành án đạt hiệu quả cao hơn, cũng như góp phần giảm số việc THADS tồn đọng, cơ quan THADS các cấp cần có biện pháp để xử lý dứt điểm những trường hợp chưa có điều kiện thi hành; nghiên cứu đề xuất cơ quan có thẩm quyền rút gọn thủ tục thông báo thi hành án trong trường hợp người phải thi hành án cố tình trốn tránh. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần quy định cụ thể đối với các bên liên quan trong việc phối hợp thi hành các vụ án về dân sự có chế tài xử lý hành vi cản trở của người phải thi hành án và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Trong trường hợp cần thiết cần phải xử lý hình sự tội không chấp hành bản án được quy định trong Bộ luật Hình sự. Cơ quan thi hành án các cấp cần phân loại các vụ việc một cách chính xác để chủ động có biện pháp xử lý dứt điểm các vụ việc...

NGUYỄN MẪN