Tiếp tục làm sâu sắc thêm mối quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam-Malaysia

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad chứng kiến lễ ký trao đổi thư của Chủ tịch Hạ viện Malaysia và Chủ tịch Quốc hội Việt Nam về thành lập Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Malaysia-Việt Nam (27.8.2019)

Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của ông Ismail Sabri trên cương vị Thủ tướng kể từ sau khi ông nhậm chức vào tháng 8.2021. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác chiến lược Việt Nam-Malaysia luôn phát triển tốt đẹp và hai nước đang hướng tới kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào năm tới (30.3.1973-30.3.2023).

Quan hệ chính trị-ngoại giao tốt đẹp

Việt Nam và Malaysia đều là các quốc gia nằm trong khu vực Đông Nam Á, nhân dân hai nước sớm có mối quan hệ giao lưu hợp tác, học hỏi lẫn nhau. Mối quan hệ này ngày càng được tăng cường và phát triển sau khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 30.3.1973, và đặc biệt là từ khi nâng cấp lên thành quan hệ đối tác chiến lược vào năm 2015.

Từ đó đến nay, quan hệ hợp tác và hữu nghị giữa Việt Nam và Malaysia không ngừng được củng cố và phát triển trên tất cả các lĩnh vực như chính trị-ngoại giao, quốc phòng-an ninh, kinh tế, văn hóa…

Về quan hệ chính trị-ngoại giao, hai nước thường xuyên trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao trên tất cả các kênh Đảng, Chính phủ, Nhà nước, Quốc hội và giao lưu nhân dân. Về phía Malaysia có các chuyến thăm Việt Nam của: Quốc vương Muhammad V (3.2009, 9.2013); Thủ tướng Najib Tun Razak (4.2014); Thủ tướng Mahathir Mohamad (8.2019)… Về phía Việt Nam, có các chuyến thăm Malaysia của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (9.2011), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (8.2015), Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình (7.2017)…

Năm 2020 và 2021, trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Việt Nam và Malaysia tiếp tục đẩy mạnh quan hệ song phương bằng các cuộc điện đàm giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. Có thể kể đến, như: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc điện đàm với Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin về hợp tác đối phó dịch bệnh (23.6.2020); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hội đàm trực tuyến với Bộ trưởng Ngoại giao Hishammuddin Hussein (23.10.2020) để trao đổi về các vấn đề hợp tác song phương; Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hội đàm trực tuyến với Bộ trưởng Ngoại giao Hishammuddin Hussein nhân dịp ông nhậm chức (14.4.2021)…

Các cơ chế hợp tác luôn được lãnh đạo hai nước quan tâm thúc đẩy và duy trì, bao gồm: Ủy ban hỗn hợp về Hợp tác kinh tế, khoa học và kỹ thuật Việt Nam-Malaysia; Ủy ban Hợp tác quốc phòng; Ủy ban hỗn hợp Thương mại Việt Nam-Malaysia; Ủy ban Hợp tác khoa học công nghệ.

Mới đây, tại Kỳ họp lần thứ 6 của Ủy ban Hợp tác về kinh tế, khoa học và kỹ thuật Việt Nam-Malaysia (JCM 6) diễn ra theo hình thức trực tuyến vào tháng 11.2021, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia Saifuddin Abdulla đã nhất trí thông qua Chương trình hành động triển khai quan hệ đối tác chiến lược giai đoạn 2021-2025 với các định hướng lớn, nhằm khai thác hiệu quả các tiềm năng và thế mạnh của mỗi nước, hướng tới cùng phục hồi và phát triển tự cường, bền vững trong giai đoạn hậu đại dịch COVID-19. Hai Bộ trưởng khẳng định phấn đấu đưa kim ngạch thương mại giữa hai nước đạt mục tiêu 18 tỷ USD vào năm 2025.

Ngoài ra, trên diễn đàn khu vực và quốc tế, Việt Nam và Malaysia luôn có sự phối hợp, thường xuyên trao đổi hợp tác và tham vấn lẫn nhau, do vậy có rất nhiều điểm đồng thuận và quan điểm chung trong ASEAN cũng như trong quan hệ giữa ASEAN với các nước bên ngoài, góp phần nâng cao vị thế và vai trò của ASEAN trên trường quốc tế.

Kinh tế-thương mại giữa Việt Nam và Malaysia liên tục phát triển

Trên nền tảng quan hệ chính trị vững chắc, hợp tác kinh tế-thương mại giữa Việt Nam và Malaysia liên tục phát triển. Đây là lĩnh vực hợp tác song phương đạt kết quả tích cực trong những năm gần đây khi Malaysia luôn nằm trong nhóm các đối tác thương mại và đầu tư lớn của Việt Nam.

Năm 2021, Malaysia hiện là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam trong ASEAN và thứ 9 trên thế giới. Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Malaysia trong ASEAN. Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 12,5 tỷ USD năm 2021 (tăng 25,3% so với cùng kỳ 2020). Hai tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam-Malaysia đạt gần 2,2 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2021.

Việt Nam xuất chủ yếu sang Malaysia điện thoại và linh kiện, dầu thô, gạo, cà phê, hải sản; nhập khẩu chủ yếu máy vi tính và sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị, xăng dầu, hàng điện gia dụng và linh kiện, hoá chất.

Trong lĩnh vực đầu tư, Malaysia là nhà đầu tư lớn thứ hai trong ASEAN tại Việt Nam (sau Singapore), đứng thứ 10/140 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 668 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 13 tỷ USD. Malaysia đã đầu tư vào 32/63 tỉnh, thành phố của Việt Nam, trong đó đứng đầu là TP Hồ Chí Minh, tiếp theo là Trà Vinh, Hà Nội và các địa phương khác. Việt Nam có 21 dự án đầu tư còn hiệu lực sang Malaysia với tổng vốn đăng ký đạt 853 triệu USD, đứng thứ 9/78 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam.

Theo Đại sứ Việt Nam tại Malaysia Trần Việt Thái, hiện nay rất nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư Malaysia quan tâm tới thị trường Việt Nam. Họ nhận thấy Việt Nam còn rất nhiều cơ hội đầu tư, hợp tác và kinh doanh, không chỉ trong lĩnh vực kinh tế-thương mại mà còn trong kết nối trở lại du lịch, giao lưu nhân dân, giáo dục và lao động.

Trong khi đó, thị trường Malaysia đang rất cần lực lượng lao động cũng như có nhiều tiềm năng về hợp tác du lịch và đầu tư. Do vậy, nhiều cơ hội sẽ được mở ra trong và sau chuyến thăm lần này của Thủ tướng Malaysia  Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob.

Cụ thể, trong lĩnh vực hợp tác về thực phẩm theo tiêu chuẩn Hồi giáo Halal, Malaysia là một trong những nước có thế mạnh và đi đầu trong việc xây dựng tiêu chuẩn, thúc đẩy hợp tác đối với các mặt hàng mà Việt Nam có thế mạnh như nông sản, thủy-hải sản và các mặt hàng xuất khẩu khác. Các mặt hàng này của Việt Nam sẽ không chỉ nhập khẩu vào thị trường Malaysia mà còn trung chuyển qua Malaysia tới các thị trường Hồi giáo ở Trung Đông và các nơi khác trên thế giới.

Về hợp tác du lịch và hàng không, hai nước đã ký kết Hiệp định hợp tác du lịch năm 1994. Kể từ khi miễn thị thực cho công dân hai nước mang hộ chiếu phổ thông (9.2001) và cải thiện kết nối hàng không, lượng du khách Malaysia đến Việt Nam tăng nhanh. Năm 2019, khách Malaysia đi du lịch Việt Nam đạt hơn 605 nghìn lượt, tăng 12,2% so với năm 2018.

Cùng với hợp tác kinh tế, hợp tác an ninh-quốc phòng giữa hai nước cũng không ngừng đẩy mạnh. Hai bên duy trì trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm, trao đổi thông tin liên quan đến công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia. Năm 2015, hai bên đã ký kết Hiệp định về hợp tác phòng chống tội phạm xuyên quốc gia.

Ngoài ra, hợp tác song phương trong các lĩnh vực lao động, giáo dục, du lịch… cũng ghi nhận nhiều kết quả tốt đẹp. Hiện đang có khoảng hơn 1.000 lưu học sinh viên Việt Nam du học tại Malaysia. Hai bên đã ký Bản ghi nhớ (MoU) về hợp tác giáo dục (ngày 6.3.2019), thay cho Bản ghi nhớ ký năm 2004.

Cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia hiện có khoảng 28.000-29.000 người (tính đến hết năm 2021), là cầu nối góp phần thúc đẩy quan hệ truyền thống giữa hai nước ngày một tốt đẹp hơn.

Ngoài ra, trong nỗ lực cùng ứng phó với đại dịch COVID-19 và trên cơ sở quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước, thời gian qua Việt Nam đã triển khai công tác viện trợ y tế cho Malaysia trị giá 50.000 USD (tương ứng 6.500 bộ đồ bảo hộ PPE); Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đã tặng Quốc hội Malaysia 20.000 chiếc khẩu trang y tế thông qua Đại sứ quán Malaysia tại Hà Nội (ngày 13.5.2020)…

Có thể thấy, trong gần 5 thập kỷ qua, quan hệ giữa Việt Nam-Malaysia luôn được các thế hệ lãnh đạo hai nước không ngừng vun đắp, phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, góp phần củng cố quan hệ hữu nghị, hợp tác sâu rộng giữa hai nước, đem lại lợi ích, phồn thịnh chung cho nhân dân hai nước vì mục tiêu hòa bình, ổn định cho khu vực và trên thế giới. Chắc chắn, quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam-Malaysia sẽ tiếp tục được thúc đẩy, phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới, nhất là với “xung lực” mang lại từ chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Malaysia Dato’ Sri Ismail Sabri bin Yaakob vào ngày 20 và 21.3.

Theo TTXVN