Tiêu chí hộ nghèo - Bài toán khó

Gia đình ông Phạm Văn Dũng ở thôn Đông Trại, xã Đồng Quang (Gia Lộc) chỉ còn 2 người già,
 không có sức lao động, thu nhập hầu như không có nên chưa biết khi nào thoát khỏi hộ nghèo

Khó thoát khỏi danh sách hộ nghèo

Hai vợ chồng ông Phạm Văn Dũng ở thôn Đông Trại, xã Đồng Quang (Gia Lộc) năm nay đều hơn 80 tuổi. Ông Dũng cho biết: “5 năm nay, vợ chồng tôi trở thành hộ nghèo của xã. Tôi sinh được 6 người con, đã ra ở riêng và đều khó khăn nên không giúp được gì. Do sức khỏe yếu nên chúng tôi không làm được việc gì nặng nhọc, thậm chí ruộng cũng để con cấy, mỗi năm lấy 40 kg thóc. Chúng tôi hiện sống bằng tiền trợ cấp: 180 nghìn đồng/người/tháng của nhà nước và được hưởng giá điện ưu đãi đối với hộ nghèo. Ngoài ra, tôi còn nuôi thêm con gà, con vịt bán để có thêm thu nhập. Tuy nhiên, số tiền thu được cũng chẳng đáng bao nhiêu. Tổng thu nhập của 2 người không quá 500 nghìn đồng/tháng”.

Trước đây, gia đình chị Nguyễn Thị Son ở thôn Vé (xã Đồng Tâm, Ninh Giang) bình thường như bao gia đình khác. Tuy nhiên, năm 2010, sau khi chị phát hiện bị ung thư vú thì kinh tế gia đình trở nên khó khăn và bị liệt vào danh sách hộ nghèo. Chị Son cho biết: “Tôi đã phẫu thuật 2 lần, hằng tháng phải lên Bệnh viện Ung bướu Hà Nội để truyền hóa chất. Mỗi lần như vậy tiêu tốn nhiều tiền. Vừa qua, tôi được Hội Phụ nữ xã Đồng Tâm cho vay 30 triệu đồng từ Quỹ hỗ trợ TYM (thuộc 1 tổ chức phi chính phủ của Thụy Sĩ). Từ số vốn này vợ chồng tôi đã đầu tư làm giá đỗ và kinh doanh dịch vụ phục vụ đám cưới. Số tiền lãi thu được cũng khá, tuy nhiên để dùng cho việc chữa bệnh thì vẫn còn thiếu. Hằng tháng tôi vẫn phải lo vay mượn bên ngoài để có tiền chữa bệnh. Cứ tình trạng này, thì gia đình tôi không biết bao giờ mới thoát được nghèo”

Thực tế khiến địa phương lúng túng

Toàn huyện Gia Lộc hiện còn 5 xã có tỷ lệ nghèo trên 10%, tỷ lệ hộ nghèo của huyện dự kiến hết năm 2013 là 7,83%. Đồng chí Mai Thị Kim, Trưởng phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện cho biết: “Huyện Gia Lộc gặp nhiều khó khăn trong việc giảm nghèo theo đúng chuẩn NTM. Trong 6 xã xây dựng NTM giai đoạn 1, thì hết năm 2013, tỷ lệ hộ nghèo của Quang Minh dự kiến chỉ còn 3,39%, Hồng Hưng 6,23%, Gia Khánh là 6,6%, Hoàng Diệu là 7,58% và Đức Xương 8,47%. Riêng xã Đồng Quang hiện đang có tỷ lệ nghèo cao nhất huyện, là 17,79%. Những năm qua, huyện Gia Lộc đã thực hiện nhiều biện pháp để giảm nghèo như: tín dụng ưu đãi; hỗ trợ về y tế; hỗ trợ con hộ nghèo về giáo dục; trợ cấp khó khăn; hỗ trợ tiền điện; xây nhà ở... Với những giải pháp đó, mỗi năm huyện giảm được khoảng 2% hộ nghèo. Tuy nhiên, với tốc độ giảm nghèo như trên thì đến năm 2015, 3 xã là Đồng Quang, Đức Xương và Hoàng Diệu cũng không thể đạt chuẩn nghèo là 3% được”. Đồng chí Bùi Ngọc Sử, cán bộ lao động, thương binh và xã hội xã Đồng Quang cho biết: “Tỷ lệ hộ nghèo ở xã cao là do những đặc trưng nhất định. Toàn xã  hiện có 388 hộ nghèo, trong đó có đến 85% số hộ nghèo này chỉ còn 2 người già sống với nhau, không có sức lao động, hầu hết là nông dân nên không có lương, thu nhập của họ rất thấp nên không đạt trên mức của người nghèo”.

Gia Lộc là huyện có kinh tế khá mà việc giảm nghèo còn khó khăn như vậy thì việc giảm nghèo ở một số huyện khác còn khó khăn hơn nhiều. Đồng chí Trần Quang Cao, Trưởng phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Ninh Giang cho biết, hiện nay ở một số nơi có tình trạng cả nể trong bình xét, trong khi đó cán bộ lại rà soát không kỹ. Nhất là việc bình xét hộ nghèo để hưởng chính sách ưu đãi về học sinh, sinh viên và thẻ bảo hiểm y tế nên tỷ lệ hộ nghèo ở một số địa phương cao so với thực tế. Năm 2012 tỷ lệ hộ nghèo của toàn huyện là 9,64%, trong đó một số xã có tỷ lệ nghèo rất cao như Vạn Phúc 17,28%, Ninh Hải 16,68%, Đông Xuyên 13,64%... Bên cạnh đó, Ninh Giang là huyện vùng sâu, vùng xa, kinh tế thuần nông nên việc giảm nghèo gặp khó khăn. Đặc trưng của các hộ nghèo ở địa phương là thiếu lao động, gia đình có người bị bệnh hiểm nghèo, bị tâm thần kinh... nên giảm nghèo cho những người này khó. Còn khó khăn nữa là do quy định của Nhà nước. Tiêu chí hộ nghèo theo chuẩn mới được Thủ tướng Chính phủ ban hành tháng 1-2011 quy định: Hộ nghèo ở nông thôn có thu nhập dưới 400 nghìn đồng/người/tháng, hộ nghèo ở thành phố là 500 nghìn đồng /người/tháng. Trong khi đó, các tiêu chí quy định của hộ nghèo khi xây dựng NTM ban hành năm 2009 quy định là: Hộ nghèo ở nông thôn có thu nhập dưới 300 nghìn đồng/người/tháng còn dưới 400 nghìn đồng/người/tháng là hộ nghèo ở thành phố. Vì thế, đây cũng là một trong những khó khăn khi thực hiện tiêu chí hộ nghèo.

Để góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, những năm qua, tỉnh đã tích cực triển khai chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo. Các cấp hội nông dân trong tỉnh đã vận động cán bộ, hộ nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi giúp đỡ 29.558 lượt hộ nghèo về giống, kinh phí, công lao động, khoa học kỹ thuật với số tiền hàng tỷ đồng. 35.885 lượt hộ nghèo vay vốn ở ngân hàng chính sách xã hội với số tiền 664 tỷ đồng... Theo Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, đến nay cả tỉnh mới có 9 xã đạt tiêu chí hộ nghèo. Cụ thể, 3 xã của huyện Gia Lộc là Gia Tân, Gia Xuyên và Nhật Tân; 4 xã của TP Hải Dương gồm An Châu, Ái Quốc, Nam Đồng và Thạch Khôi; huyện Bình Giang có 1 xã Nhân Quyền. Trong 58 xã xây dựng NTM giai đoạn 1 mới có 3  đạt chuẩn nghèo theo quy định.

 Hiện nay, tỷ lệ hộ nghèo của toàn tỉnh là 7,26%. Để đạt được chuẩn nghèo theo tiêu chí NTM là một bài toán khó đối với nhiều địa phương trong tỉnh. Bên cạnh việc các ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm và đề ra nhiều giải pháp hỗ trợ cụ thể để tiếp tục giúp các hộ nghèo vươn lên thoát nghèo thì các địa phương cũng cần thực hiện tốt việc bình xét, công nhận hộ nghèo. Không nên để tình trạng một số người lợi dụng chính sách hộ nghèo để hưởng các ưu đãi của nhà nước. Ngoài ra, nên vận động các gia đình không nên tách hộ, con cái cần chăm sóc cha mẹ già để nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm nghèo số hộ ở địa phương.

THANH HÀ