Thú chơi tranh phù điêu

Tranh phù điêu giúp cho ngôi nhà có điểm nhấn, thêm nổi bật

Dòng tranh độc đáo

Tranh phù điêu có thể gọi là tranh 3D, bởi nó triển khai bố cục trên bề mặt phẳng, kiến tạo xa gần bằng các mảng không gian nên rất sinh động, chân thực. Thể loại này cho phép các nghệ nhân triển khai nhiều bố cục phức tạp như nhiều lớp nhân vật, công trình kiến trúc, tranh phong cảnh… mà các dòng tranh khác không thể hiện được. Do có mối liên hệ giữa hình khối và mặt phẳng nên người ta phân biệt ra 2 loại tranh phù điêu, đó là phù điêu khoét lõm và phù điêu đắp nổi. Tranh phù điêu không chỉ thể hiện được trên tường, mái vòm… mà còn có thể sáng tác như một tác phẩm độc lập để trưng bày. 

Nghệ nhân Nguyễn Hữu Hiền (65 tuổi) ở xã Lạc Long (Kinh Môn) có 25 năm kinh nghiệm trong nghề làm tranh phù điêu cho biết: “Phù điêu là hình thức sáng tác nghệ thuật bằng cách đắp nổi hoặc khoét lõm, gọt, tỉa các họa tiết mang tính ước lệ về khối nhằm tạo nên một tác phẩm nghệ thuật hài hòa. Tùy vào mục đích và nhu cầu sử dụng của người chơi mà mỗi bức tranh phù điêu mang những nét riêng biệt và ý nghĩa khác nhau”. Là học trò của nghệ nhân Nguyễn Hữu Hiền với hơn 10 năm trong nghề làm tranh phù điêu, anh Lê Bảo Tứ (42 tuổi) ở thôn Ngô Đồng, xã Lạc Long (Kinh Môn) cho biết thêm: “Các nghệ nhân xưa thường sử dụng hỗn hợp mật ong hoặc mật mía cùng với vôi, giấy dó vò nát với tỷ lệ nhất định để làm tranh phù điêu. Tuy nhiên, những vật liệu này có độ bền không tốt, giá thành cao nên ít người ưa thích”. Hiện nay, dòng tranh này được phát triển và tạo hình trên nhiều chất liệu khác nhau như composite, xi măng, thạch cao, đồng, vàng, bạc… Đây đều là những vật liệu có độ bền cao và chống ăn mòn tốt. Tuy nhiên để hoàn thành một tác phẩm phù điêu không dễ dàng. Theo nghệ nhân Nguyễn Hữu Hiền, làm một bức phù điêu hoàn chỉnh cần trải qua 3 công đoạn chính là phác họa hình, tạo mẫu và cuối cùng là hoàn thiện chi tiết. Khó khăn và kỳ công nhất là công đoạn tạo mẫu vì nó là “linh hồn” của sản phẩm. Để truyền hồn cho từng tác phẩm, người thợ cần có tư duy sáng tạo tốt thì sản phẩm mới tinh xảo, đẹp mắt và sống động như thực.

Nhiều người ưa thích

Ngày nay, không khó để bắt gặp những bức tranh phù điêu trong các ngôi nhà hiện đại. Trước đây, tranh phù điêu thường được dùng để trang trí ngoại thất như ở tường bao, cổng vào, sân vườn... Nhưng nay, không ít người chọn tranh phù điêu để trang trí nội thất, tạo điểm nhấn cho không gian phòng khách, phòng họp… thêm phần tinh tế và sang trọng. Các chủ đề tranh phù điêu được ưa chuộng nhất trên thị trường hiện nay đó là tranh cửu ngư quần tụ, vinh quy bái tổ, phù điêu tùng hạc hay tranh thủy mặc… 

Nhiều người cho rằng mỗi thể loại tranh phù điêu còn có ý nghĩa về phong thủy nên người chơi thường rất thận trọng khi lựa chọn tranh. Cách đây khoảng 2 tháng, bà Ngô Thị Tiếp (52 tuổi) ở phường Thanh Bình (TP Hải Dương) đã thuê thợ đắp bức cửu ngư quần tụ trên diện tích 2 m2 tại phòng khách. Theo bà Tiếp, cá chép và hồ sen là những hình ảnh quen thuộc, gần gũi, tạo cho người xem cảm giác yên bình, sâu lắng và thư thái. Đối với gia đình bà, tranh phù điêu không chỉ làm đẹp cho không gian mà nó còn mang yếu tố phong thủy.

Nếu trước đây, tranh phù điêu chỉ dành cho tầng lớp thượng lưu vì giá khá đắt đỏ, thì nay nó đã "chuyển mình" để phù hợp với thị hiếu và túi tiền của người chơi. Thay vì các chất liệu truyền thống, hiện nay tranh phù điêu thường được làm bằng vật liệu xi măng vì dễ tạo hình và giá cả phải chăng. Hiện tại, tranh phù điêu có nhiều mức giá khác nhau, phụ thuộc vào kích thước và độ tinh tế của sản phẩm. Tranh phù điêu càng nhỏ thì giá càng cao. Trên thị trường hiện nay một bức tranh phù điêu rộng từ 1-5 m2 có giá khoảng 2 triệu đồng/m2; 5-8 m2 khoảng 1,5 triệu đồng/m2; trên 10 m2 là 1 triệu đồng/m2. Để hoàn thành một công trình hay một tác phẩm, các nghệ nhân mất từ vài ngày đến vài tháng, có khi cả năm mới xong do phụ thuộc vào quy mô và độ tỉ mỉ của từng công trình.

Anh Lê Bảo Tứ cho biết: “Dòng tranh phù điêu đang dần trở thành một xu hướng kiến trúc hiện đại và được rất nhiều người chọn để làm đẹp ngôi nhà của mình. Trung bình, mỗi năm tôi nhận được khoảng 3-4 công trình đắp phù điêu lớn và khoảng 30 công trình nhỏ, tăng gấp đôi so với 2 năm trước đây. Có tháng tôi phải nhường lại công trình cho người khác vì việc nhiều, làm không hết". Thời điểm hiện tại, đội của anh Tứ có 6 người và đã không nhận thêm việc vì phải tập trung hoàn thiện xong những công trình còn lại để kịp bàn giao cho khách vào cuối năm.

ĐỖ QUYẾT