Tiên tri và hiệu triệu trong thơ chúc Tết 1968 của Bác Hồ

Bác Hồ chia kẹo cho các cháu thiếu nhi tại buổi vui văn nghệ đầu xuân năm 1968. Ảnh: TTXVN

Bài thơ chúc Tết của Bác Hồ Xuân Mậu Thân 1968 toát lên tinh thần ấy nhưng nó còn có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng hơn vì chủ trương của Bộ Chính trị, đặc biệt là Hội nghị Bộ Chính trị tháng 12.1967 và Hội nghị Trung ương lần thứ 14 tháng 1.1968, Bác Hồ chủ trì các cuộc họp này, đã thông qua kế hoạch mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam trong Tết Mậu Thân 1968.

Mở đầu bài thơ, Bác Hồ viết: "Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua". 1968 là năm đặc biệt quan trọng vì chủ trương của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã thành nghị quyết là đánh Mỹ trên toàn miền Nam ngay từ giao thừa Tết Mậu Thân. "Hơn hẳn mấy xuân qua" là chỗ đó. Tinh ý ra, ta sẽ nhận thấy tính chất đặc biệt quan trọng của bài thơ Xuân 1968 và tinh thần chủ đạo của lời hiệu triệu ấy ngay từ câu thơ đầu. Tết năm nào Bác Hồ cũng có thơ chúc Tết, nhưng thơ chúc Tết Mậu Thân 1968 của Bác Hồ là một chủ trương lớn của riêng một năm. 1968 phải là năm bản lề cho thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Câu thứ hai, Bác viết: "Thắng trận tin vui khắp nước nhà". Câu  thơ là hồi kèn xung trận, một lời tiên tri cho năm 1968, một lời chúc Tết có màu hồng hoa đào và khẳng định một niềm tin cho toàn thể quốc dân đồng bào hai miền Nam - Bắc, nhất là lúc đó ở miền Bắc còn có hàng vạn cán bộ miền Nam tập kết đang nóng lòng muốn về lại miền Nam để chiến đấu và xây dựng quê hương.

Đã có nhiều nhà nghiên cứu về thơ Bác Hồ, đặc biệt là thơ chúc Tết, tính chất tiên tri rất rõ nét và đặc trưng. Sự tiên tri là một sự tiên đoán có tính dự báo trên cơ sở những quá trình vận động xã hội hiện thực, chỉ những bậc vĩ nhân, những bậc hiền triết mới có trí tuệ và khả năng đặc biệt ấy. Thơ Tết của Bác Hồ là khí thế đầu năm bộc lộ sự tiên tri ấy.

Câu thứ ba Bác viết: "Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ". Đây là lời cổ vũ, có tính chất kêu gọi và khích lệ động viên làm nức lòng cán bộ và chiến sĩ khi mùa xuân về trên khắp các mặt trận ở miền Nam và hậu phương bao la của miền Bắc xã hội chủ nghĩa đang chi viện cho chiến trường.

Câu thứ tư  Bác viết: "Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta!"

Với ta, câu thơ kết là một dự báo, một lời hiệu triệu, một hồi kèn xung trận hừng hực khí thế chiến đấu trong trận đánh cuối cùng. Với cán bộ, chiến sĩ ta trên các mặt trận miền Nam và hậu phương miền Bắc xã hội chủ nghĩa, rõ ràng đó là lời Bác khẳng định "Toàn thắng ắt về ta!". Kẻ địch làm sao biết được ta đã bí mật đến giờ phút cuối cùng để khi trên Đài Tiếng nói Việt Nam, đúng phút giao thừa thiêng liêng nhất của dân tộc, khi Bác Hồ đọc hết câu thơ: "Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta!", tất cả các mặt trận trên toàn miền Nam đều đồng loạt nổ súng tổng tiến công. Một mùa xuân kháng chiến với những chiến công mới to lớn hơn những mùa xuân trước bắt đầu.

Ông Vũ Kỳ, thư ký riêng của Bác Hồ kể về phút giao thừa năm ấy bên cạnh Bác như sau: "... Có tiếng pháo nổ ran tiễn Đinh Mùi đón Mậu Thân. Cùng lúc, từ chiếc đài bán dẫn, lời chúc Tết của Bác Hồ vang lên sang sảng: Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua... Trong căn phòng vắng chỉ có hai người... Khi Đài đọc xong câu cuối của bài thơ “Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta!”, tôi bỗng nghe Bác nói khẽ: “Giờ này miền Nam đang nổ súng…” Phải đến gần hết sáng mùng một Tết Mậu Thân, mới có tin chiến thắng báo cáo Bác Hồ: “Đánh khắp miền Nam”. Ánh mắt Bác rực sáng niềm vui".

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã tạo ra một bước ngoặt to lớn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ bị phá sản hoàn toàn, buộc Mỹ phải xuống thang, chấm dứt không điều kiện chiến tranh phá hoại miền Bắc và chấp nhận đàm phán Hội nghị bốn bên tại Paris. Thắng lợi của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968 đã tạo ra thế và lực mới, to lớn hơn cho quân và dân ta trên khắp các chiến trường. Đây thực sự là một cuộc tổng diễn tập cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Mùa Xuân Mậu Tuất 2018, đọc và nghe thơ chúc Tết Mậu Thân 1968 của Bác, lòng bồi hồi nhớ lại thời khắc lịch sử thiêng liêng của Tổ quốc...

LÊ TUẤN LỘC